Η Ισλανδία έχει χαρακτηρίσει την πιθανή κατάρρευση ενός σημαντικού συστήματος ρευμάτων του Ατλαντικού Ωκεανού ως ζήτημα εθνικής ασφάλειας και υπαρξιακή απειλή, επιτρέποντας στην κυβέρνησή της να καταρτίσει στρατηγικές για τα χειρότερα σενάρια, όπως δήλωσε ο υπουργός Κλίματος της χώρας στο Reuters.
Το ρεύμα της Ατλαντικής Μεσημβρινής Αναστροφής Κυκλοφορίας (AMOC) μεταφέρει ζεστό νερό από τους τροπικούς προς τα βόρεια προς την Αρκτική, με την ροή του ζεστού νερού συμβάλλει στη διατήρηση των ήπιων χειμώνων στην Ευρώπη.
Ωστόσο, καθώς η αύξηση της θερμοκρασίας επιταχύνει την τήξη των πάγων της Αρκτικής και προκαλεί την εκροή λιωμένου νερού από τον παγετώνα της Γροιλανδίας στον ωκεανό, οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι το κρύο γλυκό νερό θα μπορούσε να διαταράξει τη ροή του ρεύματος.
Μια πιθανή κατάρρευση της AMOC θα μπορούσε να προκαλέσει μια σύγχρονη εποχή παγετώνων, με τις χειμερινές θερμοκρασίες σε όλη τη Βόρεια Ευρώπη να πέφτουν σε νέα ακραία επίπεδα κρύου, φέρνοντας πολύ περισσότερο χιόνι και πάγο. Η AMOC έχει καταρρεύσει στο παρελθόν, ιδίως πριν από την τελευταία εποχή των παγετώνων που έληξε πριν από περίπου 12.000 χρόνια.
Τέθηκε επίσημα ενώπιον του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας ως πιθανή υπαρξιακή απειλή
«Αποτελεί άμεση απειλή για την εθνική μας βιωσιμότητα και ασφάλεια», δήλωσε μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ο υπουργός Κλίματος της Ισλανδίας, Γιόχαν Παλ Γιόχανσον. «(Αυτή) είναι η πρώτη φορά που ένα συγκεκριμένο φαινόμενο που σχετίζεται με το κλίμα έχει τεθεί επίσημα ενώπιον του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας ως πιθανή υπαρξιακή απειλή».
Η ανάδειξη του ζητήματος σημαίνει ότι τα υπουργεία της Ισλανδίας θα βρίσκονται σε επιφυλακή και θα συντονίζουν την αντίδραση, δήλωσε ο Γιόχανσον.
Η κυβέρνηση αξιολογεί ποιες περαιτέρω έρευνες και πολιτικές απαιτούνται, ενώ βρίσκεται σε εξέλιξη η εκπόνηση μιας πολιτικής για την προετοιμασία σε περίπτωση καταστροφών. Οι κίνδυνοι που αξιολογούνται καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα τομέων, από την ενεργειακή και επισιτιστική ασφάλεια έως τις υποδομές και τις διεθνείς μεταφορές.
Η κατάρρευση του Ατλαντικού ρεύματος θα μπορούσε να έχει συνέπειες που θα ξεπερνούν κατά πολύ τη Βόρεια Ευρώπη. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, θα μπορούσε ενδεχομένως να αποσταθεροποιήσει τα μακροχρόνια πρότυπα βροχοπτώσεων στα οποία βασίζονται οι βιοπαλαιστές μικροί αγρότες σε όλη την Αφρική, την Ινδία και τη Νότια Αμερική.
Η πιθανότητα κατάρρευσης του Ατλαντικού ρεύματος είναι υπαρκτή. Ο αντίκτυπος είναι άγνωστος, καθώς βασίζεται σε μοντέλα πιθανοτήτων των οποίων οι παράμετροι δεν είναι πάντα ακριβείς.
Οι πιθανές επιπτώσεις δεν είναι απολύτως γνωστές
Η κατάρρευση του Ατλαντικού ρεύματος θα μπορούσε επίσης να συμβάλει στην ταχύτερη αύξηση της θερμοκρασίας στην Ανταρκτική, όπου ο θαλάσσιος πάγος που περιβάλλει την νοτιότερη ήπειρο καθώς και οι παγετώνες που την καλύπτουν απειλούνται ήδη από την κλιματική αλλαγή.
Οι επιστήμονες έχουν προειδοποιήσει ότι ο κόσμος υποτιμά την απειλή ότι η κατάρρευση του AMOC θα μπορούσε να καταστεί αναπόφευκτη μέσα στις επόμενες δύο δεκαετίες, καθώς οι παγκόσμιες θερμοκρασίες συνεχίζουν να αυξάνονται.
Το Συμβούλιο Υπουργών των Σκανδιναβικών Χωρών χρηματοδότησε ένα εργαστήριο με τίτλο «Nordic Tipping Week» τον Οκτώβριο, στο οποίο 60 εμπειρογνώμονες αξιολόγησαν τον τρόπο με τον οποίο θα μπορούσε να επηρεαστεί η κοινωνία. Σύμφωνα με τους διοργανωτές, οι εμπειρογνώμονες ολοκληρώνουν τις συστάσεις της συνάντησης.
«Υπάρχουν αμέτρητες έρευνες σχετικά με την πιθανότητα πότε ακριβώς θα συμβούν τα πράγματα», δήλωσε ο Αλέξι Νουμέλιν, φυσικός ωκεανογράφος στο Φινλανδικό Μετεωρολογικό Ινστιτούτο. «Υπάρχουν πολύ λιγότερες έρευνες σχετικά με τον πραγματικό κοινωνικό αντίκτυπο». Τη Δευτέρα, επιστήμονες από περισσότερα από 30 πανεπιστήμια και διεθνείς οργανισμούς σήμαναν συναγερμό για την επιταχυνόμενη τήξη των παγετώνων και άλλων παγωμένων περιοχών της Γης.
Άλλα υπουργεία κλίματος και μετεωρολογικά γραφεία σε όλη τη Βόρεια Ευρώπη δήλωσαν στο Reuters ότι χρηματοδοτούν περισσότερες έρευνες, ενώ σταθμίζουν τους πιθανούς κινδύνους στα σχέδιά τους για την προσαρμογή στο κλίμα.
Οι χώρες της Βόρειας Ευρώπης ήδη ενημερώνουν αυτούς που παίρνουν τις αποφάσεις
Η μετεωρολογική υπηρεσία της Ιρλανδίας δήλωσε ότι οι επιστήμονές της ενημέρωσαν τον πρωθυπουργό της χώρας πέρυσι και μια κοινοβουλευτική επιτροπή τον περασμένο μήνα. Το υπουργείο περιβάλλοντος της Νορβηγίας δήλωσε ότι «επιδιώκει να εμβαθύνει την κατανόησή μας για το ζήτημα μέσω νέων ερευνών» πριν αποφασίσει αν θα κατατάξει το AMOC ως κίνδυνο για την ασφάλεια.
Η Βρετανία δήλωσε ότι ακολουθεί επιστημονικές εκθέσεις που υποδηλώνουν ότι είναι απίθανο να συμβεί απότομη κατάρρευση κατά τη διάρκεια αυτού του αιώνα, ενώ διαθέτει περισσότερα από 81 εκατομμύρια λίρες σε έρευνες για να κατανοήσει πότε τα κλιματικά συστήματα της Γης ενδέχεται να φτάσουν σε ένα σημείο χωρίς επιστροφή.
«Η επιστήμη εξελίσσεται με πολύ γρήγορους ρυθμούς και ο χρόνος για να κάνουμε κάτι σχετικά με αυτό τελειώνει, καθώς το σημείο καμπής μπορεί να είναι πολύ κοντά», δήλωσε ο ωκεανογράφος και κλιματολόγος Stefan Rahmstorf από το Ινστιτούτο Έρευνας για τις Κλιματικές Επιπτώσεις του Πότσνταμ στη Γερμανία. Η Ισλανδία δεν παίρνει κανένα ρίσκο, καθώς ο ρυθμός της υπερθέρμανσης επιταχύνεται και οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου συνεχίζουν να αυξάνονται.
«Ο θαλάσσιος πάγος θα μπορούσε να επηρεάσει τις θαλάσσιες μεταφορές, ενώ τα ακραία καιρικά φαινόμενα θα μπορούσαν να επηρεάσουν σοβαρά την ικανότητά μας να διατηρήσουμε τη γεωργία και την αλιεία, που είναι κεντρικής σημασίας για την οικονομία και τα συστήματα διατροφής μας», δήλωσε ο Γιόχανσον . «Δεν μπορούμε να περιμένουμε τα αποτελέσματα οριστικών, μακροπρόθεσμων ερευνών πριν αναλάβουμε δράση».
