Η παγκόσμια τάξη πραγμάτων δεν επιδέχεται… «επισκευή» και η Ευρώπη πρέπει να προσαρμοστεί στον νόμο της ζούγκλας – ή να θεσπίσει νέους κανόνες, είναι το δυσοίωνο μήνυμα που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (ΕΕ) πρόκειται να στείλει την Τρίτη, σε ένα κείμενο που περιγράφει λεπτομερώς τις μεγάλες προκλήσεις που βρίσκονται μπροστά μας.
«Είμαστε μάρτυρες της διάβρωσης της διεθνούς τάξης πραγμάτων που βασίζεται σε κανόνες», αναφέρουν διάφορα σχέδια της ετήσιας Έκθεσης Στρατηγικής Προοπτικής, τα οποία έχει δει το Politico.
Από την ανάληψη των καθηκόντων του, ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών Ντόναλντ Τραμπ έχει επιδείξει σταθερά περιφρόνηση για θεσμούς όπως ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών, αποσύροντας τη χρηματοδότηση ή αποχωρώντας από βασικά όργανα του ΟΗΕ – για παράδειγμα, από την Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR), αλλά και την UNESCO, η οποία δραστηριοποιείται στον τομέα της εκπαίδευσης και της επιστήμης.
Παράλληλα, οι απειλές του Τραμπ για την επιβολή δασμών τόσο στην ΕΕ όσο και σε άλλες χώρες του κόσμου έχουν υπονομεύσει περαιτέρω την εξουσία του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ).
Η Κομισιόν θα αναγνωρίσει ότι οι θεσμοί αυτοί πιθανότατα δεν θα ανακάμψουν από την κατάρρευση της παγκόσμιας τάξης. Στην πραγματικότητα, η Ευρώπη θα πρέπει να προετοιμαστεί για το ενδεχόμενο να μην επανέλθει: «Η επιστροφή στο προηγούμενο status quo φαίνεται όλο και πιο απίθανη», προειδοποιεί το σχέδιο.
Η ΕΕ θα μπορούσε να επηρεαστεί ιδιαίτερα από αυτή την εξέλιξη. Βασικά χαρακτηριστικά του μπλοκ, όπως η εσωτερική αγορά, οι εμπορικές ροές, οι διεθνείς εταιρικές σχέσεις και τα τεχνικά πρότυπα, εξαρτώνται όλα από ένα λειτουργικό πολυμερές σύστημα.
«Η αστάθεια και η μερική δυσλειτουργία της διεθνούς τάξης και η μερική διάσπαση των παγκόσμιων οικονομιών έχουν αποσταθεροποιητική επίδραση στην ικανότητα της ΕΕ να ενεργεί προς το συμφέρον της οικονομίας της και της ευημερίας των πολιτών της», επισημαίνεται.
Έρχεται η νέα παγκόσμια τάξη;
Η έκθεση της Κομισιόν στοχεύει να κατευθύνει ευρύτερες πολιτικές της ΕΕ που καλύπτουν τομείς όπως το εμπόριο, η τεχνολογία, το κλίμα και άλλοι.
Θα καλεί την Ευρώπη να είναι έτοιμη για την έλευση της τεχνητής νοημοσύνης που θα ανταποκρίνεται στην ανθρώπινη σκέψη, για τη ρύθμιση των τεχνολογιών που μειώνουν την ισχύ του ήλιου και για την εξέταση της εξόρυξης κρίσιμων ορυκτών από το Διάστημα και τα βάθη της θάλασσας.
Αντί να προσκολλάται στην παλαιά τάξη που βασίζεται σε κανόνες, η Ευρώπη θα πρέπει να ηγηθεί μιας διεθνούς προσπάθειας για τη μεταρρύθμισή της, θα αναφέρει το έγγραφο, σύμφωνα με το Politico.
«Η ΕΕ θα πρέπει να διαμορφώσει ενεργά και με συνεκτική προσέγγιση τη συζήτηση σχετικά με μια νέα παγκόσμια τάξη βασισμένη σε κανόνες και μια μεταρρύθμιση του πολυμερισμού», αναφέρει το σχέδιο, επισημαίνοντας τον ΟΗΕ και τον ΠΟΕ, ως βασικούς θεσμούς που πρέπει να τεθούν στο επίκεντρο.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν θα πρέπει επίσης να διστάζει να σχηματίσει «νέες συμμαχίες, βασισμένες σε κοινά συμφέροντα», συμβουλεύει.
Η προειδοποίηση του Φρίντριχ Μερτς
Στο ίδιο μήκος κύματος, ο καγκελάριος της Γερμανίας, Φρίντριχ Μερτς, προειδοποίησε σήμερα (8/9) ότι η Ευρώπη πρέπει να αναπροσαρμόσει τα συμφέροντά της σε σχέση με τις ΗΠΑ, ενώ προέβλεψε ότι στο μέλλον η διατλαντική συνεργασία θα εξαρτάται από την περίσταση και τα αμοιβαία συμφέροντα των δύο πλευρών.
Όπως εξήγησε, μάλιστα, «η Ευρώπη πρέπει να επανεκτιμήσει τα συμφέροντά της και να επιδιώξει, πιο επιθετικά, νέες εταιρικές σχέσεις ανά τον κόσμο, καθώς η σχέση της με τις ΗΠΑ αλλάζει»,
«Εμείς στην Ευρώπη πρέπει να αναπροσαρμόσουμε τα συμφέροντά μας, χωρίς ψευτονοσταλγίες», είπε χαρακτηριστικά ο Γερμανός καγκελάριος, στο πλαίσιο της ετήσιας συνόδου των περίπου 230 Γερμανών πρέσβεων στο Βερολίνο, η οποία παραγματοποιείται υπό τον τίτλο «Ασφάλεια, Ελευθερία, Ευημερία».
«Η σχέση της Ευρώπης με τις ΗΠΑ θα εξαρτάται από την ισχύ της»
Παράλληλα, τόνισε ότι οι ΗΠΑ παραμένουν «σημαντικός εταίρος», αλλά και ότι «η σχέση των δύο πλευρών έχει καταστεί λιγότερο αυτονόητη», με την Ουάσινγκτον να την συνδέει πλέον με συγκεκριμένα συμφέροντα και θέματα.
«Η σχέση της Ευρώπης με τις ΗΠΑ θα εξαρτάται από την ισχύ της», υπογράμμισε ο Φρίντριχ Μερτς και παραδέχθηκε ότι πρόκειται για νέα κατάσταση, η οποία σημαίνει επίσης και πως θα πρέπει «να συνάψουμε νέες εταιρικές σχέσεις ανά τον κόσμο, αλλά και να διευρύνουμε και να ενισχύσουμε ήδη υπάρχουσες ακόμη πιο επιθετικά από ό,τι κάναμε μέχρι τώρα».
Ο καγκελάριος της Γερμανίας σημείωσε, επίσης, ότι η κυβέρνησή του θα επιδιώξει την από κοινού με τους Ευρωπαίους εταίρους ενός βασιζόμενου σε αρχές συστήματος, το οποίο θα προωθεί το ελεύθερο εμπόριο – και με τις ΗΠΑ.
Απευθυνόμενος στους επικεφαλής των γερμανικών ξένων αποστολών, ο καγκελάριος υπογράμμισε ότι στις μέρες μας δεν μπορεί κανείς να σκέφτεται την εσωτερική, την οικονομική, την εμπορική και τη μεταναστευτική πολιτική, χωρίς να λαμβάνει υπόψη την διάσταση της εξωτερικής πολιτικής και της πολιτικής ασφαλείας.
«Δεν μπορούμε πλέον να μιλάμε για εσωτερική πολιτική και για εξωτερική πολιτική σαν να πρόκειται για δύο σαφώς διαχωρισμένα πεδία. Αυτός ο διαχωρισμός προσφέρει μια ψευδή αίσθηση ασφάλειας. Υποδηλώνει ότι δεν χρειάζεται να ανησυχούμε για τους πολέμους εκεί έξω, για τους επιτιθέμενους, τους παραβάτες των κανόνων. Εξυπηρετεί μόνο την ανάγκη απομονωτισμού», τόνισε χαρακτηριστικά, καταλήγοντας πως «η Γερμανία, ακόμη και αν περιβάλλεται από φίλους, δεν είναι νησί, αλλά ακριβώς το αντίθετο – οι πολύ στενοί δεσμοί με τους Ευρωπαίους φίλους και γείτονές μας καταδεικνύουν πόσο βαθιά αλληλένδετες είναι οι αποφάσεις εσωτερικής και εξωτερικής πολιτικής».
