Αυξημένα είναι τα διαζύγια, με τις αιτίες να προκαλούν προβληματισμό, ιδίως όταν αφορούν τις μεγαλύτερες μισθολογικές απολαβές των γυναικών οι οποίες φαίνεται ότι… τρομάζουν τους άντρες. Αυτό συχνά οδηγεί σε προστριβές που φθείρουν την σχέση και αναπόφευκτα οδηγούν σε διαζύγια.
Μία υποφώσκουσα ένταση
Η Κιμ Ντατ, μια 34χρονη ειδικός σε θέματα προσλήψεων, είχε σχέση με τον πρώην σύντροφό της για τέσσερα χρόνια. Όταν άρχισαν να βγαίνουν, εκείνος κέρδιζε λίγο περισσότερα από εκείνη και η διαφορά αυτή δεν ενοχλούσε κανέναν από τους δύο. Μετά από μια σειρά προαγωγών σε διάστημα 18 μηνών, ο μισθός της τριπλασιάστηκε — και τότε εκείνος δεν μπόρεσε να το αντιμετωπίσει, δήλωσε η Ντατ.
Η αυτοεκτίμηση του συντρόφου της ήταν άμεσα συνδεδεμένη με το εισόδημά του και μειώθηκε καθώς ο μισθός της αυξήθηκε, είπε στο Business Insider η Ντατ. Επέμενε να μοιράζονται τα έξοδα 50-50, αφήνοντάς την με ένα διαθέσιμο εισόδημα που ήθελε να ξοδέψει σε ωραία πράγματα, αλλά ένιωθε ότι δεν μπορούσε. Όταν πρότεινε να κλείσουν πολυτελείς διακοπές για τους δύο τους, για παράδειγμα, εκείνος επέμενε να κάνουν ένα φθηνότερο ταξίδι και να μοιράσουν το κόστος. Ένιωθε ότι έκανε συμβιβασμούς. Τσακώνονταν συχνά και η δυσαρέσκεια μεγάλωνε.
Η οικονομική επιτυχία της Ντατ σύντομα έφερε στην επιφάνεια μια ένταση που αντιμετωπίζουν πολλά ζευγάρια σήμερα: Τι συμβαίνει όταν εκείνη κερδίζει περισσότερα από εκείνον;
Τα ποσοστά διαζυγίων σε ετεροφυλόφιλα ζευγάρια αυξάνονται σημαντικά όταν μια γυναίκα είναι πιο επιτυχημένη επαγγελματικά από τον άντρα.
«Είχα δουλέψει σκληρά για να φτάσω στο επίπεδο εισοδήματός μου και δεν απολάμβανα τα οφέλη του», τόνισε η Ντατ. «Όταν τελικά η σχέση μας έληξε, μου είπε καθώς έφευγε ότι δεν έχω τίποτα να ανησυχώ λόγω του μισθού μου», προσθέτει, κάτι που της αποκάλυψε πόσο «σημαντικός παράγοντας» ήταν τα χρήματα στη σχέση τους, περισσότερο από ό,τι είχε παραδεχτεί προηγουμένως.
Τα ποσοστά διαζυγίων σε ετεροφυλόφιλα ζευγάρια αυξάνονται σημαντικά όταν μια γυναίκα είναι πιο επιτυχημένη επαγγελματικά από τον άντρα, είτε σε όρους φήμης είτε, πιο συχνά, σε όρους χρημάτων. Ίσως ακόμα πιο εντυπωσιακό είναι το γεγονός ότι μελέτες δείχνουν επίσης ότι οι γάμοι που έχουν τις περισσότερες πιθανότητες να διαρκέσουν είναι εκείνοι που ταιριάζουν περισσότερο στο παραδοσιακό πρότυπο του άντρα ως «οικογενειάρχη» και της γυναίκας ως «νοικοκυράς». Μια έκθεση του 2023 από το Ινστιτούτο Οικογενειακών Σπουδών διαπίστωσε ότι τα ζευγάρια στα οποία οι σύζυγοι κερδίζουν περισσότερα από τις συζύγους τους έχουν τις χαμηλότερες πιθανότητες διαζυγίου και ότι όταν ένας άνδρας κερδίζει πάνω από 38.000 δολάρια ετησίως περισσότερα από τη σύζυγό του, οι πιθανότητες διαζυγίου είναι οι χαμηλότερες. Φαίνεται ότι όσο μεγαλύτερο είναι το παραδοσιακό μισθολογικό χάσμα υπέρ του άντρα, τόσο ισχυρότερος είναι ο γάμος.
Τι λένε τα στοιχεία
Μια μελέτη του Πανεπιστημίου του Σικάγου του 2013 σε 4.000 παντρεμένα ζευγάρια στις ΗΠΑ διαπίστωσε ότι μόλις μια γυναίκα κερδίζει περισσότερα από τον σύζυγό της, και οι δύο είναι 6% λιγότερο πιθανό να δηλώσουν ότι έχουν έναν «πολύ ευτυχισμένο» γάμο. Είναι επίσης 8% πιο πιθανό να αναφέρουν προβλήματα στο γάμο τους και 6% πιο πιθανό να συζητήσουν το ενδεχόμενο χωρισμού. Μια σουηδική μελέτη του 2016 διαπίστωσε ότι μια παντρεμένη γυναίκα έχει διπλάσιες πιθανότητες από έναν άνδρα να χωρίσει τρία χρόνια μετά την προαγωγή της σε διευθύνουσα σύμβουλο. Ένα παρόμοιο μοτίβο παρατηρείται και στον δημόσιο τομέα: οι γυναίκες που εκλέγονται σε θέσεις όπως δήμαρχος ή βουλευτής έχουν διπλάσιες πιθανότητες να διαλυθεί ο γάμος τους.
Υπάρχουν και πιο σκοτεινά ευρήματα. Μια μελέτη του 2023 από την Αυστραλία, για παράδειγμα, διαπίστωσε ότι οι γυναίκες που κερδίζουν περισσότερα από τους άνδρες συντρόφους τους είναι επίσης σημαντικά πιο πιθανό να υποστούν σωματική και συναισθηματική κακοποίηση από τον σύντροφό τους. «Όταν το εισόδημα των γυναικών υπερβαίνει αυτό των συντρόφων τους», γράφουν οι συγγραφείς, «η παραβίαση ενός παλιομοδίτικου φυλετικού κανόνα δημιουργεί ένα αρκετά αρνητικό αποτέλεσμα».
Υπάρχουν λίγες έρευνες σχετικά με τη συσχέτιση μεταξύ των ποσοστών διαζυγίων και της εισοδηματικής ανισότητας στους γάμους ομοφύλων, αλλά μια μελέτη του 2014 διαπίστωσε ότι σε αυτά τα ζευγάρια οι μεγαλύτερες εισοδηματικές διαφορές μεταφράζονται επίσης σε μεγαλύτερη πιθανότητα χωρισμού.
Περισσότερες από δώδεκα γυναίκες με τις οποίες μίλησε η συντάκτρια του άρθρου του Business Insider, Τζόσι Κοξ, της ανέφεραν ότι τα χρήματα επηρέασαν σημαντικά τη σχέση ή το γάμο τους. Πολλοί άνδρες δήλωσαν το ίδιο. Και από τις γυναίκες που κέρδιζαν περισσότερα από τους συζύγους τους, η πλειοψηφία είπε ότι αυτό είχε αρνητικό αντίκτυπο στη σχέση τους. Αρκετές είπαν ότι ήταν «το μεγάλο θέμα που κανείς δεν ήθελε να συζητήσει» — κάτι που έκανε πιο περίπλοκη τη σχέση τους, αλλά για το οποίο οι άνδρες σύντροφοί τους δεν ήθελαν να μιλήσουν ανοιχτά.
Αρκετές άλλες γυναίκες είπαν ότι οι σύντροφοί τους ένιωθαν «εξευτελισμένοι» επειδή κέρδιζαν λιγότερα από αυτές.
Η Σούκι Ντεζάνγκ, μια 41χρονη σύμβουλος διαχείρισης, υποστήριξε ότι κέρδιζε πέντε φορές περισσότερα από τον πρώην αρραβωνιαστικό της. «Συνειδητοποίησα ότι απλά τον χρηματοδοτούσα», λέει. Τον ταπείνωνε το γεγονός ότι ήταν η κύρια πηγή εισοδήματος του νοικοκυριού τους, λέει. «Όταν βγαίναμε για δείπνο με φίλους και συγγενείς, μου έστελνε μήνυμα για να μου πει: ‘Δώσε μου την πιστωτική σου κάρτα και θα πληρώσω εγώ’».
Αρκετές άλλες γυναίκες είπαν ότι οι σύντροφοί τους ένιωθαν «εξευτελισμένοι» επειδή κέρδιζαν λιγότερα από αυτές. Δύο γυναίκες που ζήτησαν να μην κατονομαστεθούν είπαν ότι ένιωθαν ότι οι πρώην σύζυγοί τους έπεσαν σε κατάθλιψη επειδή δεν ήταν οι κύριοι οικονομικοί στήριγμα της οικογένειας. Η κατάθλιψη, είπαν οι γυναίκες, μετατράπηκε σε πικρία και θυμό και τελικά οδήγησε στη διάλυση των γάμων τους.
Οι γάμοι πίσω από την σύγχρονη εργασιακή πραγματικότητα
Γιατί οι γάμοι δεν έχουν προσαρμοστεί στην πραγματικότητα της αγοράς εργασίας; Οι γυναίκες κατέχουν σήμερα περισσότερες διευθυντικές θέσεις από ποτέ και φέρνουν στο σπίτι το μεγαλύτερο μέρος του οικογενειακού εισοδήματος σε περισσότερες οικογένειες από ποτέ. Τι θέτει εμπόδια στους γάμους;
Η Ντένι Λόγκαν, θεραπεύτρια γάμου και οικογένειας με έδρα το Λος Άντζελες, λέει ότι, για παράδειγμα, οι νόρμες των φύλων καθορίζονται στην παιδική ηλικία. «Στους άνδρες δίνεται ένα πολύ συγκεκριμένο πρότυπο από νωρίς στη ζωή τους: να προστατεύουν, να παρέχουν, να αναπαράγονται — και η αξία τους συνδέεται με αυτό», λέει. Με αυτή τη νοοτροπία βαθιά ριζωμένη, προσθέτει η Λόγκαν, όταν μια γυναίκα σε έναν ετεροφυλόφιλο γάμο είναι οικονομικά και επαγγελματικά επιτυχημένη, αυτό μπορεί να «προκαλέσει δυσαρέσκεια» στον άνδρα — είτε το γνωρίζει είτε όχι.
Λόγω αυτών των μακροχρόνιων απόψεων, η αίσθηση του σκοπού και του νοήματος της ζωής των ανδρών εξακολουθεί να συνδέεται συχνά με την εργασία και τα χρήματα. «Και χωρίς αίσθηση σκοπού ή νοήματος, πολλοί άνδρες μπορεί να αισθάνονται μειωμένοι και ακόμη και υπό απειλή», λέει η Λόγκαν.
Η Μιούριελ Γουίλκινς, executive coach και CEO μιας εταιρείας συμβουλευτικής ηγεσίας, συμφωνεί. «Αυτό που πραγματικά συμβαίνει εδώ είναι μια σύγκρουση μεταξύ της προόδου και των παλαιών προσδοκιών», λέει. «Οι πεποιθήσεις δεν αλλάζουν τόσο γρήγορα όσο οι μισθοί».
«Οι πολιτισμικές νόρμες είναι πολύ επίμονες», λέει ο Ράμιτ Σεθί, συγγραφέας best seller και παρουσιαστής podcast. «Βλέπουμε επιμονή», λέει, «στο χρόνο που αφιερώνεται στις οικιακές εργασίες, στην συναισθηματική εργασία και στα χρήματα στις σχέσεις». Για παράδειγμα, σημειώνει, παρόλο που οι γυναίκες στις αστικές πόλεις κερδίζουν περισσότερα από τους άνδρες στην ηλικία των 20 ετών, οι συνήθειες για το ποιος πληρώνει τον λογαριασμό στα ραντεβού αλλάζουν με εξαιρετικά αργό ρυθμό.
«Δεν δούλευε, κάτι που τον έκανε να νιώθει θυμωμένος και αγανακτισμένος, αλλά στη συνέχεια αρνιόταν να κάνει σχεδόν οτιδήποτε στο σπίτι».
Μια μελέτη του Pew από το 2023 διαπίστωσε ότι οι γυναίκες στις ΗΠΑ εξακολουθούν να αναλαμβάνουν σταθερά περισσότερες οικιακές εργασίες και ευθύνες φροντίδας. Αυτό ισχύει για τους γάμους στους οποίους ο άνδρας κερδίζει περισσότερα από τη γυναίκα, αλλά και για εκείνους στους οποίους και οι δύο σύζυγοι κερδίζουν περίπου το ίδιο ποσό, ακόμη και όταν η σύζυγος είναι η κύρια πηγή εισοδήματος. Οι μόνοι γάμοι στους οποίους οι σύζυγοι αφιέρωναν περισσότερο χρόνο στη φροντίδα των παιδιών από τις συζύγους τους ήταν εκείνοι στους οποίους η σύζυγος ήταν η μόνη πηγή εισοδήματος του νοικοκυριού. Σε αυτές τις περιπτώσεις, οι σύζυγοι αφιέρωναν περίπου τον ίδιο χρόνο την εβδομάδα στις οικιακές εργασίες.
«Ήταν σαν διπλό πλήγμα», λέει μια γυναίκα για τον σύζυγό της, ο οποίος απολύθηκε λίγο μετά το γάμο τους. «Δεν δούλευε, κάτι που τον έκανε να νιώθει θυμωμένος και αγανακτισμένος, αλλά στη συνέχεια αρνιόταν να κάνει σχεδόν οτιδήποτε στο σπίτι, ενώ εγώ κερδίζα τα προς το ζην και για τους δύο μας. Και αυτό με έκανε να νιώθω θυμωμένη και αγανακτισμένη», λέει. «Αν αυτό δεν είναι συνταγή για καταστροφή, τότε δεν ξέρω τι είναι».
Υπάρχουν φυσικά και εξαιρέσεις
Εντοπίζονται, φυσικά, εξαιρέσεις στην τάση των γυναικών να είναι οι κύριες πηγές εισοδήματος.
Ο Μπράιαν Ταν και η σύζυγός του, που ζουν στη Νέα Υόρκη, είναι παντρεμένοι εδώ και δύο χρόνια και έχουν σχέση εδώ και οκτώ. Ξεκίνησαν την καριέρα τους κερδίζοντας τον ίδιο μισθό στην ίδια εταιρεία χρηματοοικονομικών υπηρεσιών. Μετά από αυτό, άλλαξε εργοδότη και πήρε μια δουλειά που του απέφερε περίπου το διπλάσιο μισθό από αυτόν της συζύγου του. Αλλά από τότε, άρχισε να εργάζεται σε ένα παιδικό νοσοκομείο και εκείνη μετακόμισε στον τομέα της τεχνολογίας. Τώρα κερδίζει μεταξύ 70 και 80% περισσότερο από αυτόν, λέει ο Ταν, και αυτό δεν αποτελεί πρόβλημα στο γάμο τους.
Λέει ότι υπάρχουν διάφοροι λόγοι για τους οποίους δεν τον ενοχλεί το γεγονός ότι κερδίζει περισσότερα από αυτόν. «Ο πρώτος είναι ότι το βλέπω ως ένα μεγάλο κοινό ταμείο. Ο δεύτερος είναι ότι πρόκειται για ένα εκκρεμές που ταλαντεύεται και προς τις δύο κατευθύνσεις — υπήρξε μια περίοδος που εγώ κέρδιζα περισσότερα, μετά κερδίζαμε το ίδιο ποσό και τώρα κερδίζει περισσότερα εκείνη», λέει ο Ταν. «Ο τρίτος λόγος είναι ότι είμαι πραγματικά περήφανος για αυτήν, και όταν είσαι πραγματικά περήφανος για κάποιον, όλα τα συναισθήματα ζήλιας εξαφανίζονται από το μυαλό σου. Θέλω να νιώθει ικανοποιημένη και να έχει πνευματική ικανοποίηση, και το γεγονός ότι κερδίζει πολλά χρήματα από τη δουλειά της είναι μια θετική κατάσταση για μένα».
Μια γυναίκα που ζει στο Ηνωμένο Βασίλειο ανέφερε ότι έχει τέσσερις αδελφές. «Όλες κερδίζουμε περισσότερα από τους συζύγους μας — όλες έξι ψηφία», λέει. «Μερικές φορές λειτουργεί, μερικές φορές όχι, αλλά όλες είμαστε παντρεμένες». Το κλειδί της επιτυχίας, λέει, είναι η ειλικρίνεια και η επικοινωνία, ειδικά όταν προκύπτουν συγκρούσεις.
«Ποτέ δεν ήταν πρόβλημα».
Η Νατάσα, μια 37χρονη διευθύντρια μάρκετινγκ, λέει ότι η οικογένειά της είναι πολύ παραδοσιακή όσον αφορά τις νόρμες των φύλων. Κερδίζοντας το διπλάσιο από το εισόδημα του συζύγου της, μερικές φορές νιώθει ότι ζει ταυτόχρονα τόσο έξω από την «παραδοσιακή» κανονικότητα όσο και μέσα σε αυτή — «ένα είδος διπλής ύπαρξης που μπορεί να είναι αγχωτικό», λέει. Αλλά το σημαντικό είναι ότι είναι ευτυχισμένη στον γάμο της με τον σύζυγό της εδώ και επτά χρόνια — μόλις απέκτησαν ένα μωρό. Η διαφορά στα εισοδήματά τους δεν τον ενοχλεί, λέει. «Νομίζω ότι αυτό είναι απόδειξη της ωριμότητας και της αυτοπεποίθησής του».
Μια άλλη γυναίκα δήλωσε στο Business Insider ότι όταν γνώρισε για πρώτη φορά τον άντρα που έγινε σύζυγός της, κέρδιζε «χίλιες φορές» περισσότερα από αυτόν. Τώρα είναι μαζί για μια δεκαετία και εξακολουθεί να κερδίζει περίπου 40% περισσότερα από αυτόν. «Ποτέ δεν ήταν πρόβλημα», είπε. Και αυτός συμφωνεί: «Εκτός αν είναι πρόβλημα για τη γυναίκα μου, είμαι αρκετά σίγουρος για τον εαυτό μου και τη σχέση μας, ώστε να μην το θεωρώ καν θέμα».
