Η Νταϊάνα Ρος στο Καλλιμάρμαρο – Μας θυμίζει τον αγώνα για αποδοχή της αφροαμερικανικής κουλτούρας

Με αφορμή τη μοναδική συναυλία που θα λάβει χώρα απόψε (Τετάρτη 16/7) στη χώρα μας, στο Καλλιμάρμαρο (21:00), θα δούμε πως η σαρωτική επί δεκαετίες σταρ, δεν φοβήθηκε να εκτεθεί στη μεγάλη οθόνη, κερδίζοντας τις καρδιές των θαυμαστών τους εκ νέου αλλά και των πιο αυστηρών σινεφίλ.

Η Νταϊάνα Ρος, γνωστή κυρίως ως η θρυλική φωνή των “Supremes” και μία από τις σημαντικότερες προσωπικότητες της soul και R&B σκηνής, κατάφερε να διασχίσει το όριο ανάμεσα στη μουσική και τον κινηματογράφο, χρησιμοποιώντας την καλλιτεχνική της παρουσία για να προβάλει και να εδραιώσει την αφροαμερικανική κουλτούρα στο mainstream κοινό. Αν και η φιλμογραφία της είναι σχετικά περιορισμένη, κάθε της ερμηνεία ήταν συμβολική, γεμάτη δύναμη και σημασία, τόσο για την ίδια όσο και για το αφροαμερικανικό κοινό των δεκαετιών του ’70 και ’80.

«Η Κυρία Τραγουδά τα Μπλουζ» (Lady Sings the Blues) (1972)

Η πρώτη και πιο θρυλική κινηματογραφική εμφάνιση της Νταϊάνα Ρος ήταν η βιογραφική ταινία «Η Κυρία Τραγουδά τα Μπλουζ», όπου ενσάρκωσε την Billie Holiday – μία εξίσου σημαντική μορφή της αφροαμερικανικής μουσικής.

Παρασκήνιο:

Η Ρος είχε μηδαμινή υποκριτική εμπειρία όταν της προσφέρθηκε ο ρόλος. Η Paramount αρχικά ήταν σκεπτική, όμως η παραγωγοί της Motown και η εμπιστοσύνη του Berry Gordy –ιδρυτή της Motown και προσωπικού της μέντορα– της έδωσαν την ευκαιρία να πρωταγωνιστήσει. Για να ενσαρκώσει την Holiday, η Ρος μελέτησε σε βάθος το προσωπικό και καλλιτεχνικό της στυλ, αποφεύγοντας όμως την άμεση μίμηση.

Κοινωνικός Αντίκτυπος:

Η ταινία προκάλεσε αίσθηση, φέρνοντας το κοινό σε επαφή με τις ρατσιστικές συνθήκες που αντιμετώπιζαν οι αφροαμερικανοί καλλιτέχνες του πρώτου μισού του 20ού αιώνα. Ήταν από τις πρώτες φορές που μια ταινία του Χόλιγουντ με αφροαμερικανή πρωταγωνίστρια είχε τόσο μεγάλη απήχηση.

Βραβεία:

Η Ρος ήταν υποψήφια για Όσκαρ Α’ Γυναικείου Ρόλου και κέρδισε Χρυσή Σφαίρα για «Νεοεμφανιζόμενη Ηθοποιό». Η ερμηνεία της άνοιξε τον δρόμο για άλλες αφροαμερικανές ηθοποιούς στο Χόλιγουντ.

«Το Ίνδαλμα Mahogany» (Mahogany) (1975)

Στην ταινία «Το Ίνδαλμα Mahogany», η Ρος υποδύθηκε την Tracy Chambers, μια φτωχή μαύρη γυναίκα από το Σικάγο που ονειρεύεται να γίνει σχεδιάστρια μόδας και τελικά φτάνει στην κορυφή της παγκόσμιας σκηνής.

Παρασκήνιο:

Η Ρος όχι μόνο πρωταγωνίστησε αλλά σχεδίασε και τα κοστούμια της ταινίας, δίνοντας έναν προσωπικό τόνο στην αισθητική του φιλμ. Αρχικά σκηνοθέτης ήταν ο Tony Richardson, αλλά απομακρύνθηκε λόγω συγκρούσεων με τον Berry Gordy, ο οποίος τελικά ανέλαβε τη σκηνοθεσία.

Κοινωνικός Αντίκτυπος:

Η ταινία εξερεύνησε το ζήτημα της ταυτότητας, της φιλοδοξίας και της ένταξης στον κόσμο της λευκής μόδας – ένα χώρο όπου η παρουσία μαύρων γυναικών ήταν εξαιρετικά περιορισμένη. Ήταν μια αλληγορία για την πάλη μεταξύ προσωπικής ανέλιξης και πολιτισμικής ρίζας.

Βραβεία:

Αν και δεν απέσπασε σημαντικά κινηματογραφικά βραβεία, το τραγούδι “Theme from Mahogany (Do You Know Where You’re Going To)” ερμηνευμένο από την Ross, έφτασε στο #1 του Billboard και προτάθηκε για Όσκαρ Καλύτερου Τραγουδιού.

«Ο Μάγος του Οζ» (The Wiz) (1978)

Η Νταϊάνα Ρος υποδύθηκε τη Dorothy στην αφροαμερικανική εκδοχή του “Wizard of Oz”, δίπλα στον προσωπικό της φίλο (και για μια σύντομη περίοδο εχθρό) Michael Jackson (Scarecrow). Το μιούζικαλ και στη θεατρική σκηνή ονομαζόταν “The Wiz”.

Παρασκήνιο:

Παρά τις αντιρρήσεις για την ηλικία της Ross (ήταν 34 ενώ η Dorothy είναι συνήθως έφηβη), η ίδια επέμεινε να πάρει τον ρόλο και τον κατέκτησε με την υποστήριξη της Universal. Η σκηνοθεσία του Sidney Lumet και η μουσική προσαρμογή του Quincy Jones ανέδειξαν μια σύγχρονη, αστική εκδοχή του παραμυθιού με έντονα αφροαμερικανικά στοιχεία.

Κοινωνικός Αντίκτυπος:

Η ταινία ήταν πρωτοποριακή για το ότι ολόκληρο το καστ αποτελούνταν από Αφροαμερικανούς. Έφερε το Broadway-styled θέατρο μαύρης κοινότητας στο πανεθνικό κοινό και έδειξε ότι οι μαύροι καλλιτέχνες μπορούσαν να ηγηθούν σε μεγάλες κινηματογραφικές παραγωγές.

Βραβεία:

Αν και η ταινία δεν ήταν επιτυχία στο box office εκείνη την εποχή, απέκτησε cult status. Προτάθηκε για τέσσερα βραβεία Όσκαρ σε τεχνικές κατηγορίες. Η Ross κέρδισε εξαιρετικές κριτικές για το τραγούδι της “Home”.

“Out of Darkness” (1994)

Η τηλεταινία “Out of Darkness” ήταν μια επιστροφή της Ross στην υποκριτική μετά από σχεδόν 15 χρόνια. Υποδύθηκε τη Pauline, μια γυναίκα με σχιζοφρένεια που προσπαθεί να ξαναβρεί τη θέση της στην κοινωνία.

Παρασκήνιο:

Η Ρος επεξεργάστηκε το σενάριο και εργάστηκε ως συμπαραγωγός, δείχνοντας την ωριμότητα και την κοινωνική της ευαισθησία. Στόχος της ήταν να ρίξει φως στο ταμπού των ψυχικών ασθενειών μέσα στην αφροαμερικανική κοινότητα.

Κοινωνικός Αντίκτυπος:

Η τηλεταινία έλαβε θετικές κριτικές για την ειλικρινή απεικόνιση μιας αφροαμερικανής γυναίκας που παλεύει με το στίγμα της ψυχικής ασθένειας, προσφέροντας ένα διαφορετικό πρότυπο θάρρους και επιμονής.

Βραβεία:

Η Ρος προτάθηκε για Χρυσή Σφαίρα Α’ Γυναικείου Ρόλου σε Μίνι Σειρά ή Τηλεταινία. Η ερμηνεία της θεωρείται από τις πιο ώριμες και ανθρώπινες της καριέρας της.

«Πλατινένιες Φωνές» (Double Platinum) (1999)

Οι «Πλατινένιες Φωνές» είναι μία τηλεταινία του ABC στην οποία η Νταϊάνα Ρος συμπρωταγωνιστεί με τη Brandy. Η ταινία εξιστορεί τη σχέση μιας διάσημης τραγουδίστριας με την κόρη της, την οποία είχε εγκαταλείψει χρόνια πριν για χάρη της καριέρας της.

Παρασκήνιο:

Η Ρος επέστρεψε στην τηλεόραση μετά το “Out of Darkness” για να ενσαρκώσει έναν ρόλο που φαινομενικά αντανακλούσε την ίδια της τη ζωή: μία ντίβα της μουσικής βιομηχανίας. Η συνεργασία με τη Brandy –την οποία πολλοί θεωρούσαν πνευματική διάδοχό της– ήταν πολυαναμενόμενη και δημιούργησε έντονη δημοσιότητα γύρω από το πρότζεκτ.

Οι δύο πρωταγωνίστριες συμμετείχαν στην παραγωγή από τα πρώτα στάδια της και είχαν ως σημείο αναφοράς τη βιογραφία «Αποκαλύψεις για μία Γυναίκα». 

Κοινωνικός Αντίκτυπος:

Παρόλο που η ταινία ανήκει περισσότερο στο είδος του «μουσικού δράματος» παρά σε πολιτικό ή κοινωνικό σινεμά, η δυναμική σχέση μάνας-κόρης και η παρουσία δύο από τις σημαντικότερες μαύρες γυναίκες της ποπ κουλτούρας στην ίδια οθόνη είχε συμβολική σημασία.

Η ταινία θίγει τη διπλή πίεση που βιώνουν οι μαύρες γυναίκες –να είναι ταυτόχρονα επιτυχημένες και αφοσιωμένες στην οικογένεια– σε έναν κόσμο που σπάνια τους επιτρέπει να έχουν και τα δύο. Ο ρόλος της Ρος , που αποπειράται να συμφιλιωθεί με την κόρη της, δείχνει την πολυπλοκότητα της μητρότητας υπό το πρίσμα της καριέρας και της φήμης. Για κάποιους δε, ήταν μια οπτική παράφραση της «Φθινοπωρινής Σονάτας» ή της ταινίας «Ψηλά Τακούνια».

Η μουσική επένδυση, με τραγούδια και από τις δύο τραγουδίστριες, έφερε κοντά δύο γενιές του R&B και soul, ενώ η τηλεθέαση έδειξε ότι το κοινό διψούσε για ιστορίες με αφροαμερικανική αναφορά και πρωταγωνίστριες.

Βραβεία:

Η Ρος προτάθηκε για το Image Award από το NAACP στην κατηγορία «Καλύτερη Ηθοποιός σε Τηλεταινία». Η ταινία απέσπασε επίσης υποψηφιότητες για μουσική επιμέλεια και τηλεοπτική σκηνοθεσία. Θεωρήθηκε σημαντικό πολιτιστικό γεγονός, ιδίως στον αφροαμερικανικό Τύπο.

Η πολιτισμική κληρονομιά της Νταϊάνα Ρος στον κινηματογράφο

Η φιλμογραφία της Νταϊάνα Ρος, αν και περιορισμένη αριθμητικά, έχει εξαιρετικά μεγάλο πολιτισμικό βάρος. Μέσα από κάθε της ρόλο, προώθησε θέματα που σχετίζονται με τη μαύρη ταυτότητα, τις κοινωνικές ανισότητες, τη γυναικεία ενδυνάμωση και την ψυχική υγεία. Η συμβολή της ήταν κρίσιμη στο να γίνουν αποδεκτές ιστορίες Αφροαμερικανών από το ευρύτερο –συχνά λευκό– κοινό, βοηθώντας στην ενσωμάτωση της αφροαμερικανικής κουλτούρας στη λαϊκή συνείδηση.

Επιπλέον, με το προσωπικό της στυλ, τις μουσικές ερμηνείες μέσα στις ταινίες, αλλά και την επιλογή ρόλων που απαιτούσαν συναισθηματικό βάθος και κοινωνική συνείδηση, η Ρος διαμόρφωσε ένα νέο πρότυπο μαύρης σταρ του σινεμά – ευγενές, σύνθετο και δυναμικό.

Η κληρονομιά της δεν είναι μόνο μουσική. Είναι και κινηματογραφική – και, κυρίως, πολιτισμική.

Η Νταϊάνα Ρος διατηρεί στενή και ιδιαίτερη σχέση με την κόρη της Tracee Ellis Ross, η οποία ακολούθησε τα βήματά της στον χώρο της ψυχαγωγίας, αλλά μέσα από μια ξεχωριστή διαδρομή. Ενώ η Νταϊάνα καθιερώθηκε ως μουσική και κινηματογραφική ντίβα τις δεκαετίες του ’70 και ’80, η Tracee διέπρεψε κυρίως στην τηλεόραση και στον σύγχρονο κινηματογράφο, με κορυφαία στιγμή την υποψηφιότητά της για Χρυσή Σφαίρα για τη σειρά “Black-ish”. Το 2020, η Tracee τίμησε έμμεσα την κληρονομιά της μητέρας της πρωταγωνιστώντας στην ταινία «Όνειρα στην Καλιφόρνια» (The High Note) στο πλευρό της κόρης της Μέλανυ Γκρίφιθ – Ντακότα Τζόνσον, ερμηνεύοντας μια φαντασμένη pop star, σε έναν ρόλο που θύμιζε την ίδια τη Νταϊάνα Ρος, δείχνοντας πώς η καλλιτεχνική φλόγα και η αγάπη για την τέχνη περνούν από γενιά σε γενιά.

Αν πάντως το παραπάνω κείμενο σας άνοιξε την όρεξη για να ακούσετε και δείτε από κοντά τη σπουδαία ντίβα, η ευκαιρία σας είναι ΜΟΝΟ σήμερα.