Καθώς οι ηγέτες του κόσμου κατευθύνονται προς τη Ρώμη για την κηδεία του Πάπα Φραγκίσκου το Σάββατο, οι ανήσυχοι αξιωματούχοι του Βατικανού θα εξετάσουν με προσοχή τα λογιστικά ζητήματα, σε μια προσπάθεια να αποφευχθούν διπλωματικές αμηχανίες.
Πρέπει να κρατηθεί μακριά ο Ντόναλντ Τραμπ από τον πρόεδρο της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι; Ή από τον πρόεδρο της Γαλλίας, Εμανουέλ Μακρόν, ή τον αριστερό ηγέτη της Βραζιλίας, Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα, ή τυχόν Ιρανούς που ενδέχεται να εμφανιστούν;
Μπορεί να υπάρχει ανακούφιση από το γεγονός ότι ο Βλαντιμίρ Πούτιν δήλωσε ότι δεν θα παραστεί, αλλά θα περιμένουν όλοι να καθίσουν στην πρώτη σειρά;
Διπλωματική αμηχανία
Η κηδεία του Πάπα προσφέρει μια απροσδόκητη ευκαιρία για αυθόρμητη διεθνή διπλωματία και δυσάρεστες συναντήσεις, σύμφωνα με τον Guardian.
Η έναρξη στις 10 το πρωί σημαίνει ότι οι περισσότεροι αρχηγοί κρατών και πολιτικοί ηγέτες θα φτάσουν στη Ρώμη το βράδυ της Παρασκευής, με ένα σύντομο χρονικό περιθώριο για συναντήσεις, αν το επιθυμούν.
«Θα υπάρξουν κάποιες πιθανώς πολύ ενδιαφέρουσες δυναμικές στην κηδεία», δήλωσε ο Φράνσις Κάμπελ, που ήταν πρέσβης του Ηνωμένου Βασιλείου στην Αγία Έδρα μεταξύ 2005 και 2011.
Τι έγινε 20 χρόνια πριν
Η τελευταία παρόμοια περίσταση, η κηδεία του Πάπα Ιωάννη Παύλου Β΄ τον Απρίλιο του 2005, ήταν το «διπλωματικό γεγονός της χρονιάς», σύμφωνα με το Κέντρο Δημόσιας Διπλωματίας του Πανεπιστημίου της Νότιας Καλιφόρνιας.
«Συγκέντρωσε πολλούς ηγέτες από όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων πολλών που κανονικά δεν θα εμφανίζονταν στην ίδια χώρα, πόσο μάλλον στην ίδια αίθουσα».
Η κηδεία έλαβε χώρα εν μέσω της έντασης του πολέμου στο Ιράκ, στον οποίο ο Ιωάννης Παύλος Β΄ είχε αντιταχθεί.
Όταν μια κοντινή λήψη του προσώπου του Προέδρου Τζορτζ Μπους εμφανίστηκε σε μεγάλες τηλεοπτικές οθόνες, ξέσπασαν γιουχαΐσματα από το πλήθος.
Ο Μπους βρέθηκε να κάθεται κοντά στους ηγέτες του Ιράν, της Συρίας και της Κούβας. Αυτός και ο σύμμαχός του Τόνι Μπλερ τους αγνόησαν.
Αντίθετα, ο πρίγκιπας Κάρολος διέπραξε διπλωματικό γκάφα όταν έσφιξε το χέρι του περιθωριοποιημένου προέδρου της Ζιμπάμπουε, Ρόμπερτ Μουγκάμπε, ο οποίος είχε παρακάμψει την απαγόρευση ταξιδιού της ΕΕ για να παραστεί στην τελετή.
Ο Κάρολος προφανώς αιφνιδιάστηκε όταν ο Μουγκάμπε έσκυψε για να τον χαιρετήσει. Σε μια μεταγενέστερη δήλωση αναφέρθηκε ότι «ο πρίγκιπας θεωρεί το σημερινό καθεστώς της Ζιμπάμπουε αποτρόπαιο».
Μια άλλη χειραψία, μεταξύ των προέδρων των εχθρών Ισραήλ και Ιράν, θεωρήθηκε ως μια πιθανώς ιστορική στιγμή – μέχρι που ο Μοχάμαντ Χαταμί του Ιράν αρνήθηκε αργότερα ότι η χειραψία έλαβε χώρα.
Εν τω μεταξύ, η Κίνα μποϊκοτάρισε την κηδεία λόγω της παρουσίας του προέδρου της Ταϊβάν. Το Βατικανό είναι ένα από τα λίγα κράτη που έχουν διπλωματικές σχέσεις με την Ταϊβάν – αν και ο πρόεδρος της δεν θα βρίσκεται στη Ρώμη το Σάββατο.
Η δύναμη της Αγίας Έδρας
Η Αγία Έδρα έχει πρεσβευτές στις περισσότερες χώρες του κόσμου. Γνωστοί ως νούντσιοι, έχουν διπλωματικό και θρησκευτικό ρόλο.
«Γνωρίζουν πράγματα που ένας κανονικός πρεσβευτής δεν γνωρίζει», είπε ο Κάμπελ. «Οι άνθρωποι τείνουν να εμπιστεύονται περισσότερο τους ιερείς από τους διπλωμάτες, οπότε οι νούντσιοι έχουν πρόσβαση σε τεράστιες ποσότητες πληροφοριών – ειδικά εκτός των πρωτευουσών ή σε χώρες όπου υπάρχουν συγκρούσεις».
Η Αγία Έδρα έχει παρεμβαίνει κατά καιρούς πίσω από τα παρασκήνια για να προσπαθήσει να επιλύσει μια κρίση, είπε ο Κάμπελ. «Αλλά δεν το διαφημίζει», πρόσθεσε.
Το 2007, ο Πάπας Βενέδικτος βοήθησε στην απελευθέρωση 15 Βρετανών ναυτικών που είχαν αιχμαλωτιστεί από το Ιράν. «Ζήτησε την απελευθέρωσή τους το Πάσχα ως ένδειξη καλής θέλησης», είπε ο Κάμπελ. Η παρέμβαση έγινε γνωστή στο κοινό μόνο όταν διέρρευσε μια εμπιστευτική ενημέρωση τρία χρόνια αργότερα.
Η στάση του Πάπα Φραγκίσκου για τη Γάζα
Πιο πρόσφατα, το Βατικανό έχει εμπλακεί σε προσπάθειες για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία και έχει υποστηρίξει την ειρήνη στη Γάζα και το Νότιο Σουδάν.
Νωρίτερα φέτος, το Βατικανό μεσολάβησε σε μια συμφωνία με την Κούβα που οδήγησε στην απελευθέρωση εκατοντάδων ανθρώπων που είχαν φυλακιστεί για συμμετοχή σε αντικυβερνητικές διαδηλώσεις.
Ο Πάπας Φραγκίσκος προσέγγισε επίσης τον μουσουλμανικό κόσμο, υπογράφοντας μια ιστορική διακήρυξη αδελφοσύνης με τον μεγάλο ιμάμη της Αλ-Αζχάρ κατά την πρώτη παπική επίσκεψη στην Αραβική Χερσόνησο, το 2019.
«Ορισμένες δυτικές χώρες έχουν υποθέσει ότι, επειδή η θρησκεία δεν είχε την ίδια σημασία στη χώρα τους όπως παλαιότερα, δεν είχε σημασία και για τον υπόλοιπο κόσμο», δήλωσε ο Κάμπελ.
«Ωστόσο, η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία έχει τεράστια παγκόσμια εξάπλωση. Διατηρεί διπλωματικές σχέσεις με σχεδόν όλες τις χώρες και σχεδόν το 20% του παγκόσμιου πληθυσμού είναι καθολικός.
Η διπλωματία της Εκκλησίας είναι βαθιά και ευρεία, αλλά συχνά αόρατη με γυμνό μάτι.
Η Αγία Έδρα διαθέτει μια μοναδική δύναμη συγκέντρωσης που θα εκδηλωθεί το Σάββατο».
