Μία σκιώδης αλλά ιδιαίτερα δραστήρια αγορά έχει αναπτυχθεί, τα τελευταία χρόνια, στο περιθώριο του εγχώριου καλλιτεχνικού κόσμου. Πλαστογράφοι μεθοδεύουν την πώληση πλαστών έργων τέχνης, χτίζοντας γύρω τους ένα αληθοφανές αφήγημα. Επινοούν ιστορίες προέλευσης, παρουσιάζουν δήθεν πιστοποιητικά γνησιότητας και καταφεύγουν ακόμη και σε ειδικές τεχνικές, ώστε οι πίνακες να δείχνουν δεκαετίες παλαιότεροι. Με αυτόν τον τρόπο, επιχειρούν να παραπλανήσουν επίδοξους συλλέκτες και αγοραστές, τροφοδοτώντας μία υπόγεια δραστηριότητα που αναπτύσσεται αθόρυβα, αλλά συστηματικά στην ελληνική αγορά τέχνης.
Ρεπορτάζ: Κωνσταντίνα Χαϊνά
Καμία έκπληξη δεν προκάλεσε στον κόσμο της τέχνης, η είδηση με τους 481 πίνακες ζωγραφικής, που αποδείχθηκαν στην πλειονότητά τους πλαστοί, και τα πιστοποιητικά που συνόδευαν ορισμένους, παρέπεμπαν σε άλλη υπόθεση πλαστογραφίας που είχε αποκαλυφθεί τον περασμένο Ιούνιο. «Πλαστά υπήρχαν από την αρχαιότητα και υπάρχουν μέχρι και σήμερα, όπως πάντα υπήρχαν και αντίγραφα. Πράγματι, είναι ένα φαινόμενο το οποίο “ανθεί” στις μέρες μας, τόσο στην Ελλάδα, όσο και σε ολόκληρο τον κόσμο» αναφέρει στο enikos.gr ο κ. Αχιλλέας Τσαντίλης, πρόεδρος του Πανελλήνιου Συνδέσμου Πραγματογνωμόνων Έργων Τέχνης.
Η τεχνική
Όπως εξηγεί, τα πλαστά έργα τέχνης είναι φτιαγμένα και επιμελημένα με επαγγελματικό τρόπο με σκοπό να εξαπατηθεί το κοινό. «Οι δράστες, θα τα φιλοτεχνήσουν ώστε να μοιάζουν με τα αυθεντικά, και δημιουργείται μία ολόκληρη ατμόσφαιρα γύρω από την πώληση. Φέρνουν δήθεν πιστοποιητικά γνησιότητας, επινοούν ιστορίες προέλευσης, για παράδειγμα λένε ότι κάποιος τα είχε πάρει από τον Τσαρούχη, και κάπως έτσι, καταφέρνουν να εξαπατήσουν επίδοξους αγοραστές. Ακόμη, φροντίζουν να παλαιώσουν το έργο, ώστε να φαίνεται ότι είναι αρκετών χρόνων».
Στην πλειονότητά τους ωστόσο, η πλαστότητα «βγάζει μάτι» για κάποιον έμπειρο, σύμφωνα με τον κ. Τσαντίλη, όπως οι εκατοντάδες πλαστοί πίνακες ζωγραφικής που κατασχέθηκαν την Πέμπτη. «Πρόκειται για κακής ποιότητας, φθηνά πλαστά έργα τέχνης, που προσβάλλουν τον καλλιτέχνη στον οποίο αποδίδονται».
Οι 3 κατηγορίες πλαστών έργων τέχνης
Σε γενικό πλαίσιο, υπάρχουν τα «φθηνά» πλαστά έργα τέχνης, που κυκλοφορούν και σαν αντίγραφα στο Μοναστηράκι, δηλαδή στη δευτερογενή αγορά, τα «μεσαία» πλαστά, που δεν θα τα αντιληφθεί ένας απλός συλλέκτης, παλαιοπώλης, ή γκαλερίστας, που δεν είναι τόσο εκπαιδευμένος, αλλά και δεν έχει τις απαιτούμενες γνώσεις. Επιπλέον, στην αγορά υπάρχουν και τα «πάρα πολύ καλά» πλαστά, που ελάχιστοι θα καταλάβουν, «και για αυτό σε όλο τον κόσμο, ορισμένα περνάνε σε πολύ μεγάλες συλλογές, ακόμη και σε μουσεία».
Στην Ελλάδα, τα πλαστά έργα τέχνης ανήκουν σε ποσοστό 70% στην κατηγορία των λεγόμενων «φθηνών», που γίνονται αντιληπτά από οποιονδήποτε έχει μία μέση γνώση και έχει έρθει σε επαφή με τον χώρο της ελληνικής τέχνης. «Υπάρχουν συνάδελφοι οι οποίοι είναι πολύ καλοί στη δουλειά τους, οπότε όταν δει ένας ειδικός ένα έργο τέχνης, για αυτόν είναι ένα ανοιχτό βιβλίο. Τα “εργαλεία” που χρησιμοποιούμε για να βεβαιώσουμε τη γνησιότητα ενός έργου είναι πολλά, σε συνδυασμό με την εμπειρία και τη γνώση που έχει ο καθένας. Τα ευρήματα που προκύπτουν από τις έρευνες δεν επιδέχονται αμφισβήτησης και ξέρουμε απολύτως πού βρισκόμαστε. Πραγματοποιούνται εργαστηριακές αναλύσεις, τις οποίες χρησιμοποιούμε για να διαπιστώσουμε εάν ο μουσαμάς, ή η ύλη από την οποία αποτελείται ένα έργο, είναι της εποχής που δραστηριοποιήθηκε ο καλλιτέχνης. Σε κάποιες περιπτώσεις, όντως η πλαστότητα “βγάζει μάτι”, αλλά κάνουμε και βιβλιογραφική μελέτη, και εξετάζουμε εάν υπήρξε το εν λόγω έργο σε κάποια έκθεση».
Ερωτηθείς εάν υπάρχουν κενά στους ελέγχους αυθεντικότητας, ο κ. Τσαντίλης επισημαίνει πως οι αγοραστές γνωρίζουν πού πρέπει να απευθυνθούν για να είναι σίγουροι. «Όσοι δεν προχωρούν, το κάνουν με ίδιον συμφέρον».
Ο τρόπος δράσης των κυκλωμάτων
Όσοι δραστηριοποιούνται στη χώρα μας και εξαπατούν πολίτες πουλώντας πλαστά έργα τέχνης, γνωρίζουν ότι απευθύνονται σε συγκεκριμένο κοινό, που θεωρούν αφελές και “αμόρφωτο”. «Και στην υπόλοιπη Ευρώπη υπάρχουν πλαστά, αλλά εκεί ο κόσμος είναι πιο υποψιασμένος και πιο φιλότεχνος. Ίσως ο Έλληνας να έχει κάποιο κρυφό πόθο να αγοράσει ένα πανάκριβο έργο τέχνης, σε μία τραγικά χαμηλή τιμή, ώστε απλά να λέει ότι το έχει, δεν μπορώ να δώσω άλλη εξήγηση».
Ως προς τον τρόπο που δραστηριοποιούνται οι απατεώνες, ο κ. Τσαντίλης εξηγεί πως η κομπίνα στήνεται μέσω των δημοπρασιών στο εξωτερικό, ειδικά στη Γαλλία και στη Γερμανία, που δεν έχουν την απαραίτητη γνώση της ελληνικής ζωγραφικής, ενώ άλλοι επιτήδειοι βρίσκουν ανθρώπους που κινούνται σε κοσμικούς κύκλους, και από εκεί διοχετεύουν τα εν λόγω έργα στην αγορά.
