Η εικόνα του «ανέγγιχτου» κατέρρευσε μέσα σε λίγες ώρες, στις 13 Ιουνίου, όταν το Ισραήλ εξαπέλυσε μια αιφνιδιαστική, άνευ προηγουμένου επίθεση βαθιά μέσα στα εδάφη του Ιράν, θρυμματίζοντας το αίσθημα ασφάλειας της Τεχεράνης και διαλύοντας την προσεκτικά καλλιεργημένη αύρα ισχύος της.
Κατά τη διάρκεια των ισραηλινών επιδρομών σκοτώθηκαν κορυφαίοι στρατιωτικοί ηγέτες και εξέχοντες πυρηνικοί επιστήμονες του Ιράν.
Ο αριθμός των νεκρών ήταν σημαντικός έφτασε τους 627, συμπεριλαμβανομένων τουλάχιστον 49 γυναικών και 13 παιδιών, σύμφωνα με τον Χοσεΐν Κερμανπούρ, επικεφαλής του κέντρου πληροφοριών του υπουργείου Υγείας του Ιράν.
Μία ιρανική σημαία κρέμεται από κτήριο που χτυπήθηκε από ισραηλινό πύραυλο, στην Τεχεράνη, στις 25 Ιουνίου 2025.
AP Photo/Vahid Salemi
Λίγες μέρες αργότερα, την Κυριακή 22/06, οι ΗΠΑ ενεπλάκησαν στη σύγκρουση χτυπώντας τις τρεις βασικότερες πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν πριν κηρύξουν εκεχειρία μεταξύ Ισραήλ-Ιράν την επόμενη μέρα.
Πολλοί στο Ιράν και στο εξωτερικό φοβούνται τώρα ότι η ηγεσία της χώρας μπορεί να σφίξει τον έλεγχο της στο εσωτερικό, υιοθετώντας παράλληλα μια πολύ πιο επιθετική στάση τόσο στην εσωτερική όσο και στην εξωτερική πολιτική.
Το Ισραήλ και οι ΗΠΑ έχουν υποστηρίξει ότι οι επιθέσεις τους στο Ιράν πιθανόν να οδηγούσαν σε αλλαγή του καθεστώτος, κάτι που θα είχε ως αποτέλεσμα ένα κράτος πιο φιλικό προς αυτούς. Ωστόσο, κάτι τέτοιο δεν συνέβη.
Η ηγεσία του Ιράν έχει επιδείξει ανθεκτικότητα, αντικαθιστώντας άμεσα όσα ηγετικά στελέχη σκοτώθηκαν κατά τις ισραηλινές επιδρομές και εφαρμόζοντας σκληρή καταστολή σε όσους θεωρεί συνένοχους στην επίθεση του Ισραήλ.
Ύστερα από τρία χρόνια διακυβέρνησης από μια συντηρητική κυβέρνηση με επικεφαλής τον Εμπραχίμ Ραϊσί, το Ιράν εξέλεξε πέρυσι τον μεταρρυθμιστή Μασούντ Πεζεσκιάν, ο οποίος είχε αγωνιστεί για διάλογο με τους εχθρούς του Ιράν και τον παρουσίασε ως μέσο αντιμετώπισης των εσωτερικών ζητημάτων της χώρας.
Για πολλούς Ιρανούς, ο Πεζεσκιάν θεωρούνταν η τελευταία ελπίδα για την επίτευξη μιας πυρηνικής συμφωνίας με τη Δύση και την επανένταξη του Ιράν στη διεθνή κοινότητα.
Ο μεταρρυθμιστής Ιρανός πρόεδρος Μασούντ Πεζεσκιάν.
Iranian Presidency Office
Κατά τη διάρκεια της 12ήμερης σύγκρουσης, το Ιράν αντεπιτέθηκε επανειλημμένα στο Ισραήλ, προκαλώντας εκτεταμένες ζημιές σε μεγάλες πόλεις όπως το Τελ Αβίβ και σκοτώνοντας 28 ανθρώπους. Η ικανότητά του να αντιδράει υπό πυρά κέρδισε επαίνους στην πατρίδα του, ακόμη και μεταξύ εκείνων που αντιτίθενται στο καθεστώς και με τους οποίους μίλησε το CNNi.
«Υπάρχει έντονο το αίσθημα του εθνικισμού αυτή τη στιγμή. Μόλις περάσαμε μαζί έναν πόλεμο που όλοι θεωρούν αδικαιολόγητο, οπότε η κυβέρνηση χαίρει αποδοχής. Μας έβαλαν στο στόχαστρο με τις πολιτικές τους, αλλά γενικά, χειρίστηκαν καλά τον πόλεμο», είπε ο 36χρονος Άλι.
Αλλά αυτό που επίκειται είναι που ανησυχεί πολλούς Ιρανούς. Υπάρχουν φόβοι για επικείμενη καταστολή των μεταρρυθμιστών και εκκλήσεις για αλλαγή, καθώς το καθεστώς κινείται προς την κατεύθυνση να «ξεριζώσει» όσους θεωρούνται συνεργάτες του Ισραήλ. Μέχρι την Τετάρτη, οι αρχές είχαν συλλάβει 700 άτομα που κατηγορούνται ως «μισθοφόροι του Ισραήλ», σύμφωνα με το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων Fars.
Η Νέντα, μια 45χρονη Ιρανή, είπε ότι πιστεύει πως το Σώμα των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης (IRGC), μια επίλεκτη πτέρυγα του ιρανικού στρατού που έχει υποστεί κυρώσεις από τις ΗΠΑ, «πιθανότατα θα ισχυροποιηθεί, εδραιώνοντας ακόμη περισσότερη εξουσία», ειδικά εάν μια αποδιοργανωμένη ηγεσία δημιουργήσει κενό εξουσίας.
Ο Χαμενεΐ φέρεται να κρύβεται σε ένα καταφύγιο, με περιορισμένη πρόσβαση στις επικοινωνίες, και δεν έχει εμφανιστεί δημόσια από τότε που το Ισραήλ και το Ιράν κατέληξαν σε εκεχειρία, την περασμένη Τρίτη (24/06).
«Η κυβέρνηση έδειξη πυγμή και ισχύ εναντίον του Ισραήλ και αυτό θα έχει θετικό αντίκτυπο τουλάχιστον για κάποιο χρονικό διάστημα», προσθέτει η Νέντα. «Δεν υπάρχει καμία πληροφορία αν τα οφέλη που σημειώσαμε (σ.σ. με την εφαρμογή μεταρρυθμίσεων) τα τελευταία χρόνια θα εξακολουθήσουν να ισχύουν. Σε τι χρησιμεύουν όλα αυτά; Πάντα γνωρίζαμε ότι η αλλαγή πρέπει να έρχεται από μέσα και αυτό συνέβαινε. Τώρα πού βρισκόμαστε;».
Ο Αράς Αζίζι, ειδικός σε θέματα Ιράν με έδρα τη Νέα Υόρκη και συγγραφέας του βιβλίου με τίτλο: «Τι θέλουν οι Ιρανοί», δήλωσε ότι οι Ιρανοί πιθανότατα ανησυχούν για «ένα “πληγωμένο” καθεστώς που τους καταδιώκει και κλείνει περαιτέρω τον πολιτικό και κοινωνικό χώρο».
Η καταστολή μπορεί να επιδεινωθεί, δήλωσε στο CNNi, ο Αζίζι, προσθέτοντας ότι η ιρανική αντιπολίτευση στο εξωτερικό έχει αποδειχθεί «ανίκανη και πολιτικά άσχετη», ενώ η κοινωνία των πολιτών στο εσωτερικό βρίσκεται «σε άμυνα».
Οι ειδικοί λένε ότι οι επιθέσεις στο Ιράν κατάφεραν να ενθαρρύνουν τους συντηρητικούς που εδώ και καιρό πιστεύουν ότι δεν μπορούν να εμπιστευτούν τη Δύση και το Ισραήλ και ότι οι διαπραγματεύσεις είναι απλώς μια τακτική για την αποδυνάμωση της χώρας. Η μοίρα των μεταρρυθμιστών και των πραγματιστών κρέμεται τώρα από μια κλωστή και μόνο ο χρόνος θα δείξει αν θα επιβιώσουν από την αλλαγή στην ηγεσία που πιθανότατα θα συμβεί, λένε.
«Οι επιθέσεις έχουν ενισχύσει τους σκληροπυρηνικούς που υποστηρίζουν ότι η διπλωματία με τη Δύση είναι μάταιη και ότι το Ιράν πρέπει να παραμείνει στρατιωτικά αυτόνομο», δήλωσε στο CNNi o Σίνα Τούσι, ανώτερος ερευνητής στο Κέντρο Διεθνούς Πολιτικής με έδρα την Ουάσινγκτον. «Οι μεταρρυθμιστικές φωνές, που τάσσονται υπέρ της εμπλοκής με τις δυνάμεις της Δύσης, έχουν περιθωριοποιηθεί σε αυτό το κλίμα».
«Βραχυπρόθεσμα, οι σκληροπυρηνικοί είναι πιθανό να επικρατήσουν», είπε.
«Αλλά αυτό μπορεί να αλλάξει ανάλογα με την ευρύτερη έκβαση της σύγκρουσης και το αν οι διπλωματικές προσπάθειες με τις ΗΠΑ αποδώσουν».
Την Κυριακή (22/06), οι ΗΠΑ χτύπησαν τρεις πυρηνικές εγκαταστάσεις διακινδυνεύοντας έναν ολοκληρωτικό πόλεμο με την Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν.
Αλλά ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ ανακοίνωσε στη συνέχεια την εκεχειρία μεταξύ Ισραήλ και Ιράν, διατηρώντας το καθεστώς που αργότερα είπε ότι δεν ήθελε να αλλάξει επειδή «θα οδηγούσε σε χάος».
Ιρανή διαδηλώτρια κρατάει πλακάτ που αναγράφει «Κάτω οι ΗΠΑ», κατά τη διάρκεια αντιαμερικανικής διαδήλωσης στην Τεχεράνη (φωτογραφία αρχείου).
AP Photo/Vahid Salemi, File
«Το μάθημα είναι ότι η Ισλαμική Δημοκρατία δεν είναι αήττητη, αλλά ούτε ανατρέπεται εύκολα», είπε ο Τούσι.
Η επίθεση του Ισραήλ στο Ιράν δεν οδήγησε σε λαϊκές εξεγέρσεις, αλλά μάλλον σε μια επίδειξη ενότητας μεταξύ των Ιρανών που είδαν τη χώρα τους να δέχεται επίθεση σε έναν απρόκλητο πόλεμο, ακόμη και αν παραμένουν επιφυλακτικοί για την κρατική καταστολή που μπορεί να ακολουθήσει.
«Είτε οι άνθρωποι υποστηρίζουν την κυβέρνησή μας είτε όχι, υπάρχει μια οργή που νιώθουμε για τον Τραμπ και το Ισραήλ», δήλωσε στο CNNi ο Ρεζά, ένας 35χρονος άνδρας από το Ιράν.
Ο Χαμενεΐ, ο μακροβιότερος ηγέτης στη Μέση Ανατολή, κυβερνά με σιδηρά πυγμή για περισσότερα από 35 χρόνια, καταστέλλοντας τις διαμαρτυρίες τουλάχιστον από το 2005.
Ως η ανώτατη αρχή στο Ιράν, μεγάλο μέρος της εσωτερικής και εξωτερικής πολιτικής της χώρας επηρεάζεται – αν όχι διαμορφώνεται – από αυτόν. Ορισμένοι ειδικοί λένε ότι παρά την επίδειξη εθνικής ενότητας μετά τη σύγκρουση με το Ισραήλ, πιθανότατα υπάρχει απογοήτευση προς το πρόσωπό του.
Ο ανώτατος πνευματικός ηγέτης του Ιράν Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ.
Office of the Iranian Supreme Leader via AP
«Ήταν πολύ επιφυλακτικός όταν έπρεπε να είναι τολμηρός και πολύ τολμηρός όταν έπρεπε να είναι προσεκτικός», δήλωσε ο Αλί Βαέζ, διευθυντής του Iran Project στην Ομάδα Εθνικών Κρίσεων, προσθέτοντας ότι ο κληρικός πιθανότατα θεωρείται ότι κατέστρεψε την αποτρεπτική ικανότητα του Ιράν και «κατέστησε τη χώρα ευάλωτη».
«Μεγάλο μέρος της ευθύνης αποδίδεται σε αυτόν και στη λήψη αποφάσεων από μέρους του – στην ακαμψία του στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, στην ανυπακοή του απέναντι σε πολύ ισχυρότερες συμβατικές στρατιωτικές δυνάμεις», δήλωσε ο Βαέζ στο CNNi, προσθέτοντας ότι ερωτήματα ενδέχεται να προκύψουν σχετικά με τον ρόλο και τη σημασία ύπαρξης ενός ανώτατου πνευματικού ηγέτη μακροπρόθεσμα.
«Υπάρχει μια ισχυρή επιθυμία από τους Φρουρούς της Επανάστασης και τις στρατιωτικές δυνάμεις στο Ιράν να διπλασιάσουν τις προσπάθειές τους και να υιοθετήσουν μια πολύ πιο εδραιωμένη θέση, στρατιωτικοποιώντας περαιτέρω την εσωτερική σφαίρα και τελικά επιδιώκοντας ακόμη και τα πυρηνικά όπλα ως το απόλυτο αποτρεπτικό μέσο», δήλωσε ο Βαέζ.
Η παράνοια γύρω από τη διείσδυση του Ισραήλ στην ιρανική κυβέρνηση πιθανότατα θα οδηγήσει σε μια «κάθαρση» στην κορυφή του συστήματος, η οποία θα μπορούσε να οδηγήσει σε επικράτηση των σκληροπυρηνικών, πρόσθεσε.
Η μοίρα του μεταρρυθμιστή Πεζεσκιάν και του μετριοπαθούς παρακλαδιού του παραμένει ασαφής. Ενώ ο Ανώτατος Ηγέτης παρέμεινε κρυμμένος, ο Πεζεσκιάν ήταν αυτός που μίλησε σε Ιρανούς, έκανε δημόσιες δηλώσεις και μάλιστα συμμετείχε σε μια αντιπολεμική διαμαρτυρία στην Τεχεράνη.
Ιρανοί διαδηλωτές κρατούν σημαίες της χώρας τους και πορτρέτα του ανώτατου πνευματικού ηγέτη του Ιράν Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, κατά τη διάρκεια αντιαμερικανικών και αντι-ισραηλινών διαδηλώσεων, στο κέντρο της Τεχεράνης, στις 24 Ιουνίου 2025.
AP Photo/Vahid Salemi
Παρόλα αυτά, οι μεταρρυθμιστές δεν ξεφεύγουν από την οργή της κοινής γνώμης. Μια 42χρονη γυναίκα στο Ιράν αμφισβήτησε τη βιωσιμότητα του τρέχοντος καθεστώτος.
«Μας έχουν βάλει σε ένα τέλμα», δήλωσε στο CNNi. «Αυτό συνέβη επί κυβερνήσεως των μεταρρυθμιστών».
Οι ειδικοί λένε ότι η κατάρρευση της αύρας του αήττητου καθεστώτος θα αλλάξει το Ιράν, αλλά το πώς θα εξελιχθεί αυτή η μετατόπιση είναι αβέβαιο και εξαρτάται από το πώς θα αντιδράσουν η ιρανική ηγεσία και οι ξένες δυνάμεις στη 12ήμερη σύγκρουση.
Για τον ιρανικό λαό, η αίσθηση ότι ήταν τουλάχιστον ασφαλείς εντός των συνόρων της χώρας του έχει καταρρεύσει. «Η Ισλαμική Δημοκρατία είχε ένα κοινωνικό συμβόλαιο με την κοινωνία, το οποίο ήταν ότι τους στέρησε όλες τις ελευθερίες… σε αντάλλαγμα για την παροχή ασφάλειας», λέει ο Βαέζ. «Τώρα, αυτή η εικόνα έχει θρυμματιστεί στα μάτια του ιρανικού λαού».
