Ο τρόπος με τον οποίο ο Ντόναλντ Τραμπ αντιμετωπίζει πλέον τους παραδοσιακούς συμμάχους του, τόσο στον οικονομικό τομέα όσο και στον αμυντικό, έχει προκαλέσει σοκ. Σε βαθμό που ακόμη και ορκισμένη ενάντια στα πυρηνικά όπλα Ιαπωνία να σκέφτεται να αποκτήσει.
«Δεν μπορείς πραγματικά να θεωρείς δεδομένη την παρουσία των ΗΠΑ»
Τόκιο, αλλά και Σεούλ, μετά τις αλλαγές στη στάση του Αμερικανού προέδρου εντός του ΝΑΤΟ, αλλά και τους δασμούς, μοιάζει να έχουν αφυπνιστεί και να αναρωτιούνται μήπως πρέπει να κάνουν το επόμενο βήμα στην άμυνά τους. Έστω και αν στην Ιαπωνία, που έχει πίσω της τη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι, οι λέξεις «πυρηνικά όπλα» θεωρούνταν τουλάχιστον –και εύλογα- ταμπού.
Περιτριγυρισμένη από πυρηνικές δυνάμεις
Η Ρούι Ματσουκάβα, βουλευτής του κυβερνώντος Φιλελεύθερου Δημοκρατικού Κόμματος, και μέλος του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας του κόμματος, δήλωσε στο Reuters: «Δεν μπορείς πραγματικά να θεωρείς δεδομένη την παρουσία των ΗΠΑ». Η Ματσουκάβα ανήκει σε μια ομάδα ανώτερων Ιαπώνων νομοθετών που αρχίζουν να σκέφτονται το αδιανόητο στο μόνο έθνος που έχει υποστεί επίθεση με ατομικές βόμβες. Ότι μια χώρα όπως η Ιαπωνία, περιτριγυρισμένη από πυρηνικές δυνάμεις όπως η Κίνα, η Βόρεια Κορέα και η Ρωσία, μπορεί επίσης να χρειαστεί να αναπτύξει δικά της.
Το ίδιος σκέφτεται και η Νότια Κορέα, η οποία επί του παρόντος προστατεύεται υπό την πυρηνική ομπρέλα των ΗΠΑ, όπως η Ιαπωνία. Περίπου το 75% των πολιτών της τάσσεται υπέρ της κατασκευής των δικών της πυρηνικών όπλων. Και πολλά πολιτικά στελέχη αναγνωρίζουν ολοένα και περισσότερο την ανάγκη να κατέχουν τα μέσα για να κατασκευάσουν γρήγορα ένα χρησιμοποιήσιμο ατομικό οπλοστάσιο.
Από τις «3 μη πυρηνικές αρχές» στα πυρηνικά όπλα
Στο Reuters μίλησαν δώδεκα Ιάπωνες νομοθέτες, κυβερνητικοί αξιωματούχοι και πρώην ανώτεροι στρατιωτικοί. Και αποκάλυψαν ότι υπάρχει μια αυξανόμενη προθυμία να χαλαρώσει τις «Τρεις Μη Πυρηνικές Αρχές». Αυτές διατυπώθηκαν το 1967 και προβλέπουν ότι η χώρα δεν θα παράγει, δεν θα κατέχει ούτε θα φιλοξενεί πυρηνικά όπλα στην επικράτειά της.
Αλλά, 80 χρόνια μετά την πυρηνική καταστροφή, οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι και οι Ιάπωνες δείχνουν όλο και πιο θετικοί στην απόκτησή τους.
Σύμφωνα με τον Τατσουάκι Τακαχάσι, γεννημένο στη Χιροσίμα και με παππού που επέζησε της ατομικής βομβιστικής επίθεσης, οι απόψεις για το θέμα αλλάζουν καθώς η τραγωδία γίνεται όλο και πιο μακρινή.
Το υπουργείο Εξωτερικών της Ιαπωνίας δήλωσε ότι η κυβέρνηση θεωρεί τη δέσμευση της κυβέρνησης Τραμπ στη διμερή συμμαχία «ακλόνητη». Και το υπουργείο Άμυνας, ότι η Ιαπωνία έχει «πλήρη εμπιστοσύνη στις ΗΠΑ στην εκπλήρωση των υποχρεώσεών τους χρησιμοποιώντας κάθε είδους δυνατότητες, συμπεριλαμβανομένων των πυρηνικών δυνάμεων».
Στη γειτονική Νότια Κορέα, το υπουργείο Εξωτερικών δήλωσε ότι η δεκαετιών συμμαχία της με τις ΗΠΑ παραμένει «το θεμέλιο της διπλωματίας μας και έχει διαδραματίσει βασικό ρόλο στη διατήρηση της ειρήνης και της στρατιωτικής ασφάλειας στην Κορεατική Χερσόνησο». Αλλά η κουβέντα έχει ανοίξει.
Ένα Νόμπελ Ειρήνης που ξεχάστηκε
Όταν, μετά τα πυρηνικά πλήγματα στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι, η Ιαπωνία αποκήρυξε τον πόλεμο, ορκίστηκε ποτέ να μην διαθέτει τα στρατιωτικά μέσα για να επιτεθεί σε άλλες χώρες. Έγινε ένθερμος υποστηρικτής του πυρηνικού αφοπλισμού. Και ο πρωθυπουργός Εϊσάκου Σάτο, ο οποίος διατύπωσε τις Τρεις Μη Πυρηνικές Αρχές, κέρδισε το Νόμπελ Ειρήνης το 1974 για αυτό το πολιτικό επίτευγμα και για την υπογραφή της Συνθήκης για τη Μη Διάδοση των Πυρηνικών Όπλων.
Αλλά τα πράγματα έχουν αλλάξει. Μέχρι τώρα, η Ιαπωνία βασιζόταν στα πυρηνικά όπλα των ΗΠΑ, τα οποία κάποτε κατέστρεψαν το Ναγκασάκι και τη Χιροσίμα, για να αποτρέψει τις σύγχρονες απειλές. Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, το Τόκιο έχει αρχίσει να υιοθετεί μια πιο σθεναρή στάση στις συνομιλίες σχετικά με αυτή τη συμφωνία με τις ΗΠΑ, σύμφωνα με πληροφορίες του Reuters. Το Τόκιο εμβαθύνει σε θέματα όπως το πώς ο συμβατικός στρατός του θα μπορούσε πρακτικά να υποστηρίξει τις πυρηνικές δυνάμεις των ΗΠΑ σε μια σύγκρουση, δήλωσαν δύο πρώην Αμερικανοί αξιωματούχοι με άμεση γνώση των συνομιλιών.
Οι δύο πλευρές έχουν επίσης διερευνήσει πώς ο μηχανισμός επιτήρησης και πληροφοριών της Ιαπωνίας θα μπορούσε να υποστηρίξει την πυρηνική αποστολή των ΗΠΑ. Επίσης, έχουν χαράξει έναν οδικό χάρτη για το πώς οι δύο κυβερνήσεις και οι στρατοί θα συντονιστούν σε μια πυρηνική έκτακτη ανάγκη, πρόσθεσαν οι πρώην αξιωματούχοι.
Τατσουάκι Τακαχάσι / REUTERS/Kim Kyung-Hoon
Εξετάζοντας τις ρυθμίσεις ασφαλείας
Η Ρούι Ματσουκάβα και τρεις πρώην ανώτεροι στρατιωτικοί διοικητές δήλωσαν ότι το Τόκιο θα πρέπει επίσης να προετοιμαστεί για την πιθανότητα κοινής χρήσης πυρηνικών όπλων. Πρόκειται για μια έννοια που επιτρέπει στα μη πυρηνικά κράτη να συμμετέχουν με τους πυρηνικά οπλισμένους συμμάχους τους στον σχεδιασμό, την εκπαίδευση και τη χρήση πυρηνικών όπλων. Πριν αναλάβει τα καθήκοντά του, ο Ιάπωνας πρωθυπουργός Σιγκέρου Ισίμπα υποστήριξε μια ασιατική εκδοχή του ΝΑΤΟ που θα μπορούσε να περιλαμβάνει κοινή χρήση πυρηνικών όπλων.
Η Ιαπωνία «δεν έχει καμία πρόθεση» να αναθεωρήσει τις μη πυρηνικές αρχές της, δήλωσε το Φιλελεύθερο Δημοκρατικό Κόμμα. Αλλά ο Ισίμπα έχει δώσει εντολή στο κόμμα «να εξετάσει τις μελλοντικές ρυθμίσεις ασφαλείας της Ιαπωνίας στην Ασία».
Το υπουργείο Εξωτερικών δήλωσε ότι η κυβέρνηση «δεν θεωρεί επιτρεπτή την κοινή χρήση πυρηνικών όπλων». Η Ιαπωνία, ανέφερε, «δεν θα διαθέτει πυρηνικά όπλα».
Ο ρόλος της Κίνας
Εκτός από την ασταθή και αμφιλεγόμενη στάση του Ντόναλντ Τραμπ, υπάρχει και ο φόβος της Κίνας, παρόλο που το Πεκίνο δηλώνει ότι τα πυρηνικά του όπλα είναι για αμυντικούς σκοπούς.
Η Κίνα διαθέτει το ταχύτερα αναπτυσσόμενο πυρηνικό οπλοστάσιο παγκοσμίως. Κάθε χρόνο προσθέτει περίπου 100 νέες κεφαλές ετησίως από το 2023, σύμφωνα με το Διεθνές Ινστιτούτο Ερευνών για την Ειρήνη της Στοκχόλμης. Η Κίνα διαθέτει περίπου 600 πυρηνικές κεφαλές, ενώ οι ΗΠΑ και η Ρωσία έχουν αποθέματα 3.700 και 4.309 κεφαλών αντίστοιχα, σύμφωνα με εκτιμήσεις του ερευνητικού ινστιτούτου.
Και οι δασμοί
Σύμφωνα με τον πρώην υπουργό Άμυνας της Ιαπωνσίας, Ιτσουνόρι Ονοντέρα, η δασμολογική πολιτική του Ντόναλντ Τραμπ, ωθεί τους συμμάχους πιο κοντά στην Κίνα. Επίσης, ο Ριόιτσι Ορίκι, ο οποίος διετέλεσε αρχηγός του Κοινού Επιτελείου των Δυνάμεων Αυτοάμυνας της Ιαπωνίας από το 2009 έως το 2012, δήλωσε ότι η «αστάθεια στο εμπόριο» του Αμερικανού προέδρου έχει δημιουργήσει αμφιβολίες σχετικά με τις δεσμεύσεις ασφαλείας των ΗΠΑ. «Οι ΗΠΑ έχουν γίνει μια μεταβλητή, όχι μια σταθερά, η οποία επηρεάζει την εμπιστοσύνη», είπε.
Λίγα χρόνια χρειάζονται
Τόσο η Ιαπωνία όσο και η Νότια Κορέα έχουν δεσμευτεί να μην αναπτύξουν ή αποκτήσουν πυρηνικά όπλα. Είναι μέλη της Συμφωνίας για μη Διάδοση των Πυρηνικών Όπλων.
Κουνιχίκο Σακούμα / REUTERS/Issei Kato
Αλλά, σύμφωνα με ειδικούς, η Ιαπωνία έχει την τεχνική ικανότητα και θα μπορούσε να αποκτήσει τα υλικά για να κατασκευάσει και να εκτοξεύσει μια βόμβα. Αρκεί να θέλει να το κάνει. Και μέσα σε λίγα χρόνια, το Τόκιο θα μπορούσε να κατασκευάσει μια κεφαλή αρκετά μικρή ώστε να χωράει σε έναν πύραυλο. Βουλευτής του περιβάλλοντος του πρωθυπουργού Ισίμπα, λέει ότι γι’ αυτό αρκούν μόλις έξι μήνες.
Η Νότια Κορέα έχει επίσης αναπτύξει και αναπτύξει μια σειρά από όπλα που, σύμφωνα με τους αναλυτές, θα μπορούσαν να μεταφέρουν πυρηνικές βόμβες – συμπεριλαμβανομένου ενός υποβρυχίου σχεδιασμένου για την εκτόξευση συμβατικών βαλλιστικών πυραύλων, και ολοένα και πιο ισχυρών πυραύλων που θα μπορούσαν να φτάσουν στη Βόρεια Κορέα ή την Κίνα.
Ωστόσο, η Νότια Κορέα δεν βρίσκεται τόσο κοντά στο όριο όσο η Ιαπωνία, επειδή δεν έχει την ικανότητα να επεξεργάζεται καύσιμα για την εξαγωγή πλουτωνίου ή τον εμπλουτισμό ουρανίου, παρά το γεγονός ότι λειτουργεί 26 αντιδραστήρες για την παραγωγή ενέργειας.
Κυρώσεις;
Εάν η Ιαπωνία αρχίσει να κατασκευάζει μια βόμβα παραβιάζοντας τις δεσμεύσεις της για τη Συνθήκη Μη Διάθεσης Πυρηνικών Όπλων (NPT), θα μπορούσε να αντιμετωπίσει κυρώσεις από τα Ηνωμένα Έθνη. Επισης, να χάσει την πρόσβαση στο εισαγόμενο πυρηνικό καύσιμο που χρειάζεται για να τροφοδοτήσει την πυρηνική βιομηχανία της. Επίσης, το αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών δήλωσε ότι ο πρόεδρος Τραμπ και ο αντιπρόεδρος Βανς «έχουν μιλήσει συχνά για την αντίθεσή τους στην εξάπλωση των πυρηνικών όπλων».
Αλλά αν Ιαπωνία ή η Νότια Κορέα αποκτήσουν πυρηνικά, ίσως υπάρξει αντίδραση από την Κίνα. Σύμφωνα με την Αλεξάντρα Μπελ, πρώην αξιωματούχο της κυβέρνησης Μπάιντεν, που συμμετείχε στις συνομιλίες για την πυρηνική αποτροπή με το Τόκιο και τη Σεούλ, «το να έχεις αμφιβολίες για τη δέσμευση των ΗΠΑ για εκτεταμένη αποτροπή και η πραγματική επιδίωξη του πολλαπλασιασμού είναι δύο πολύ διαφορετικά πράγματα. Η τελευταία ενέργεια σίγουρα θα προκαλούσε μια αντίδραση από τους Κινέζους».
Το Πεκίνο ήδη κατηγορεί τις δύο χώρες ότι «προωθούν τη λεγόμενη “εκτεταμένη αποτροπή” για να δικαιολογήσουν τη στρατιωτική επέκταση και τη στρατιωτική πρόκληση».
Τι λένε οι επιζώντες
Ακόμα και ορισμένοι Ιάπωνες που η οικογενειακή τους ιστορία συνδέεται με το Ναγκασάκι και τη Χιροσίμα, ζητούν μια αλλαγή στο θέμα της βόμβας.
Ο Τατσουάκι Τακαχάσι, γέννημα θρέμμα της Χιροσίμα, είπε ότι ο παππούς του ήταν μόλις τεσσάρων ετών όταν η βόμβα έπεσε στην πόλη στις 8:15 π.μ. στις 6 Αυγούστου 1945. Μερικοί από τους συγγενείς του δεν βρέθηκαν ποτέ.
Αλλά ο ίδιος πιστεύει ότι η Ιαπωνία μπορεί να χρειαστεί μια επίδειξη πυρηνικής ισχύος για να επιτύχει αυτόν τον στόχο. «Εξακολουθώ να είμαι κατά της χρήσης πυρηνικών όπλων, αλλά η κατοχή τους έχει στρατηγική αξία». Ο χρόνος περνάει και οι απόψεις αλλάζουν, λέει.
Έρευνα που δημοσιεύθηκε τον Απρίλιο από τον δημόσιο ραδιοτηλεοπτικό φορέα NHK διαπίστωσε ότι περισσότερο από το 30% των ατόμων ηλικίας μεταξύ 18 και 24 ετών στην πόλη και την γύρω περιοχή που δεν είχαν ακούσει τις αφηγήσεις των επιζώντων της ατομικής βόμβας. Πριν από πέντε χρόνια, το ποσοστό αυτό ήταν 24%. Στο σύνολο της χώρας ήταν 25%. Αιτία, η φρίκη που προκαλούν οι αφηγήσεις.
Η απογοήτευση
Η εξελισσόμενη στάση της Ιαπωνίας απέναντι στη βόμβα έχει απογοητεύσει ορισμένους επιζώντες των επιθέσεων του 1945. Παράδειγμα ο 80χρονος Κουνιχίκο Σακούμα. Είπε ότι δεν μπορεί να καταλάβει ότι σήμερα ένας αυξανόμενος αριθμός Ιαπώνων ασπάζεται την άποψη ότι τα πυρηνικά όπλα μπορούν να προσφέρουν προστασία, δεδομένων των φρικαλεοτήτων που βίωσε αυτός και άλλοι στη Χιροσίμα. Ήταν βρέφος όταν έπεσε η βόμβα. Ακόμη θυμάται την περιγραφή της μητέρας του: Μια λάμψη και ύστερα όλα σκοτείνιασαν. Σώθηκαν σαν από θαύμα.
