Αναμφίβολα, κατά τον 12μερο πόλεμο Ισραήλ-Ιράν, η ισραηλινή αεροπορία κατάφερε σημαντικά πλήγματα στις ιρανικές υποδομές, ενώ οι ανώτεροι αξιωματούχοι στην Τεχεράνη εξοντώθηκαν. Για να αξιολογηθεί όμως η επιτυχία μιας αεροπορικής εκστρατείας προτείνεται το μοντέλο των… «Πέντε Κύκλων» του απόστρατου συνταγματάρχη της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ, Τζον Γουόρντεν.
Μπορεί στους περισσότερους αυτό το μοντέλο να ακούγεται για πρώτη φορά, αλλά είναι αυτό που προτείνει ο επίκουρος καθηγητής στη Σχολή Διπλωματίας και Διεθνούς Εμπορίου Patterson του Πανεπιστημίου του Κεντάκι Ρόμπερτ Φάρλυ, για να βαθμολογήσουμε τους Ισραηλινούς.
Σε ανάλυσή του στο περιοδικό Foreign Policy χωρίζει τους στόχους σε πέντε ομόκεντρους κύκλους: τις ένοπλες δυνάμεις στο πεδίο, τον πληθυσμό, τις υποδομές, τις οργανικές βασικές λειτουργίες και, στον πυρήνα, την ηγεσία.
Η βασική ιδέα είναι πως όσο πιο εσωτερικός είναι ο κύκλος, τόσο δυσκολότερα πλήττεται αλλά και τόσο μεγαλύτερη στρατηγική αξία έχει το πλήγμα για την αποδόμηση ενός καθεστώτος, λέει ο Φάρλυ.
Μπορεί πράγματι η ισραηλινή αεροπορική εκστρατεία να σημείωσε θεαματική επιτυχία σε ολόκληρο το φάσμα των στόχων, αλλά για τον Φάρλυ δημιουργούνται δύσκολα ερωτήματα για τους υπέρμαχους της αεροπορικής ισχύος και το ίδιο το μοντέλο των Πέντε Κύκλων.
Οι Ισραηλινοί φαίνεται να πιστεύουν ότι τα πλήγματα κατά στόχων του καθεστώτος μπορούν να οδηγήσουν σε αλλαγή καθεστώτος στο Ιράν.
Εάν καταστραφούν αρκετά αστυνομικά τμήματα και σκοτωθούν αρκετά κρατικά στελέχη, η «μηχανή καταστολής» θα σταματήσει να λειτουργεί και η Ισλαμική Δημοκρατία θα καταρρεύσει. Το ίδιο υιοθέτησε ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, μετά τις αμερικανικές επιδρομές.
Αυτό, για τον επίκουρο καθηγητή είναι μια απόλυτα ανεπιβεβαίωτη υπόθεση.
«Οι περισσότερες θεωρίες για το πώς θα μπορούσε να καταρρεύσει το ιρανικό κράτος στηρίζονται περισσότερο σε ευσεβείς πόθους παρά σε στρατηγική ανάλυση» επισημαίνει, θυμίζοντας ότι τα χτυπήματα στην ηγεσία και τον μηχανισμό καταστολής δεν κατόρθωσαν να οδηγήσουν στην κατάρρευση άλλων αυταρχικών καθεστώτων, όπως τη Ναζιστική Γερμανία, τη Σερβία ή το Ιράκ.
«Δεν είναι καθόλου προφανές πόσα αστυνομικά τμήματα θα πρέπει να καταστραφούν για να υπονομευτούν τα θεμέλια του ιρανικού καθεστώτος — ίσως όλα, και ακόμη περισσότερα. Οι πολίτες, συνήθως, αντιδρούν στους βομβαρδισμούς με οργή κατά του εξωτερικού εχθρού, όχι κατά της κυβέρνησής τους».
Τα όρια της αεροπορικής ισχύος
Αν και δεν γνωρίζουμε ακόμη όλες τις λεπτομέρειες της εκστρατείας ΗΠΑ–Ισραήλ, οι πρώτες αναφορές, σύμφωνα με τον Φάρλυ δείχνουν ότι τεχνολογικά και οργανωτικά στοιχεία έχουν παίξει καθοριστικό ρόλο.
Τα αμερικανικά και ισραηλινά αεροσκάφη (ιδίως τα stealth μαχητικά και βομβαρδιστικά) είναι πολύ πιο προηγμένα από οποιοδήποτε μέσο που έχει ρίξει η Ρωσία ή η Ουκρανία στη μάχη. Επιπλέον, συνοδεύονται από ηλεκτρονικά και οπλικά συστήματα που έχουν «τυφλώσει» και αποδιοργανώσει τις ιρανικές άμυνες. Τέλος, οι Αμερικανοί και Ισραηλινοί πιλότοι έχουν εκπαιδευτεί, τόσο ατομικά όσο και οργανωτικά, ειδικά για την εξουδετέρωση σύνθετων συστημάτων αεράμυνας.
Ωστόσο, για τον Φάρλυ, το βασικό δίλημμα της αεροπορικής ισχύος παραμένει ίδιο από το 1917: μια αεροπορική εκστρατεία δεν μπορεί να εξαναγκάσει κανέναν σε τίποτα, λέει τονίζοντας ότι ο στόχος [Ιράν] είναι εκείνος που αποφασίζει πότε έχει υποστεί αρκετό πόνο ώστε να συμμορφωθεί με τις απαιτήσεις του επιτιθέμενου.
«Το Ιράν μπορεί να παρατείνει αυτή την εκστρατεία για όσο θέλει — απλώς μη κάνοντας τίποτα. Και ούτε το Ισραήλ ούτε οι ΗΠΑ μπορούν να το εξαναγκάσουν να υποχωρήσει. Η Ρωσία μπορεί να σκοτώνει Ουκρανούς από αέρος, αλλά χρειάζεται πεζικό για να καταλάβει έδαφος» σημειώνει.
Μια εκστρατεία που θα μπορούσε πραγματικά να διαλύσει τους συνδετικούς ιστούς της διακυβέρνησης θα άλλαζε τη λογική αυτής της εξίσωσης — αλλά προς το παρόν, αυτό παραμένει σε μεγάλο βαθμό υπόθεση εργασίας, επισημαίνει.
Έτσι, ο Φάρλυ καταλήγει πως υπάρχουν πράγματα που η αεροπορική ισχύς δεν μπορεί να επιτύχει, όσο αποτελεσματικά κι αν χρησιμοποιείται.
