Φόρτωση Text-to-Speech…
Από την οργάνωσή του στην ΚΝΕ μέχρι την ηγεσία του Συνασπισμού· και από το ταραχώδες 2015 μέχρι την παραίτηση από την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ, ένα από τα πιο αναμενόμενα κεφάλαια της «Ιθάκης» του Αλέξη Τσίπρα (κυκλοφορεί σήμερα στα βιβλιοπωλεία από τις εκδόσεις Gutenberg) αφορά την εκλογική κατάρρευση του ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές του 2023. Πώς το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης «γκρεμίστηκε» από το 31% στο 18%; Γιατί δεν μετασχηματίστηκε ο ΣΥΡΙΖΑ με την περίφημη «διεύρυνση»; Ποια πρόσωπα έπαιξαν καταλυτικό ρόλο στη διαδρομή αυτή; Ο Αλέξης Τσίπρας δίνει στην «Ιθάκη» τις δικές του απαντήσεις μαζί με το πολιτικό του όραμα για την επόμενη μέρα.
Ο Τσίπρας επιλέγει μια φράση από τις «Ιστορίες του κυρίου Κόινερ» του Μπρεχτ για να περιγράψει το τέλμα στο οποίο οδηγούνταν ο ΣΥΡΙΖΑ από τις εκλογές του 2019 και μετά. «Δεν με ενδιαφέρει τι λες, αλλά ποιος το λέει». Αυτό, σύμφωνα με τον πρώην πρωθυπουργό, άρχισε να αισθάνεται το εκλογικό ακροατήριο από την αδυναμία του κόμματος να μετατρέψει το εκλογικό «δάνειο», όπως το χαρακτηρίζει, του 31%, σε ένα κόμμα σύγχρονο, μαζικό, ανοιχτό.
Μετά την ανάληψη της διακυβέρνησης από τον Κυριάκο Μητσοτάκη, ο δρόμος για τον ΣΥΡΙΖΑ, κατά τον Τσίπρα, ήταν ένας: «Να ανοιχτούμε χωρίς φόβο στο πλήθος των απλών ανθρώπων και να ανοίξουμε το κόμμα σ’ αυτούς». Αναγνωρίζει τη συνεισφορά των μελών και στελεχών στο εγχείρημα της διακυβέρνησης, όμως το όραμά του αφορούσε πια «μια μεγάλη παράταξη, ένα σύγχρονο, μαζικό αριστερό προοδευτικό κόμμα».
Ο Πολάκης, ο Παππάς και η «Ομπρέλα»
Ομως, «κάποιοι ήθελαν να έρχεται το εκκλησίασμα στον ναό, αλλά μόνο αυτοί να έχουν το προνόμιο να περνούν στο ιερό», περιγράφει χαρακτηριστικά. Πτέρυγες του κόμματος εναντιώθηκαν στη διεύρυνση, μετά ήρθε η πανδημία, αλλά ήδη ο Τσίπρας προβληματιζόταν: «Ποιος μάς άκουγε και πόσο;».
Τον Δεκέμβρη του 2020 Βίτσας, Παπαδημούλης, Λάμπρου και Δρίτσας τον επισκέφτηκαν για να του ανακοινώσουν την ίδρυση της «Ομπρέλας», μιας τάσης που, όπως γράφει ο πρώην πρωθυπουργός, είχε βασικό στόχο να εναντιωθεί στο σχέδιο ανοίγματος του κόμματος. Από την άλλη πλευρά, συνασπιζόταν ένα πιο «επιθετικό», «αντιδεξιό» μέτωπο με μπροστάρηδες τους Πολάκη, Παππά, Τζάκρη, το οποίο όμως «συγκινούνταν» σε πολύ μεγάλο βαθμό από την εσωκομματική σύγκρουση με την «Ομπρέλα». «Μια σύγκριση του Πολάκη με τον Τσακαλώτο μπορεί ίσως να αποδώσει καλύτερα αυτή τη διαφορά ύφους και κουλτούρας», παρατηρεί ο Αλέξης Τσίπρας.
Αμφισημία, πολυγλωσσία, δημόσιες αντιπαραθέσεις και ταλαντεύσεις. Αυτά στιγμάτισαν το κόμμα εκείνη την περίοδο, επισημαίνει, παραδεχόμενος ότι έπρεπε να είχε λάβει και ο ίδιος μια πιο καθαρή και αποφασιστική στάση. Και μέσα σε όλα αυτά, ο Παύλος Πολάκης, αρχικά με τη στάση του για τον εμβολιασμό. «Υπήρξε μια έντονη συναισθηματική φόρτιση στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ, σχεδόν ένας οδυρμός για το τι θα σήμαινε η απουσία του Πολάκη», ανακαλεί ο Τσίπρας.
Αντίστοιχα, μετά την καταδίκη του Νίκου Παππά από το Ειδικό Δικαστήριο, κάνει αυτοκριτική για τη «γραμμή» που ακολούθησε, σημειώνοντας πως «έπρεπε τότε να του ζητήσω να διευκολύνει, κυρίως το κόμμα αλλά και τον εαυτό του, αποσύροντας ο ίδιος την υποψηφιότητά του. Κι αυτό γιατί είχε επιδείξει σε όλη αυτή τη διαδικασία απαράδεκτη επιπολαιότητα».
Ολα αυτά σε μια συγκυρία που, όπως αναφέρει, ο Κυριάκος Μητσοτάκης και η Ν.Δ. πύκνωναν τις επιθέσεις τους κατά του ΣΥΡΙΖΑ. Στον Τσίπρα η τακτική αυτή του έφερε στον νου τον Λίντον Τζόνσον, που «χρησιμοποιούσε κάθε δυνατό μέσο για να εξουδετερώσει τους αντιπάλους του». Σε κάθε περίπτωση, παραδέχεται, «τη ρητορική περί εξόδου από το ευρώ και τις λοιπές φαιδρότητες εναντίον του ΣΥΡΙΖΑ υποβοήθησε και η δική μας ελαφρότητα», αναφερόμενος στο περίφημο κείμενο για τα τοπικά νομίσματα. Τότε, μάλιστα, όπως αφηγείται, απευθύνθηκε εξοργισμένα στον Ανδρέα Ξανθό. «Εφτασα να του φωνάζω: “Αν δεν θέλετε να ξανακερδίσουμε ποτέ εκλογές, αν θέλετε να υπονομεύσετε το κόμμα, πείτε το καθαρά”», γράφει. Η δήλωση Κατρούγκαλου λίγες ημέρες πριν από τις εκλογές ήταν το «πολιτικό bank run» του ΣΥΡΙΖΑ, συνεχίζει.
Η πρόταση στην Αχτσιόγλου, το ραντεβού με τον Χαρίτση και ο Κασσελάκης
Μετά το αποτέλεσμα της 21ης Μαΐου, ο Αλέξης Τσίπρας αποκαλύπτει ένα εναλλακτικό σχέδιο που συνέλαβε για την πορεία του κόμματος προς τις εκλογές του Ιουνίου. Σκέφτηκε την Εφη Αχτσιόγλου ως το κατάλληλο πρόσωπο για μια ομαλή μετάβαση. Η σκέψη; Να της προτείνει να ηγηθεί στην εκλογική καμπάνια με τον ίδιο δίπλα της.
«Το σχέδιο ήταν σαφές: θα εμφανιζόμουν στη Βουλή και την ίδια ημέρα που θα συνεδρίαζε η Κοινοβουλευτική Ομάδα, θα πρότεινα την Αχτσιόγλου για να αναλάβει την ηγεσία της. Εγώ θα παρέμενα Πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, καθώς για την αλλαγή του επικεφαλής του κόμματος απαιτείται Συνέδριο και επίσημη εκλογική διαδικασία. Η Αχτσιόγλου θα γινόταν το πρόσωπο της παράταξης, η υποψήφια Πρωθυπουργός, και θα ηγείτο της εκλογικής καμπάνιας». Η Εφη Αχτσιόγλου αρνήθηκε γιατί, όπως γράφει ο Τσίπρας, «πίστευε πως μόνη της, παίρνοντας αποστάσεις από μένα, θα μπορούσε να υπερβεί τα προβλήματα εντός του ΣΥΡΙΖΑ και να πείσει τα μέλη του παρουσιάζοντας μια φρέσκια υποψηφιότητα, χωρίς να δίνει την εντύπωση πως ήταν υπό την κηδεμονία μου. Αποδείχτηκε ότι υποτίμησε την κατάσταση και τη σημασία της δικής μου στήριξης». Μετά τις εκλογές του Ιουνίου, ο Τσίπρας κάλεσε τον Αλέξη Χαρίτση στο Σούνιο πιστεύοντας ότι ήταν ο μόνος που θα μπορούσε, εφόσον εκλεγεί, να εξασφαλίσει, αν όχι τη συναίνεση, τουλάχιστον την ανοχή. Ο Χαρίτσης δήλωσε ότι δεν ήταν έτοιμος να αναλάβει μια τέτοια ευθύνη, λέει ο Τσίπρας.
Και μετά ήρθε η παραίτηση, η απόφασή του να παραμερίσει για να έρθει το νέο κύμα. Μόνο που το νέο κύμα, όπως περιγράφει, έγινε τσουνάμι. Ο Τσίπρας συναντήθηκε με τον Στέφανο Κασσελάκη και στην «Ιθάκη» αφηγείται τον διάλογό τους: «Μου είπε να του πω αυτό που πιστεύω. Κατά τη γνώμη μου, του τόνισα, ήταν μια παρακινδυνευμένη απόφαση καθώς “θα έτρωγε πολύ ξύλο, χωρίς να έχει καμιά ελπίδα να εκλεγεί”. Ο ίδιος όμως ήταν απολύτως βέβαιος ότι θα εκλεγεί. Μου φάνηκε υπερφίαλος. Είχε τη βεβαιότητα όχι μόνο ότι θα εκλεγεί Πρόεδρος στον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά ότι σύντομα θα εκλεγεί και Πρωθυπουργός».
«Ο Κασσελάκης εξελέγη. Ή μάλλον οι άλλοι υποψήφιοι, και κυρίως η Αχτσιόγλου, κατάφεραν να χάσουν από τον Κασσελάκη. Και το “ξύλο” δεν το έφαγε τελικά αυτός. Αρχισε να το τρώει ο ΣΥΡΙΖΑ από την επόμενη μέρα της εκλογής», αναφέρει ο πρώην πρωθυπουργός σε άλλο σημείο του βιβλίου του.
«Πυξίδα»
Στο τέλος του βιβλίου του ο Αλέξης Τσίπρας προσπαθεί να παραμερίσει το χθες και να στρέψει το βλέμμα προς το αύριο. «Υπάρχει σήμερα εναλλακτική είναι η πεποίθησή μου», γράφει και τονίζει: «Και υπάρχουν οι κοινωνικές δυνάμεις να τη στηρίξουν. Η πατρίδα μας χρειάζεται άμεσα ένα μεγάλο σοκ. Ενα σοκ εντιμότητας, δικαιοσύνης και δημοκρατίας. Και η οικονομία μας ένα μεγάλο αναπτυξιακό σοκ, εφάμιλλο των αντίστοιχων της περιόδου Τρικούπη και Βενιζέλου. Ενα ολιστικό Εθνικό Σχέδιο Αναγέννησης με ορίζοντα το 2030».
Κάνει λόγο για έναν πατριωτισμό ηθικής και οικονομικής ευθύνης απέναντι στην Πολιτεία – μια έννοια την οποία, όπως υποστηρίζει, πρέπει να οικειοποιηθεί και πάλι η Αριστερά. Παρουσιάζει, συγκεκριμένα, τα 4 «Α» του οράματος αυτού: Ανάπτυξη, Αναδιανομή, Ασφάλεια, Ανθεκτικότητα. Αλλά και την ανάγκη «σύγκρουσης με τα μεγάλα ολιγαρχικά συμφέροντα» και τη «φορολόγηση του μεγάλου πλούτου». Ενα όραμα ενός «νέου προοδευτικού πατριωτισμού» και ταυτόχρονα «ενός νέου διεθνισμού», όπως αναφέρει χαρακτηριστικά.
