Οι σχέσεις μας με άλλα όντα μπορούν να γίνουν βαθιά θεραπευτικές. Δυνατές εμπειρίες αγάπης, φροντίδας και ετερορύθμισης συναισθημάτων, προκύπτουν τόσο μεταξύ των ανθρώπων, όσο και μεταξύ ανθρώπων και διαφόρων ζωικών ειδών. Σκύλοι, γάτες, άλογα, ελέφαντες, πουλιά, δελφίνια και πολλά άλλα ζώα μπορούν να μας οδηγήσουν σε αυτές τις συνδέσεις.
Σύμφωνα με έρευνες οι σκύλοι και τα άλογα, μπορούν να διευκολύνουν την αμφίδρομη «θεραπεία» όταν υπάρχει μία σχέση φροντίδας. Οι δεσποζόμενοι σκύλοι συγχρονίζουν την συμπεριφορά τους τόσο με τους ενήλικες όσο και με τα παιδιά της οικογένειας, ενισχύοντας έτσι τους οικογενειακούς δεσμούς. Τόσο οι σκύλοι όσο και τα άλογα, μπορούν να εργαστούν αποτελεσματικά με άτομα με διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD) και με άτομα με διαταραγμένες ικανότητες προσκόλλησης. Ορισμένα προγράμματα περιλαμβάνουν ανθρώπους και ζώα με PTSD, που αλληλοβοηθιούνται, γεγονός που υπογραμμίζει την δύναμη των σχέσεων αμοιβαίας θεραπείας.
Advertisment
Τα ζώα ως καταλύτες ενσυναίσθησης και συμπόνιας
Πολλοί άνθρωποι που έχουν βιώσει τραύμα έχουν δυσκολία να αισθανθούν καλά με τον εαυτό τους. Τα ζώα αποτελούν έναν καθρέφτη αγάπης και ενσυναίσθησης. Όταν πληγωνόμαστε από τους ανθρώπους, η σύνδεση με ένα άλλο είδος παρέχει την ευκαιρία να συντονιστούμε και να εκφράσουμε την αγάπη που διαθέτουμε, παρά τα όσα έχουμε υποστεί. Η φροντίδα των ζώων και η υπεράσπιση της ευημερίας τους, μπορεί να βοηθήσει στην μετατόπιση της εστίασης από τα προσωπικά προβλήματα στην εύρεση σκοπού και νοήματος στη ζωή.
Διαίσθηση και Συντονισμός
Εκτός από την λεκτική επικοινωνία, οι άνθρωποι συχνά λειτουργούμε με την διαίσθηση, συντονιζόμενοι με μη λεκτικές ενδείξεις. Οι βαθιές συνδέσεις με άλλα όντα συγχρονίζουν τους ρυθμούς μας: τα κύματα του εγκεφάλου μας ευθυγραμμίζονται, αναπνέουμε από κοινού και βιώνουμε συναισθηματική αλληλεπίδραση. Αυτή η αυξημένη γνωστική ευελιξία ενισχύει τη βαθύτερη σύνδεση, την ενσυναίσθηση και την εγγύτητα.
Τα ζώα είναι διαισθητικά από την φύση τους, με αποτέλεσμα συχνά να συντονίζονται και να ανταποκρίνονται στις ανάγκες μας. Τα σκυλιά, ειδικότερα, εκπαιδεύονται εύκολα για να ανταποκρίνονται, ενεργώντας ως φύλακες, οδηγοί και θεραπευτές. Αναφορές από την κελτική μυθολογία, τοποθετούν τα σκυλιά στην θέση θεραπευτή ακόμα και μόνο με την παρουσία τους. Η σύγχρονη επιστήμη επιβεβαιώνει ότι οι σκύλοι μας βοηθούν και με πολλούς πρακτικούς τρόπους: μας σηκώνουν από το κρεβάτι για μία βόλτα, μας κοινωνικοποιούν σε πάρκα σκύλων, μας «εκπαιδεύουν» σε τρόπους καλής συμπεριφοράς και μας μαθαίνουν το σημαντικότερο όλων: να παρέχουμε αγάπη και φροντίδα χωρίς επικρίσεις.
Advertisment
Είναι σημαντικό να διευκρινιστεί (κάτι που συχνά οι μη φιλόζωοι εσφαλμένα επικαλούνται), ότι η σχέση μας με τα ζώα δεν αντικαθιστά την σχέση μας με τους ανθρώπους. Αντιθέτως, μας ωθεί στο να έρθουμε σε επαφή με την καλύτερη και πιο αληθινή πλευρά του εαυτού μας, και κατ’επέκταση αυτό να μεταφερθεί και στις ανθρώπινες σχέσεις μας.
Ζώα Συναισθηματικής Βοήθειας
Οι σκύλοι μπορούν να εκπαιδευτούν για να βοηθούν στις καθημερινές δραστηριότητες, ανιχνεύουν αυξημένα επίπεδα σακχάρου στο αίμα ή καρκίνο και να προειδοποιούν για τις επιπτώσεις πολλών ιατρικών ζητημάτων. Για εκείνους που αντιμετωπίζουν μετατραυματικό στρες και διαταραχές ύπνου, η διάφορες ψυχικές διαταραχές οι εκπαιδευμένοι σκύλοι υπηρεσίας μπορούν να βοηθήσουν αναγνωρίζοντας μία επερχόμενη κρίση, ανταποκρινόμενοι σε εφιάλτες, νυχτερινούς τρόμους, υπνοβασία κλπ.
Τα ζώα προσφέρουν μία μη φαρμακευτική επιλογή όταν προκύπτουν ζητήματα αυτορρύθμισης, δυσκολίες σχέσεων, φοβίες, ακόμη και αυτοκτονικό ιδεασμό. Η μεγάλη ψυχική δυσφορία που προκύπτει σε καταστάσεις απομόνωσης και αποσύνδεσης, καθιστά απαραίτητο να βοηθήσουμε τους ανθρώπους να χτίσουν σχέσεις τόσο με ανθρώπους, όσο και με ζώα.
Ιδιαιτέρως σε περιπτώσεις κατάθλιψης και μεγάλου πόνου, η φροντίδα ενός ζώου μπορεί να αποβεί ευεργετική και σωτήρια. Η συναναστροφή με τα ζώα βοηθά και στην ρύθμιση του νευρικού συστήματος. Πιο συγκεκριμένα σχέση μας με τα ζώα αυξάνει την ορμόνη της αγάπης (ωκυτοκίνη) και παρέχει πολλά άλλα οφέλη.
Η ωκυτοκίνη είναι «η ορμόνη της αγάπης» επειδή απελευθερώνεται στην γυναίκα κατά την διάρκεια του τοκετού, της γαλουχίας και του θηλασμού. Βοηθά στο δέσιμο μητέρας-παιδιού και οδηγεί μία νευροορμονική έκκριση που ευνοεί τις συμπεριφορές προσκόλλησης. Το να αγκαλιάζεις, να κάνεις σεξ, να καταναλώνεις βιταμίνες και διατροφικά λίπη αλλά και το να χαϊδεύεις ζώα, αποτελούν εκλυτικούς παράγοντες της ωκυτοκίνης.
Ενίσχυση του δεσμού με τα ζώα
Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να εισαγάγουμε και να υποστηρίξουμε τον δεσμό μας με τα ζώα, χωρίς να είναι απαραίτητο ένα κατοικίδιο ή ένα ζώο συναισθηματικής υποστήριξης. Πιο συγκεκριμένα:
- Εθελοντισμός σε καταφύγια ζώων.
- Δημιουργικός χρόνος με το ζώο ενός φίλου, συγγενή ή γείτονα.
- Φροντίδα αδέσποτων ζώων της γειτονιάς.
- Συμμετοχή σε προγράμματα άθλησης με ζώα (πχ. ιππασία).
- Δωρεές σε φορείς που φροντίζουν ζώα.
- Επίσκεψη σε ένα καταφύγιο πχ. πουλιών (ένα ασφαλές μέρος για να αναρρώσουν τα άγρια πτηνά από τραυματισμούς).
- Ακτιβισμός για τα δικαιώματα των ζώων.
- Παρακολούθηση φωτογραφιών/βίντεο ζώων για την ενημέρωση, την καλλιέργεια της ενσυναίσθησης τόσο για τα ζώα, όσο και για τον ίδιο τον εαυτό.
Βιβλιογραφικές Αναφορές
Birke, L., & and Thompson, K. (2019). (Un)stable relations: Horses, humans and social agency. Routledge.
Fisher, P. W., Lazarov, A., Lowell, A., Arnon, S., Turner, J. B., Bergman, M., Ryba, M., Such, S., Marohasy, C., Zhu, X., Suarez-Jimenez, B., Markowitz, J. C., & Neria, Y. (2021). Equine-assisted therapy for posttraumatic stress disorder among military veterans: An open trial. Journal of Clinical Psychiatry, 82(5).
Korn, E Leslie. Rythyms of Recovery (June 12, 2023). Routledge; 2nd edition.
Schlote, S. (2018). Integrating somatic
Wanser, S. H., MacDonald, M., & Udell, M. A. R. (2021). Dog–human behavioral synchronization: Family dogs synchronize their behavior with child family members. Animal Cognition, 24, 747–752.
