Φόρτωση Text-to-Speech…
Οταν ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης πρότεινε πριν από περίπου δύο μήνες μια διαδικασία πενταμερούς διάσκεψης (με τη συμμετοχή Ελλάδας, Τουρκίας, Αιγύπτου, Λιβύης, Κύπρου), υπήρχε ήδη σε ευρείς διπλωματικούς κύκλους η αίσθηση ότι και η Αθήνα πρέπει να εμφανιστεί πρόθυμη να «χορέψει» στον ρυθμό της Ουάσιγκτον, με τρόπο που να εξυπηρετεί τις αντιλήψεις του Λευκού Οίκου, δηλαδή μια γεωπολιτική παρτίδα Monopoly, όπου η αμερικανική κυβέρνηση προκρίνει την ανάγκη για μπίζνες, ακόμη κι αν αυτό σημαίνει ότι κάποιες παλιές διαφορές είτε σπρώχνονται κάτω από το χαλί είτε συζητούνται σε «πακέτα», όπου χωρούν πολλά και ανόμοια ζητήματα. Οι δύο συνεντεύξεις που έγιναν με λίγες ημέρες διαφορά, του πρέσβη των ΗΠΑ στην Τουρκία και προεδρικού απεσταλμένου για τη Μέση Ανατολή Τομ Μπάρακ στην «Κ» και μόλις την Πέμπτη που πέρασε του υπουργού Εξωτερικών Χακάν Φιντάν, αναδεικνύουν ότι η συζήτηση αυτή έχει στην πράξη ήδη ανοίξει.
Υποτροπή στο Αιγαίο
Ο κ. Φιντάν κινείται στην αμερικανική «γραμμή» για την ανάγκη να προκριθεί η «ευημερία» έναντι των πολιτικών διαφορών, ωστόσο το μεσημέρι της Παρασκευής η Τουρκία εμφανίστηκε να ταράζει τα «ήρεμα νερά» που επικρατούν στο Αιγαίο τα τελευταία τρία χρόνια. Καταγράφηκε για πρώτη φορά μετά τις 2 Φεβρουαρίου 2023 μια εικονική αερομαχία, που προκλήθηκε κατά την αναχαίτιση τουρκικού F-16 από ελληνικό, η οποία ήταν –βεβαίως– σε εντελώς διαφορετική κατεύθυνση από το μήνυμα των προηγούμενων ημερών. Στην Αθήνα αναμένουν να δουν αν η εμπλοκή της Παρασκευής ήταν κάτι που συνέβη μια φορά και για συγκεκριμένο λόγο ή η Αγκυρα ετοιμάζεται να επιστρέψει στην προ του 2023 συμπεριφορά στο Αιγαίο, κάτι που προφανώς θα έχει κόστος και στην υπόλοιπη ατζέντα της Τουρκίας, ιδιαίτερα καθώς αναζητεί φόρμουλα επιστροφής στα F-35.
Επί της ουσίας του εξελισσόμενου παζαριού, πάντως, στην Αθήνα και τη Λευκωσία «ακτινογραφήθηκε» η δήλωση του κ. Φιντάν, ότι καλό θα ήταν να «παγώσει» προσωρινά η πολιτική διαδικασία για το Κυπριακό, ώστε να προωθηθεί η οικονομική συνεργασία στους τομείς της ενέργειας, του τουρισμού και της βιομηχανίας προκειμένου, όπως είπε, να μη χαθεί η ευκαιρία για τις νέες γενιές και η Κύπρος να μετατραπεί σε «παράδεισο». Ο κ. Μπάρακ είχε λίγες ημέρες νωρίτερα δηλώσει, και αυτό δεν διέλαθε την προσοχή των Αθηνών, ότι «μοναδικός τρόπος απαλλαγής από τις πολιτικές επιπλοκές είναι η ευημερία». Από την προσοχή της Αθήνας δεν διέλαθε, επίσης, ότι οι δηλώσεις του κ. Φιντάν έγιναν μόλις λίγες ημέρες μετά την κατ’ ιδίαν συνάντηση που είχε με τον κ. Μπάρακ στην Αγκυρα (12 Δεκεμβρίου).
«Ζυγίζοντας» την Αγκυρα. Στην Αθήνα αναμένουν να δουν αν η αερομαχία της Παρασκευής ήταν μεμονωμένο γεγονός ή αν η Αγκυρα θα επιστρέψει σε παλιές «συνήθειες», κάτι που θα έχει κόστος στην ατζέντα της, όπως στην περίπτωση των F-35.
Πίεση στην Κύπρο
Επί της ουσίας, ο κ. Φιντάν ζητεί από την Αθήνα να ασκήσει πίεση στη Λευκωσία ώστε να αποδεχθεί κάποιου είδους αυξημένη συνεργασία με την πλευρά του «ψευδοκράτους». Η Αγκυρα εκμεταλλεύεται, βέβαια, και το θετικό επικοινωνιακό προφίλ του Τουρκοκύπριου ηγέτη Τουφάν Ερχιουρμάν, με σκοπό να ασκήσει πίεση στον πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας, γνωρίζοντας πολύ καλά ότι η μπάλα μεταφέρεται έτσι στον Νίκο Χριστοδουλίδη.
Για την Αθήνα είναι απολύτως σαφές ότι η Αγκυρα σπρώχνει τα πράγματα προς μια κατεύθυνση που είναι βολική για την Τουρκία. Εν ολίγοις, η Αγκυρα θέλει να ανοίξουν διάφορες συζητήσεις με πρόσχημα τις «μπίζνες», όπως ακριβώς τις αντιλαμβάνεται και ο Λευκός Οίκος, ενώ θα βρίσκεται σε εξέλιξη και η συζήτηση με την Ουάσιγκτον για το ζήτημα των F-35, προκειμένου να προσποριστεί το μέγιστο δυνατό όφελος. Είναι απολύτως προφανές ότι σε ένα τέτοιο δυνητικό τραπέζι η βασική γραμμή της Ελλάδας, δηλαδή το διεθνές δίκαιο θα πάει περίπατο.
Μία ακόμη ένδειξη ότι οι Αμερικανοί θέλουν να δοκιμάσουν την τύχη τους στις υποθέσεις που συνδέονται με την Κύπρο είναι η σπουδή που δείχνει η κυβέρνηση των ΗΠΑ τις τελευταίες εβδομάδες ώστε να προχωρήσει η εξέταση και η κύρωση του διορισμού του επιχειρηματία Τζον Μπρέσλοου από την Αριζόνα, φίλου του Ντόναλντ Τραμπ, στη θέση του πρέσβη στη Λευκωσία. Βέβαια, στη συγκεκριμένη περίπτωση υφίσταται και πρακτικό ζήτημα για τον Λευκό Οίκο, καθώς όσο περνάει ο καιρός και ο διορισμός του κ. Μπρέσλοου από τη Γερουσία δεν εγκρίνεται, τόσο η ατμόσφαιρα στο Κογκρέσο για την κυβέρνηση –με τις ενδιάμεσες εκλογές να ακολουθούν σύντομα– θα γίνεται ακόμη πιο βαριά.
Τα μηνύματα που εκπέμπονται, πάντως, από την Τουρκία είναι ότι η Αγκυρα προσαρμόζεται στα νέα κελεύσματα της Ουάσιγκτον με τρόπο που αποδεικνύεται και εμπράκτως. Εμπειρος διπλωμάτης από την Τουρκία έφερνε ως χαρακτηριστικό παράδειγμα το γεγονός ότι την περασμένη Τετάρτη πηγές του υπουργείου Εξωτερικών της Τουρκίας μιλώντας στο πρακτορείο ειδήσεων ANKA διέψευσαν πληροφορίες, σύμφωνα με τις οποίες η Αγκυρα αντέδρασε έντονα στη συμφωνία καθορισμού θαλασσίων περιοχών ευθύνης της Κύπρου με τον Λίβανο. Από την τουρκική οπτική γωνία είναι αξιοσημείωτο, επίσης, το γεγονός ότι οι δηλώσεις του κ. Φιντάν για «πάγωμα» των προβλημάτων στην Κύπρο και συνεργασία στην ενέργεια καταγράφηκαν μόλις λίγες ώρες μετά τη συμφωνία του Ισραήλ με την Αίγυπτο για την πώληση φυσικού αερίου αξίας 35 δισ. δολαρίων προς το Κάιρο από το κοίτασμα «Λεβιάθαν» στην Ανατολική Μεσόγειο.
Μπάρακ και Μπούλος
Αξιόπιστες τουρκικές πηγές αναφέρουν ακόμη στην «Κ» ότι οι προτάσεις του κ. Φιντάν, σε συνδυασμό με τη σχεδιαζόμενη επίσκεψη του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στην Τουρκία (που όπως έχει δηλώσει ο ίδιος θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί το πρώτο τρίμηνο του 2026), δημιουργεί κάποια ελπίδα για συνεργασία όλων των χωρών της περιοχής σε συγκεκριμένους τομείς. Και υπενθυμίζουν ότι τόσο ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν (στο παρελθόν) όσο και ο κ. Μητσοτάκης πριν από δύο μήνες έχουν μιλήσει ανοιχτά για την ανάγκη να δημιουργηθεί κάποιο φόρουμ των χωρών της Ανατολικής Μεσογείου. Στην Αγκυρα πολιτικοί αναλυτές σημειώνουν πως ο ρόλος του ανώτερου συμβούλου του προέδρου των ΗΠΑ για την Αφρική, Μασάντ Μπούλος, και του πρέσβη των ΗΠΑ στην Αγκυρα, Τομ Μπάρακ, θα παραμείνει ιδιαίτερα σημαντικός, καθώς και οι δύο διατηρούν στενές επαφές με τις ηγεσίες των χωρών της περιοχής και υπογραμμίζουν ότι οι κινήσεις τους πρέπει να παρακολουθούνται στενά και με προσοχή. Δίνουν, μάλιστα, ως χαρακτηριστικό παράδειγμα το γεγονός ότι ο κ. Μπάρακ την περασμένη εβδομάδα είχε συνάντηση με τον πρωθυπουργό του Ισραήλ Μπέντζαμιν Νετανιάχου και λίγες ώρες μετά με τον κ. Φιντάν.
