Μακριά από τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες και τα ερείπια της Λωρίδας της Γάζας, ο ηγέτης της Γαλλίας δεν δίστασε να επικρίνει το Ισραήλ. Ο Εμανουέλ Μακρόν άνοιξε την κεντρική ομιλία του, σε πρόσφατο ασιατικό φόρουμ για την ασφάλεια στη Σιγκαπούρη, με μια προειδοποίηση για τα «διπλά πρότυπα» στη διεθνή πολιτική.
Οι ευρωπαϊκές παρακλήσεις για τον πόλεμο στην Ουκρανία και η ανάγκη για παγκόσμια αλληλεγγύη κατά της εισβολής της Ρωσίας, είπε, πλήττονται από τη συνεχή υποστήριξη της Δύσης στην εκστρατεία του Ισραήλ κατά της παλαιστινιακής μαχητικής ομάδας Χαμάς.
Ο πόλεμος που ακολούθησε το τρομοκρατικό χτύπημα της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023 στο νότιο Ισραήλ – κατά το οποίο σκοτώθηκαν περισσότεροι από 1.200 άνθρωποι και εκατοντάδες απήχθησαν ως όμηροι – σκότωσε περισσότερους από 54.000 Παλαιστίνιους στη Γάζα, συμπεριλαμβανομένων πολλών γυναικών και παιδιών, κατέστρεψε το μεγαλύτερο μέρος της περιοχής και οδήγησε σε μια σειρά από ανθρωπιστικές κρίσεις.
Οι πολιτικοί, που είναι σύμμαχοι του Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου, ζητούν ανοιχτά την πλήρη κατάκτηση της Γάζας και την εθνοκάθαρση της περιοχής, προς μεγάλη δυσφορία των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων που έχουν υποστηρίξει το δικαίωμα του Ισραήλ να πολεμήσει τη Χαμάς.
Οργή για τις εικόνες μαρτυρίου στην Γάζα
Οι εικόνες του μαρτυρίου της Γάζας – τα εξαντλημένα παιδιά της, τα βομβαρδισμένα νοσοκομεία της, οι οικογένειες που θρηνούν – είχαν ήδη προκαλέσει δημόσια συζήτηση τους τελευταίους 20 μήνες.
Μετά ήρθαν τα γεγονότα των τελευταίων ημερών, καθώς δεκάδες πεινασμένοι Παλαιστίνιοι σκοτώθηκαν από πυρά κοντά σε χώρους διανομής βοήθειας, που διαχειρίζεται μια ιδιωτική ομάδα η οποία υποστηρίζεται από τις ΗΠΑ και το Ισραήλ.
Ο πολύμηνος αποκλεισμός της ανθρωπιστικής βοήθειας από το Ισραήλ προς τη Γάζα και οι περιορισμοί στη βοήθεια οδήγησαν σε μυριάδες δηλώσεις οργής από τη διεθνή κοινότητα – συμπεριλαμβανομένων κορυφαίων αξιωματούχων του ΟΗΕ και των κορυφαίων ανθρωπιστικών οργανώσεων του κόσμου – και τροφοδότησαν κατηγορίες για εγκλήματα πολέμου κατά του Νετανιάχου στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο. Ζητήθηκαν επίσης εντάλματα σύλληψης για κορυφαίους ηγέτες της Χαμάς.
Ο ισραηλινός στρατός έχει αρνηθεί τους ισχυρισμούς ότι πυροβόλησε εναντίον αμάχων, ενώ βρίσκονταν κοντά ή εντός του χώρου διανομής. Γενικότερα, το ισραηλινό υπουργείο Εξωτερικών απέρριψε τους ισχυρισμούς ότι το Ισραήλ πραγματοποιεί ανθρωπιστικό αποκλεισμό και κατήγγειλε τη «σταυροφορία του Μακρόν κατά του εβραϊκού κράτους», με μια ανάρτηση στις 30 Μαΐου.
«Αν εγκαταλείψουμε τη Γάζα σκοτώνουμε την αξιοπιστία μας στον κόσμο»
Την ίδια ημέρα, ο Μακρόν μίλησε στη Σιγκαπούρη για τη ζημιά που προκαλεί η σύγκρουση στην ευρωπαϊκή δημόσια διπλωματία σε άλλα μέτωπα. «Αν εγκαταλείψουμε τη Γάζα, αν θεωρήσουμε ότι υπάρχει ελευθέρας για το Ισραήλ, ακόμη και αν καταδικάζουμε τις τρομοκρατικές επιθέσεις, σκοτώνουμε τη δική μας αξιοπιστία στον υπόλοιπο κόσμο», διεμήνυσε.
Ο Γάλλος πρόεδρος προσπαθεί να αναζωογονήσει το μακροχρόνιο εγχείρημα της «λύσης των δύο κρατών» – ο στόχος των χωριστών ισραηλινών και παλαιστινιακών κρατών που έχει ουσιαστικά εγκαταλειφθεί από τον πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ και τους Ρεπουμπλικάνους και έχει ελάχιστη υποστήριξη μεταξύ των Ισραηλινών.
Η Γαλλία σχεδιάζει να συμπροεδρεύσει σε μια διάσκεψη με τη Σαουδική Αραβία αργότερα αυτό το μήνα για το μέλλον της Γάζας, η οποία έχει ως στόχο να βοηθήσει στην αποκατάσταση της διαδικασίας προς τη λύση των δύο κρατών. Υπάρχουν ενδείξεις ότι ο Μακρόν μπορεί να χρησιμοποιήσει τη στιγμή αυτή για να αναγνωρίσει επίσημα ένα παλαιστινιακό κράτος, μια συμβολική χειρονομία που έχουν ήδη κάνει πολλές άλλες χώρες (σ.σ. όχι η Ελλάδα, πάντως), σε μια προσπάθεια να ασκήσουν διπλωματική πίεση στο Ισραήλ.
Η Βρετανία εξετάζει το ενδεχόμενο επιβολής κυρώσεων στο Ισραήλ
Ακόμη και αν αυτό δεν συμβεί, ο Μακρόν δεν είναι ο μόνος μεταξύ των επιφανών Ευρωπαίων ηγετών που αλλάζει τον τόνο του για το Ισραήλ. Την Τετάρτη, ο Βρετανός πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ περιέγραψε τις πρόσφατες ενέργειες του Ισραήλ στη Γάζα ως «αποκρουστικές, αντιπαραγωγικές και απαράδεκτες». Προς μεγάλη απογοήτευση των επικριτών στα αριστερά του, έχει αντισταθεί στις εκκλήσεις για πλήρη απαγόρευση των πωλήσεων όπλων στο Ισραήλ, καθώς και στην επίσημη αναγνώριση ενός παλαιστινιακού κράτους.
Αλλά ο Βρετανός πρωθυπουργός δήλωσε στο κοινοβούλιο ότι η κυβέρνηση των Εργατικών εξετάζει το ενδεχόμενο να επιβάλει στοχευμένες κυρώσεις σε συγκεκριμένα μέλη της ισραηλινής κυβέρνησης. Η δημόσια αποδοχή του Ισραήλ έχει μειωθεί σε όλη την Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης της Βρετανίας, με ακόμη και συντηρητικούς βουλευτές να βρίζουν το Ισραήλ.
Η Γάζα έχει γίνει «ένα σφαγείο, όπου πεινασμένοι άνθρωποι παρασύρονται μέσα από ζώνες μάχης για να πυροβοληθούν», δήλωσε την Τετάρτη ο βουλευτής των Τόρις, Κιτ Μάλτχαους. «Αν η κατάσταση αντιστρεφόταν, θα κινητοποιούσαμε τώρα τις βρετανικές ένοπλες δυνάμεις ως μέρος μιας διεθνούς δύναμης προστασίας», πρόσθεσε.
Επανεξετάζει τις εμπορικές της συμφωνίες με το Ισραήλ η ΕΕ
Οι βρετανικές διαβουλεύσεις συμβαδίζουν με άλλες κινήσεις στην ήπειρο. Η Ευρωπαϊκή Ένωση επανεξετάζει τις εμπορικές της συμφωνίες με το Ισραήλ, εν μέσω αυξανόμενων εκκλήσεων για κυρώσεις λόγω του πολέμου στη Γάζα και της τακτικής του Ισραήλ στη Δυτική Όχθη, όπου η δεξιά κυβέρνηση του Νετανιάχου έχει εντείνει την επέκταση των οικισμών, που θεωρούνται παράνομοι από τη διεθνή κοινότητα.
Τον περασμένο μήνα, η υπουργός Εξωτερικών της Σουηδίας, Μαρία Μάλμερ Στένεργκαρντ, δήλωσε ότι η χώρα της θα εργαστεί για την επιβολή «κυρώσεων της Ε.Ε. κατά μεμονωμένων Ισραηλινών υπουργών», που «προωθούν μια παράνομη πολιτική εποικισμού και αντιτίθενται ενεργά σε μια μελλοντική λύση δύο κρατών».
Η Γερμανία δεν κατανοεί πλέον «ποιος είναι ο στόχος του ισραηλινού στρατού»
Καμία μεγάλη ευρωπαϊκή δύναμη δεν ήταν πιο σταθερή στην υποστήριξή της προς το Ισραήλ από την Γερμανία, αλλά η δυναμική αλλάζει και εκεί. Τον περασμένο μήνα, ο καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς εξέφρασε το παράπονο του για την «ανθρώπινη τραγωδία και την πολιτική καταστροφή» που εκτυλίσσεται στη Γάζα και δήλωσε ότι δεν κατανοεί πλέον «ποιος είναι ο στόχος του ισραηλινού στρατού στη Λωρίδα της Γάζας», ενώ τόνισε πως η βλάβη που προκαλείται στον άμαχο πληθυσμό «δεν μπορεί πλέον να δικαιολογηθεί ως μάχη κατά της τρομοκρατίας».
Την Πέμπτη στο Βερολίνο, ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών Γιόχαν Βάντεφουλ ενημέρωσε τους δημοσιογράφους, μαζί με τον Ισραηλινό ομόλογό του Γκίντεον Σάαρ, μετά τη συμπλήρωση 80 χρόνων από το Ολοκαύτωμα. Ο Σάαρ δήλωσε ότι «μόνο η Χαμάς είναι υπεύθυνη για τα δεινά τόσο των Ισραηλινών όσο και των Παλαιστινίων» και για τη συνέχιση του πολέμου. Ο Βάντεφουλ, ωστόσο, κατήγγειλε τόσο τη συνεχιζόμενη ανθρωπιστική κατάσταση στη Γάζα, όσο και την πρόσφατη έγκριση από την ισραηλινή κυβέρνηση νέων οικισμών στη Δυτική Όχθη.
«Δεν μπορούμε να το αγνοήσουμε αυτό ως φίλοι και να κλείσουμε τα μάτια σε αυτό, και πρέπει να πω ξεκάθαρα ότι το απορρίπτουμε, διότι αυτή η πολιτική εποικισμού είναι αντίθετη με το διεθνές δίκαιο και δημιουργεί κυριολεκτικά εμπόδια σε μια λύση δύο κρατών», δήλωσε ενώ προειδοποίησε επίσης εναντίον εκείνων στο Ισραήλ που ζητούν την προσάρτηση της Δυτικής Όχθης.
Η Ευρώπη έπρεπε να αντιδράσει νωρίτερα
Ορισμένοι αναλυτές υποστηρίζουν ότι η ρητορική αυτή θα έπρεπε να είχε έρθει νωρίτερα. «Εάν το Ισραήλ εξακολουθεί να ταλανίζεται από τις φρικαλεότητες της Χαμάς πριν από σχεδόν είκοσι μήνες και το συνεχιζόμενο μαρτύριο των ομήρων, το να συμβιβαστεί με τα τρομακτικά δεινά που προκάλεσε η επακόλουθη επίθεση στη Γάζα θα σημαδέψει την ισραηλινή κοινωνία για δεκαετίες», σημειώνεται σε ανακοίνωση της International Crisis Group. «Ένας καλύτερος και πιο γενναίος φίλος θα είχε μιλήσει νωρίτερα και πιο δυνατά».
Δεν είναι ακόμη σαφές τι μπορούν να κάνουν συγκεκριμένα οι πρωτεύουσες της Ευρώπης για να συνδυάσουν τα λόγια τους με πράξεις. «Προς το παρόν, η Ε.Ε. απέχει πολύ από το να έχει την ομοφωνία που απαιτείται για την πλήρη αναστολή των δεσμών», έγραψαν Ευρωπαίοι αναλυτές την περασμένη εβδομάδα.
Σε σημείο καμπής η σχέση με το Ισραήλ, αλλά χωρίς αποτέλεσμα
«Ορισμένα οικονομικά μέτρα, ωστόσο, θα μπορούσαν να περάσουν, αν υπάρχει υποστήριξη από αρκετά κράτη μέλη. Οποιαδήποτε τιμωρητικά μέτρα θα μπορούσαν να προσκρούσουν σε διαιρέσεις στο μπλοκ, του οποίου τα 27 κράτη μέλη έχουν πολύ διαφορετικές ευαισθησίες για τον πόλεμο, που καλύπτουν το φάσμα από τη φιλοϊσραηλινή Ουγγαρία μέχρι τη φιλοπαλαιστινιακή Ιρλανδία», σημείωνα.
«Οι Ευρωπαίοι δεν έχουν μεγάλη επιρροή και ό,τι έχουν, εξακολουθούν να φαίνονται απρόθυμοι να το χρησιμοποιήσουν», ανέφερε χαρακτηριστικά στην Washington Post ο Τζέρεμι Σαπίρο, διευθυντής ερευνών στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων, τονίζοντας πως ναι μεν είναι μια σημαντική στιγμή στη σχέση της Ευρώπης με το Ισραήλ, αλλά υπογραμμίζοντας ότι «είναι κυρίως τυπική και δεν είναι πιθανό να αλλάξει τη συμπεριφορά του Τελ Αβίβ».
