Προτού γίνω γονιός φανταζόμουν την παιδική χαρά ως έναν τόπο απόλυτης χαράς και συμπερίληψης, όπου μικροί και μεγάλοι κυνηγούν φούσκες ξεγνοιασιάς και σκορπούν χρυσόσκονη μαγείας στο σύμπαν. Θα καταλάβαινα αργότερα, ωστόσο, πως μπορεί κάλλιστα να αποδειχθεί και ένα παρατηρητήριο των ενήλικων δυσλειτουργιών. Τι συμβαίνει, λοιπόν, στα άδυτα της Wonderland, πίσω από τις κουρτίνες του κεφιού και τα πολύχρωμα μπαλόνια της αθωότητας;
«Έχουμε η μια την άλλη» ακούτε την babysitter να υπογραμμίζει στις συναδέρφους της. Αρχικά, εικάζετε πως όλες μαζί, ενωμένες σαν μια γροθιά, σκαρφίζονται αμέτρητα δημιουργικά παιχνίδια για τους μικρούς τους φίλους, ενώ, συγχρόνως, τους περιθάλπουν με αγάπη και τρυφερότητα. Στη συνέχεια, όμως, διαπιστώνετε πως η συγκεκριμένη δήλωση ενίοτε λαμβάνει και τη διάσταση μιας τοξικής αλληλεγγύης, όπου η εργασιακή επιβίωση υπερτερεί της ευημερίας των παιδιών. Τουτέστιν, ακόμη και αν η ομότεχνη κρίνεται επιεικώς ακατάλληλη, η επίσημη γραμμή προς τους γονείς, που έχουν αρχίσει ήδη να τους ζώνουν τα φίδια, είναι πως πρόκειται για μια σύγχρονη γκουρού της παιδαγωγικής τέχνης. Ο σκοπός αγιάζει τα μέσα και το ψέμα είναι ένα μέσο να υπάρχουμε, σωστά;.
Advertisment
«Εδώ μέσα κλείνουμε μάτια και αυτιά» σας συμβουλεύει η κυρία δίπλα σας, όσο παρατηρείτε την κοπέλα που προσέχει την μικρή Ελενίτσα να της παραχωρεί το τάμπλετ, για να ησυχάσει λίγο το κεφάλι της. Με λίγα λόγια, κοιτάξτε επιτέλους τη δουλίτσα σας. Αγνοήστε συστηματικά τα σημάδια των παραμελητικών συμπεριφορών γιατί, στην τελική, τι λόγος σας πέφτει; Κρίμα και άδικο δεν είναι να βρείτε τον μπελά σας στα καλά καθούμενα; Ακολουθώντας πιστά την παραπάνω μέθοδο, βέβαια, ίσως κάποτε πέσετε και εσείς από τα σύννεφα, όταν αποκαλυφθεί η κακοποιητική συμπεριφορά του γείτονά σας. «Ήταν το καλύτερο παιδί» θα δηλώσετε βουρκωμένοι στις κάμερες για τον συλληφθέντα, παρά το γεγονός ότι είχατε κατά καιρούς υπάρξει αυτήκοοι μάρτυρες των βίαιων ξεσπασμάτων του.
Η γυναίκα τίθεται διαχρονικά στο στόχαστρο. Για όλα. Το ταπεράκι της Χριστινούλας δεν περιελάμβανε αρκετά φρούτα και το ψωμί του τοστ της δεν ήταν ολικής αλέσεως. Η μητέρα του Μίμη δεν του δίνει μπισκότα με ζάχαρη, αλλά ο άμοιρος τα λιμπίζεται. Όσο για την Κυρία Κατερίνα, με τα τρία παιδιά, που το ένα την τραβάει από το αυτί, το δεύτερο ουρλιάζει στο καρότσι γιατί βγάζει δόντια και το τρίτο τρέχει με ταχύτητα δρομέα σε Ολυμπιακούς αγώνες, κακώς παραπονιέται. Ο σύζυγος της τη βοηθάει πολύ, τι παραπάνω θέλει η αχάριστη;
Γενικά, το να «βοηθάει» ο πατέρας θεωρείται ακόμη και σήμερα αδιανόητο επίτευγμα, εφάμιλλο της φιλανθρωπικής δράσης της Μητέρας Τερέζας. Όταν βγάζει από το σακίδιο μωρομάντηλο, όλο και κάποιες κυρίες θα δείτε να παραληρούν για το πόσο στοργικός φαίνεται. «Μπράβο σας που στέκεστε δίπλα στην κόρη σας» θα τις ακούσετε να τον επιδοκιμάζουν, λες και η φυσική του θέση είναι στην Ανταρκτική, να μαθαίνει φλάουτο στους πιγκουίνους. «Μα τι λέτε; Ξυπνάτε και το βράδυ; Ω εσείς είστε ήρωας» ανοίγουν τα μάτια με θαυμασμό, ενδεχομένως και μια δόση επίκρισης για τη γαϊδούρα τη σύζυγο που τον αφήνει τον φουκαρά να παλεύει με πιπίλες και παραμύθια νυχτιάτικα. Και, κάπως έτσι, η αυτονόητη ισότιμη συμμετοχή στις οικογενειακές ευθύνες προσκρούει στο παγόβουνο της εσωτερικευμένης πατριαρχίας.
Advertisment
Οι συγκρίσεις αποτελούν το αγαπημένο ψωμοτύρι της παιδικής χαράς. Ο Φοίβος είναι 250 γραμμάρια πιο βαρύς από τη Μελίνα (πιο ανεπτυγμένος) και άρα ίσως η τραμπάλα γύρει από τη μια μεριά, αν κάνουν μαζί. Η Μαρίνα σηκώνει πιο ψηλά την κούνια της, κατατροπώνοντας ολοσχερώς τη Φανή, που πίστευε πως σημασία έχει η χαρά του παιχνιδιού. Η Ασημίνα λέει πολλές φράσεις παρά το νεαρό της ηλικίας της, ενώ ο Τάσος ακόμη παλεύει με τις μονοσύλλαβες λεξούλες. Ο Μανώλης καταγράφηκε επίσημα στο Ρεκόρ Γκίνες ως το πιο γρήγορο παιδί. Το βλαστάρι σας πότε θα κάνει επιτέλους το πρώτο του βήμα;
Πολύ της μόδας αποδεικνύονται και τα στερεότυπα. «Να κάνεις οπωσδήποτε αδερφάκι στην κόρη σου. Έχω διαβάσει πως τα μοναχοπαίδια είναι κακότροπα» σας συμβουλεύει μια γλυκιά μανούλα, που μόλις πριν λίγα λεπτά σας εξομολογήθηκε ξεκαρδισμένη πως το δεύτερο παιδάκι της μεγαλώνει στον αυτόματα πιλότο, καθώς πού χρόνος και ενέργεια για αυτό. Και αναρωτιέστε: Τελικά το ζήτημα είναι να πιάσετε, ακόμη και ημιλιπόθυμοι, τον απόλυτο στόχο (2 παιδιά ακατέβατα) ή να αναθρέψετε ένα άτομο που θα πατάει τόσο γερά στα πόδια του, ώστε καθόλου δεν θα κατακλύζεται από την ανάγκη να υποβαθμίζει τους γύρω του, για να καταξιώσει την ύπαρξή του;
Η κακία, λοιπόν, πράγματι διδάσκεται από την παιδική ηλικία. Αλλά δεν είμαστε άοπλοι απέναντί της. Μπορούμε να αλλάξουμε την ιστορία. Να μυήσουμε τις νέες ψυχές στο ήθος και την ευγένεια. Να τους μάθουμε πως η σιωπή απέναντι στην αδικία συνιστά συνενοχή. Να γαλουχήσουμε μια γενιά ατόμων που παίρνει θέση στα πράγματα. Που καθίσταται ασπίδα για τον αδύναμο, που καταγγέλλει τον πονηρό, που ξεστομίζει θαρραλέα την αλήθεια.
Έχουμε την επιλογή να πάρουμε τα παιδιά από το χέρι και να εξερευνήσουμε συντροφιά τους τη φωτεινή πλευρά: Την ανυπέρβλητη ομορφιά του ηλιοβασιλέματος και τη μεθυστική ευωδιά των λουλουδιών, το θαύμα της καταγάλανης θάλασσας και τη λυτρωτική θέα του ουράνιου τόξου. Να τους μιλήσουμε για την όμορφη περιπέτεια της ζωής και την αξία των βιβλίων, να τους υπογραμμίσουμε πως τα λάθη δεν προσδιορίζουν τις ψυχές και να τους τραγουδήσουμε πως τα όνειρα φτιάχτηκαν για τους γενναίους.
Μπορούμε να τα θωρακίσουμε με μια αγάπη τόσο στέρεη και αποστομωτική, που η κοινωνία ουδέποτε θα καταφέρει να διαβρώσει. Κάθε φορά που θα ακούνε το «δεν μπορείς», εκείνα θα θυμούνται τα χιλιάδες «μπορείς» που τους ψιθυρίσαμε κάποτε στο αυτί. Και θα σηκώνονται ξανά. Ακόμη πιο ψηλά. Μέχρι τα αστέρια των ευσεβέστερων πόθων τους.
Θα τους μάθουμε πως τα μπαλόνια πετάνε μονάχα για όσους βρίσκουν τη δύναμη να τα αφήσουν από τα χέρια τους και πως ο φθόνος εξουδετερώνεται με την πλήρη περιφρόνηση. Απόλυτα ευθυγραμμισμένα με τον κέντρο τους, δεν θα συγκρίνονται και δεν θα καταδέχονται να περπατούν σε στενά παπούτσια.
Και τελικά, κάθε φορά που ένας γονιός αποφασίζει να δουλέψει με τον εαυτό του, μια άλλη παιδική χαρά γεννιέται. Στη νέα παιδική χαρά ο Γιαννάκης δεν ορίζεται «κοινωνικός». Είναι απλώς αυτός που αισθάνεται. Κάποιες φορές θέλει να μιλήσει σε όποιον συναντά στο διάβα του και άλλες προτιμάει να μετρήσει μόνος του πετραδάκια. Η Μαιρούλα δεν δέχεται πια την εντολή «μην κλαις». Εδώ, βλέπετε, τα συναισθήματα αγκαλιάζονται, δεν καταπιέζονται μη τυχόν και νιώσουν άβολα οι μεγάλοι… Στη νέα παιδική χαρά τα μοναχοπαίδια ουδέποτε χαρακτηρίζονται κακότροπα. Αντίθετα, κακότροπος χαρακτηρίζεται όποιος αποδίδει αυθαίρετα ετικέτες. Και, μάλλον, όχι ακριβώς κακότροπος. Δυστυχής!
Γιατί η νέα παιδική χαρά απαιτεί γονείς αυτοπραγματωμένους. Αν το καλοσκεφτείτε, εξάλλου, μονάχα ένας ενήλικας που έχει διαχειριστεί τη σκιώδη πλευρά του, αποδεικνύεται ικανός να εμφυσήσει στη νεότερη γενιά το κουράγιο να αλλάξει τον κόσμο. Και αυτόν τον καινούριο κόσμο τον χρειαζόμαστε επειγόντως, δεν συμφωνείτε;
