Είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι η πανδημία COVID-19 έκλεισε στις 11 Μαρτίου τα πέντε της χρόνια.
Από το 2020, η πανδημία του κορονοϊού Covid-19 έχει σκοτώσει περισσότερους από 1,2 εκατομμύρια Αμερικανούς, ενώ στην Ευρώπη, μέχρι τις τις 13 Ιανουαρίου 2023 είχαν σημειωθεί 2.169.191 θάνατοι από τον πρώτο καταγεγραμμένο θάνατο στις 15 Φεβρουαρίου 2020.
Όπως λένε οι ειδικοί, δεν πρέπει να ξεγελιόμαστε από κάποιους αναθεωρητές των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, που θέλουν να μας κάνουν να πιστέψουμε ότι ο COVID-19 ήταν «ήπιος» – ήταν μία από τις πιο θανατηφόρες επιδημίες μολυσματικών ασθενειών στην ιστορία της ανθρωπότητας, που κατατάσσεται μόνο μετά την ισπανική γρίπη του 1918 και τη βουβωνική πανώλη.
Ευτυχώς, το 2025, οι ημέρες της καραντίνας φαίνονται πλέον μακρινή ανάμνηση για πολλούς – αν και οι σωματικές, ψυχικές και συναισθηματικές επιπτώσεις της πανδημίας εξακολουθούν να υφίστανται με πολλούς τρόπους.
Δεν είμαστε έτοιμοι για μια νέα πανδημία
Ωστόσο, το ερώτημα παραμένει: Είμαστε καλύτερα προετοιμασμένοι για την επόμενη φορά; Δυστυχώς, είμαστε λιγότερο προετοιμασμένοι από πριν για μια νέα πανδημία, υποστηρίζουν οι επιστήμονες.
Να σημειωθεί κατ’ αρχήν ότι οι πανδημίες δεν είναι απαραίτητα γεγονότα που συμβαίνουν μία φορά στη ζωή. Είδαμε ήδη το 2009 μια πανδημία γρίπης των χοίρων, που σκότωσε έως και μισό εκατομμύριο ανθρώπους παγκοσμίως. Η γρίπη των πτηνών H5N1 συνεχίζει να εξαπλώνεται σε πουλερικά, άγρια πτηνά και θηλαστικά στις ΗΠΑ, με κάθε κρούσμα να αυξάνει τον κίνδυνο περαιτέρω εξάπλωσης στον άνθρωπο, καθιστώντας τις ΗΠΑ πιθανό επίκεντρο οποιασδήποτε νέας πανδημίας γρίπης, εάν ο ιός εξελιχθεί περαιτέρω ώστε να εξαπλωθεί εύκολα μεταξύ των ανθρώπων.
Ο MPox (ευλογιά των πιθήκων), ο MERS (ένας άλλος κορονοϊός με υψηλό ποσοστό θνησιμότητας) και ο Έμπολα είναι μερικοί μόνο από τους παθογόνους μικροοργανισμούς που κυκλοφορούν επί του παρόντος με δυνατότητα πανδημίας. Και, φυσικά, η «ασθένεια Χ» (ένας πιθανός ιός που θα μπορούσε να εμφανιστεί στο μέλλον και για τον οποίο δεν γνωρίζουμε ακόμη τίποτα) είναι πάντα μια πιθανότητα.
Τι θα έπρεπε να κάνουμε και δεν το κάνουμε;
Πρώτον, θα πρέπει να κάνουμε επενδύσεις, όχι περικοπές, στην ετοιμότητα για πανδημία. Οι ΗΠΑ, υπενθυμίζει το αμερικανικό περιοδικό Time, υπό την προεδρία Τραμπ, έχουν αποσύρει τη χρηματοδότηση από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.
Δουλεύοντας παράλληλα με τις τοπικές και εθνικές υγειονομικές αρχές, ο ΠΟΥ είναι ένας βασικός «πρώτος ανταποκριτής», που εντοπίζει και περιορίζει τα κρούσματα μολυσματικών ασθενειών πριν εξαπλωθούν.
Επίσης, οι πρόσφατες περικοπές ή το «πάγωμα» της χρηματοδότησης οργανισμών όπως η USAID στις ΗΠΑ έχουν ήδη επιπτώσεις στην πράξη, με τους επαγγελματίες της δημόσιας υγείας να ανησυχούν ότι η πρόοδος στην αντιμετώπιση ασθενειών όπως η φυματίωση θα καθυστερήσει ή θα υποχωρήσει. Με λιγότερη χρηματοδότηση, οι προετοιμασίες για μία πανδημία επίσης επιβραδύνονται – κάτι που είναι αρνητικό για όλο τον κόσμο.
Δεύτερον, οι ιδεολογίες και το ιστορικό ορισμένων από εκείνους που έχουν τη μεγαλύτερη ευθύνη για την προστασία της δημόσιας υγείας στις ΗΠΑ και σε ορισμένες χώρες της Ευρώπης υποδηλώνουν ότι, αν μια νέα πανδημία εμφανιζόταν τα επόμενα χρόνια, η αντίδραση θα ήταν χαλαρή.
Να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη στην επιστήμη
Τρίτον, υπογραμμίζουν οι ειδικοί, θα πρέπει να συμβάλλουμε στην ανοικοδόμηση της εμπιστοσύνης του κοινού στην επιστήμη – η οποία μειώθηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας- και όχι να συνεχίσουμε να την υπονομεύουμε.
Η ρητορική ορισμένων ηγετών, όχι μόνο του Ντόναλντ Τραμπ Τραμπ, αλλά προσωπικοτήτων με μεγάλη επιρροή στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και podcasters καλλιεργούν μια συνωμοσιολογική νοοτροπία απέναντι στην επιστήμη και τους οργανισμούς Υγείας, οι οποίοι χαρακτηρίζονται ως «διεφθαρμένοι» και αναποτελεσματικοί.
Φυσικά, σε αυτό βοήθησε η υπόθεση των εμβολίων κατά του κορονοϊού, που ετοιμάσθηκαν σε χρόνο ρεκόρ, συγκριτικά με τα εμβόλια για την προστασία των ανθρώπων από άλλες ασθένειες, ενώ τα σκάνδαλα, όπως αυτό με την επικεφαλής της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, και την φαρμοκοβιομηχανία Pfizer, παρότι δεν κατέληξε κάπου, έπαιξε σημαντικό ρόλο…
Γνωρίζουμε από την πενταετή έρευνα για τον COVID-19 ότι ένας από τους μεγαλύτερους προγνωστικούς παράγοντες για το αν οι άνθρωποι θα ακολουθήσουν τις οδηγίες δημόσιας υγείας είναι το πόσο εμπιστεύονται την επιστήμη και τις υγειονομικές αρχές.
Μπορεί η Ευρωπαϊκή Ένωση, λοιπόν, και η νέα διοίκηση στις ΗΠΑ να αποκαταστήσουν την εμπιστοσύνη στην επιστήμη και τους οργανισμούς Υγείας; Εάν όχι, θα εμπιστευτούν οι άνθρωποι την καθοδήγηση της δημόσιας υγείας κατά τη διάρκεια μελλοντικών καταστάσεων έκτακτης ανάγκης στον τομέα της Υγείας, συμπεριλαμβανομένων των επιδημιών μολυσματικών ασθενειών;
Αν η απάντηση δεν είναι «ναι» μέχρι να φτάσει η επόμενη πανδημία, οι κίνδυνοι θα είναι σοβαροί για όλους μας.
