Πόσο πιθανό ήταν ένας αξιωματικός του Σαντάμ Χουσεϊν να επιβιώσει μέσα στον στρατό, εάν δεν ταυτιζόταν με τον ηγέτη. Ίσως καμία. Κατά μεγάλη ειρωνεία, οι ένοπλες δυνάμεις που νίκησαν τους Ιρακινούς, βιώνουν σχετικά παρόμοιες καταστάσεις: Στις ΗΠΑ διεξάγονται εκκαθαρίσεις και αποκλεισμοί άνευ προηγουμένου. Γιατί όμως και ποιές θα είναι οι συνέπειες;
Τους εννέα μήνες προεδρίας του Ντόναλντ Τραμπ έχουν παραμεριστεί ή αποπεμφθεί τουλάχιστον 24 στρατηγοί και ναύαρχοι στις ΗΠΑ, με τους New York Times να κάνουν λόγο για εξελίξεις που θα μπορούσαν να αναδιαμορφώσουν τον αμερικανικό στρατό για χρόνια.
«Οι ενέργειές του, πρωτοφανείς για τις τελευταίες δεκαετίες, συνοδεύτηκαν από ελάχιστες εξηγήσεις. Σε πολλές περιπτώσεις, παρέκαμψαν τις εισηγήσεις ανώτατων στρατιωτικών ηγετών που πολέμησαν πλάι στους συγκεκριμένους αξιωματικούς», σύμφωνα με ανώτερους στρατιωτικούς αξιωματούχους που επικαλείται το αμερικανικό δημοσίευμα.
Οι κινήσεις του έχουν δημιουργήσει ένα κλίμα μεγάλο κλίμα ανησυχίας μέσα στο στράτευμα αλλά και δυσπιστίας που υποχρέωσε ανώτερους αξιωματικούς να πάρουν θέση και, κατά καιρούς, τους έφερε αντιμέτωπους μεταξύ τους.
Ο Πητ Χέγκσεθ έχει καθυστερήσει ή ακυρώσει τις προαγωγές τουλάχιστον τεσσάρων ανώτερων αξιωματικών επειδή είχαν εργαστεί στο παρελθόν για τον στρατηγό Μάρκλ Μίλεϊ, πρώην πρόεδρο του Μικτού Επιτελείου, που είναι εδώ και καιρό κόκκινο πανί για τον Τραμπ.
Ένας εξ αυτών είναι ο υποστράτηγος Τζέημς Πάτρικ Γουόρκ, που αναμενόταν να γίνει αναπληρωτής διοικητής της Κεντρικής Διοίκησης των ΗΠΑ (CENTCOM), η οποία εποπτεύει τις δυνάμεις στη Μέση Ανατολή, είπαν αξιωματούχοι. Ο Γουόρκ είχε συντελέσει στη νίκη του Ισλαμικού Κράτους στη Μοσούλη.
Άλλοι απομακρύνθηκαν επειδή δεν άρεσαν οι αντικειμενικές τους αξιολογήσεις, όπως ο ναύαρχος Άλβιν Χόλσεϋ, επικεφαλής της Νότιας Διοίκησης των ΗΠΑ (SOUTHCOM), όταν εκείνος εξέφρασε ερωτήματα για φονικά πλήγματα σε σκάφη στην Καραϊβική. Ο αντιπτέραρχος Τζέφρεϊ Κρους, αξιωματικός πληροφοριών της Πολεμικής Αεροπορίας και επικεφαλής της Υπηρεσίας Πληροφοριών Άμυνας (DIA), εξαναγκάστηκε να αποχωρήσει από τη θέση του επειδή αμφισβήτησε τον ισχυρισμό του Trump ότι οι αμερικανικές αεροπορικές επιδρομές τον Ιούνιο είχαν «εξαλείψει» το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα.
Προς τι οι εκκαθαρίσεις;
Είναι γεγονός ότι ο αμερικανικός στρατός βίωσε τις τελευταίες δεκαετίες δυο ντροπιαστικές ήττες, στο Αφγανιστάν και Ιράν, ενώ υπάρχουν σίγουρα πολλοί ανίκανοι ή ακατάλληλοι αξιωματικοί. Συνεπώς, θα έλεγε κανείς ότι χρειάζονται ριζικές αλλαγές.
«Όμως οι μεθοδεύσεις του Hegseth δεν πρόκειται να λύσουν κανένα από αυτά τα προβλήματα, και δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι οι στρατηγοί και ναύαρχοι που εκκαθαρίζει δεν ήταν καλοί στη δουλειά τους» λέει σε ανάλυσή στου στο Foreign Policy ο Στήβεν Γουόλτ, καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ.
Επίσης, ο Γουόλτ δεν πιστεύει ότι ο Τραμπ ανησυχεί για στρατιωτικό πραξικόπημα, αλλά για τον ίδιο «είναι σαφές ότι ανησυχεί για την εσωτερική αντιπολίτευση απέναντι στις φιλόδοξες και, κατά πολλούς, παράνομες προσπάθειές τους να συγκεντρώσουν εξουσία στην εκτελεστική εξουσία, να στερήσουν τα δικαιώματα ψήφου σε εκατομμύρια ψηφοφόρους και να διατηρήσουν την εξουσία επ’ αόριστον».
Διαφορετικά, αναρωτιέται ο καθηγητής στο Χάρβαρντ γιατί ο Τραμπ να στρέψει τον στρατό προς το εσωτερικό; «Η σταδιακή μετατροπή των Ενόπλων Δυνάμεων των ΗΠΑ σε έναν οργανισμό που δεν θα αντιτασσόταν σε επανάληψη της αποτυχημένης απόπειρας της 6ης Ιανουαρίου 2021 να ανατραπεί το αποτέλεσμα των εκλογών του 2020, ή ακόμα και σε έναν οργανισμό που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να υποστηρίξει μια τέτοια ενέργεια, συνιστά μια δυνητικά θανάσιμη απειλή για την αμερικανική δημοκρατία» λέει ο Γουόλτ, υπενθυμίζοντας την πρακτική αυταρχικών ηγετών όπως ο Σαντάμ Χουσεϊν.
«Οι αυταρχικοί ηγέτες να επιλέγουν και να προάγουν διοικητές με κριτήριο την αφοσίωσή τους και όχι την επάρκειά τους, να επικεντρώνουν την εκπαίδευση στους εσωτερικούς κινδύνους αντί στους εξωτερικούς εχθρούς και να σπέρνουν διχασμούς εντός του στρατιωτικού κατεστημένου και να ελέγχουν τη ροή της πληροφόρησης, ώστε να γίνεται δυσκολότερο για τους διοικητές να απειλήσουν τη διατήρηση της εξουσίας από τον δικτάτορα» σημειώνει επικαλούμενος τις θέσεις της καθηγήτριας στο MIT, Κέιτλιν Τάλματζ .
Ποιες οι συνέπειες για τον στρατό;
Όλα αυτά βέβαια θα έχουν καταλυτικές συνέπειες σύμφωνα με ειδικούς.
Πρώτον, σύμφωνα με τον Γουόλτ, η επιλογή ανώτερων αξιωματικών με κριτήριο την αφοσίωση αντί της επάρκειάς τους σημαίνει ότι οι Αμερικανοί στρατιώτες, ναύτες και πιλότοι δεν θα διοικούνται κατ’ ανάγκη από τους πιο καταρτισμένους, έμπειρους ή ικανούς διαθέσιμους διοικητές. «Αυτό από μόνο του είναι προβληματικό. Μπορεί να νέα κυβέρνηση να έχει το δικαίωμα να επιλέγει τους στρατιωτικούς ηγέτες στους οποίους έχει εμπιστοσύνη», είπε στους New York Times η Κόρι Σέικ, που υπηρέτησε στο Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας υπό τον πρόεδρο Τζορτζ Μπους. Όμως εξέφρασε την ανησυχία ότι η κυβέρνηση Trump «σπαταλά τεράστιο ταλέντο».
Δεύτερον, πολλοί αξιωματικοί δεν θα θελήσουν να υπηρετήσουν σε ένα ολοένα και πιο πολιτικοποιημένο και αντιεπαγγελματικό περιβάλλον, και κάποιοι θα επιλέξουν να τερματίσουν πρόωρα την καριέρα τους, στερώντας έτσι τις Ένοπλες Δυνάμεις από ικανότερους ηγέτες και ωθώντας το Σώμα Αξιωματικών προς ακόμη πιο κομματική κατεύθυνση. Και αυτός ίσως, σύμφωνα με τον Γουόλτ είναι στόχος του Χέγκσεθ.
Πράγματι, ο στρατηγός ε.α. Στάνλεϋ ΜακΚρίσταλ, επικεφαλής των ειδικών δυνάμεων σε Ιράκ και Αφγανιστάν, εξέφρασε παρόμοια ανησυχία. «Η μακρά ιστορία του αμερικανικού στρατού ως απεμπλεκόμενου από την πολιτική βασίστηκε πάντοτε σε έναν κανόνα όπου ο στρατός απέφευγε την πολιτική, ενώ η πολιτική ηγεσία σεβόταν και προστάτευε όσους φορούν τη στολή από την πολιτική διαμάχη», είπε. «Οι πρόσφατοι μήνες αμφισβήτησαν αυτό το παράδειγμα, με σημαντικό ρίσκο. Αν χαθεί, η νομιμοποίηση ενός στρατού που αντικατοπτρίζει και εκπροσωπεί όλους τους Αμερικανούς θα είναι δύσκολο να ανακτηθεί».
Τρίτον, ο Γουόλτ φοβάται πως όσο περισσότερο ανατίθενται στον στρατό εσωτερικές αποστολές -πχ περιπολίες στους δρόμους πόλεων πολιτειών που ψηφίζουν συνήθως Δημοκρατικούς και έχουν παρουσιαστεί ψευδώς ως βουλιαγμένες στο έγκλημα- τόσο λιγότερο έτοιμος θα είναι να αντιμετωπίσει έναν σοβαρό αντίπαλο. «Άλλο να ανατινάζεις άοπλες βάρκες ή να εκτοξεύεις πυραύλους κρουζ σε αδύναμους αντιπάλους, και άλλο, αν επιδιώκεις να αποτρέψεις και, αν χρειαστεί, να νικήσεις έναν ισότιμο ισχυρό αντίπαλο» λέει, προειδοποιώντας πως «η εκκαθάριση ορισμένων από τους καλύτερους διοικητές σου και η εκτροπή του θεσμού προς αχρείαστες εσωτερικές αποστολές είναι η επιτομή του αυτοτραυματισμού».
