Η Ρωσία έχει κατηγορηθεί από πολλές ευρωπαϊκές χώρες ότι, παράλληλα με τον πόλεμο στην Ουκρανία, διεξάγει έναν υβριδικό πόλεμο στους συμμάχους του Κιέβου. Drones εμφανίζονται πάνω από αεροδρόμια και στρατιωτικές βάσεις, πράκτορες φέρονται να κάνουν επιχειρήσεις σε ευρωπαϊκό έδαφος, κυβερνοεπιθέσεις στοχεύουν υποδομές ή εκλογές. Οι χώρες που έχουν πληγεί είναι η Πολωνία (ακόμη και με έκρηξη στο σιδηροδρομικό δίκτυο), η Ρουμανία, η Δανία, η Γερμανία, η Λετονία. Η Ευρώπη πιστεύει ότι η Ρωσία έχει στόχο να αποσταθεροποιήσεις τις χώρες μέλη του ΝΑΤΟ.
Για τον λόγο αυτό η Ευρώπη φαίνεται ότι εξετάζει να κάνει κάτι που δεν θα σκεφτόταν καν πριν από μερικά χρόνια. Μια αντεπίθεση, η οποία θα περιλαμβάνει κοινές κυβερνοεπιθέσεις και αιφνιδιαστικές στρατιωτικές ασκήσεις.
REUTERS/Kacper Pempel
Σύμφωνα με το Politico, που επικαλείται ανώτερους Ευρωπαίους κυβερνητικούς αξιωματούχους και διπλωμάτες της ΕΕ η Ευρώπη θέλει να δώσει ένα μάθημα στη Ρωσία και εξετάζει να απαντήσει με τον δικό της υβριδικό πόλεμο.
«Δοκιμάζονται τα όριά μας»
Η Μπάιμπα Μπράζε, υπουργός Εξωτερικών της Λετονίας, δήλωσε στο Politico, ότι η Ρωσία δοκιμάζει τα όρια της Ευρώπης και «το σήμα το στέλνουν τα έργα. Όχι τα λόγια».
Από τη δική του πλευρά, ο Φλόριαν Χαν, υφυπουργός Άμυνας της Γερμανίας, είπε στο Welt TV: «Η Ευρώπη και η συμμαχία πρέπει να αναρωτηθούν για πόσο καιρό είμαστε διατεθειμένοι να ανεχτούμε αυτό το είδος υβριδικού πολέμου… [και] αν θα πρέπει να εξετάσουμε το ενδεχόμενο να γίνουμε περισσότερο ενεργοί».
Και παρά το γεγονός ότι οι υβριδικές επιθέσεις δεν είναι κάτι καινούργιο, η κλίμακα και η συχνότητα των τρεχουσών επιθέσεων είναι πρωτοφανής. Σύμφωνα με τη δεξαμενή σκέψης Globsec, με έδρα την Πράγα, μεταξύ Ιανουαρίου και Ιουλίου έγιναν περισσότερες από 110 πράξεις δολιοφθοράς και απόπειρες επιθέσεων που πραγματοποιήθηκαν στην Ευρώπη. Αυτές έγιναν κυρίως στην Πολωνία και τη Γαλλία, από άτομα που έχουν δεσμούς με τη Ρωσία.
REUTERS/Yves Herman
Τι λέει η Ρωσία
Η ρητορική είναι κλιμακούμενη και από την πλευρά της Μόσχας. «Ο σημερινός κόσμος προσφέρει έναν πολύ πιο ανοιχτό, μάλιστα, θα μπορούσε κανείς να πει δημιουργικό χώρο για εξωτερική πολιτική», δήλωσε ο Βλαντιμίρ Πούτιν τον Οκτώβριο. «Παρακολουθούμε στενά την αυξανόμενη στρατιωτικοποίηση της Ευρώπης. Είναι απλώς ρητορική ή μήπως ήρθε η ώρα να απαντήσουμε;», πρόσθεσε.
Ο στενός σύμμαχος του Βλαντιμίρ Πούτιν, Ντμίτρι Μεντβέντεφ, άφησε να εννοηθεί ότι η Ρωσία μπορεί να βλέπει την ΕΕ και το ΝΑΤΟ ως αντιπάλους ή ακόμη και εχθρούς. «Οι ΗΠΑ είναι ο αντίπαλός μας», είπε τον Οκτώβριο.
Και η Ευρώπη βρίσκεται σε δίλημμα για το πώς θα απαντήσει στη Ρωσία, με την οποία δεν βρίσκεται σε πόλεμο. Αναζητεί μια λύση που θα υποχρεώσει τη Ρωσία να σταματήσει, αλλά χωρίς να παραβιάσει τις ρωσικές κόκκινες γραμμές που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε ανοιχτό πόλεμο.
Ο αρχηγός των σουηδικών ενόπλων δυνάμεων, Μίκαελ Κλάεσον, λέει «δεν μπορούμε να δειλιάζουμε. Η Ρωσία πρέπει να φοβάται την κλιμάκωση».
REUTERS/Jana Rodenbusch
Σχέδιο 125 σελίδων
Σε πρώτη φάση, η Ευρώπη ενισχύει την άμυνά της. Μετά την κατάρριψη ρωσικών drones στην Πολωνία, το ΝΑΤΟ θα ενισχύσει την αεράμυνα της συμμαχίας στην ανατολική πλευρά της. Η επικεφαλής εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ, Κάγια Κάλας, μίλησε για «ακραίο κίνδυνο» για το μπλοκ, υποστηρίζοντας ότι πρέπει να «έχει μια ισχυρή απάντηση» στις επιθέσεις.
Επίσης, ο Ιταλός υπουργός Άμυνας, Γκίντο Κροσέτο, επέκρινε την «αδράνεια» της ηπείρου απέναντι στις αυξανόμενες υβριδικές επιθέσεις. Ο Κροσέτο αποκάλυψε την περασμένη εβδομάδα ένα σχέδιο 125 σελίδων για αντίποινα. Αυτό προβλέπει ίδρυση ενός Ευρωπαϊκού Κέντρου για την Αντιμετώπιση του Υβριδικού Πολέμου, μιας κυβερνοδύναμης 1.500 ατόμων, καθώς και στρατιωτικού προσωπικού εξειδικευμένου στην τεχνητή νοημοσύνη.
Ενώ ο υπουργός Εξωτερικών της Πολωνίας, Ράντισλαβ Σικόρσκι, κατηγόρησε τη Ρωσία για κλιμάκωση του υβριδικού πολέμου. «Όλοι πρέπει να αναθεωρήσουν τις διαδικασίες ασφαλείας τους», είπε.
Ηθικά διλήμματα
Ωστόσο, παρά τη σκληρή ρητορική, δεν είναι σίγουρο ότι θα υπάρξει μια πιο δυναμική απάντηση. Ο καθηγητής Κέβιν Λιμονιέ, μέλος της δεξαμενής σκέψης GEODE στο Παρίσι, εξηγεί γιατί. Η Ευρώπη ενεργεί με βάσει τους κανόνες.
Υπάρχει ένα ηθικό και φιλοσοφικό ερώτημα, λέει: «Μπορούν τα κράτη που διέπονται από το κράτος δικαίου να αντέξουν οικονομικά να χρησιμοποιούν τα ίδια εργαλεία… και τις ίδιες στρατηγικές με τη Ρωσία;».
Για την ώρα, η Γερμανία και η Ρουμανία ενισχύουν τους κανόνες που θα επέτρεπαν στις αρχές να καταρρίπτουν drones που πετούν πάνω από αεροδρόμια και στρατιωτικά ευαίσθητα αντικείμενα.
Τι επιλογές υπάρχουν; Σύμφωνα με τον Πολωνό πολιτικό επιστήμονα Φίλιπ Μπρίτζκα, οι χώρες θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν κυβερνομεθόδους για να στοχεύσουν συστήματα κρίσιμα για την πολεμική προσπάθεια της Ρωσίας. Ή ενεργειακές εγκαταστάσεις ή τρένα που μεταφέρουν όπλα. «Θα μπορούσαμε να επιτεθούμε στο σύστημα και να διαταράξουμε τη λειτουργία του», λέει στο Politico.
Η μάχη της παραπληροφόρησης
Για τον Μπρίτζα, η Ευρώπη πρέπει να ανταποδώσει τις μεγάλης κλίμακας εκστρατείες παραπληροφόρησης από τη Ρωσία.
Ωστόσο, σύμφωνα με ανώτερο αξιωματούχο, «η ρωσική κοινή γνώμη… είναι κάπως απρόσιτη». Συνεπώς, θα πρέπει να γίνει κατανοητή η ρωσική σκέψη και μεταξύ των χωρών «να εδραιωθεί συνεργασία στον τομέα του πληροφοριακού πολέμου».
Αλλά το ΝΑΤΟ, ως αμυντική συμμαχία, είναι επιφυλακτικό σε επιθετικές κινήσεις. «Οι ασύμμετρες απαντήσεις αποτελούν σημαντικό μέρος της συζήτησης», δήλωσε διπλωμάτης του ΝΑΤΟ. «Δεν πρόκειται να υποκύψουμε στις ίδιες τακτικές με τη Ρωσία», πρόσθεσε. «Αναμφίβολα, θα πρέπει να γίνουν περισσότερα στον τομέα των υβριδικών επιθέσεων», δήλωσε.
