Την ανάγκη να θωρακιστούν οι θεσμοί και οι ατομικές ελευθερίες στη χώρα μας, καθώς σε διαφορετική περίπτωση θα ενισχυθεί η επιρροή όσων αμφισβητούν τα κεκτημένα της φιλελεύθερης δημοκρατίας, επισημαίνει το Κέντρο Φιλελεύθερων Μελετών (ΚΕΦίΜ) στο νέο κείμενο πολιτικής που δημοσίευσε. Για τις ανάγκες της νέας μελέτης οι ερευνητές του κέντρου εξέτασαν συνθετικά τρεις δείκτες:
• Τον δείκτη ατομικής ελευθερίας του Cato Institute και του Fraser Institute (με έτος αναφοράς όπου υπάρχουν τα πλήρη διαθέσιμα δεδομένα το 2022).
• Τον δείκτη φιλελεύθερης δημοκρατίας του V-Dem του Πανεπιστημίου του Gothenburg (δεδομένα του 2024).
• Τον δείκτη δημοκρατίας του Economist Intelligence Unit (δεδομένα του 2024).
Τα βασικά πορίσματα της μελέτης:
• Η ανάλυση του δείκτη ατομικής ελευθερίας του Cato Institute και του Fraser Institute για το πιο πρόσφατο έτος όπου υπάρχουν πλήρη διαθέσιμα δεδομένα (2022) εντοπίζει σταθερά χαμηλή επίδοση για την Ελλάδα στο πεδίο της νομοκρατίας και σημαντική αρνητική μεταβολή στο πεδίο της ελευθερίας της έκφρασης και της πληροφόρησης. Οι καλύτερες επιδόσεις εντοπίζονται στα πεδία της ελευθερίας μετακίνησης και της ασφάλειας και προστασίας.
• Στον δείκτη φιλελεύθερης δημοκρατίας (V-Dem, Πανεπιστήμιο του Gothenburg) για το 2024 η Ελλάδα βρίσκεται στην 49η θέση στον κόσμο ανάμεσα σε 179 χώρες, ενώ από το 2022 η Ελλάδα δεν κατατάσσεται στην κατηγορία των φιλελεύθερων δημοκρατιών, αλλά σε εκείνη των εκλογικών δημοκρατιών, δηλαδή των δημοκρατιών με ανίσχυρο φιλελεύθερο ελεγκτικό πυλώνα. Η ανάλυση του δείκτη φιλελεύθερης δημοκρατίας καταγράφει μια σταθερή, μακροχρόνια και επιδεινούμενη πτωτική τάση στη βαθμολογία των δεικτών που αφορούν τον δικαστικό και κοινοβουλευτικό έλεγχο επί των εκάστοτε κυβερνήσεων. Οι καλύτερες επιδόσεις εντοπίζονται στα πεδία διεξαγωγής ελεύθερων και πλουραλιστικών εκλογών, με μικρές διακυμάνσεις.
• Στον δείκτη δημοκρατίας (Economist Intelligence Unit) για το 2024 η Ελλάδα καταλαμβάνει την 25η θέση ανάμεσα σε 167 χώρες. Σύμφωνα με την ταξινόμηση του δείκτη, η Ελλάδα κατατάσσεται στις πλήρεις δημοκρατίες, ωστόσο βρίσκεται στην τελευταία θέση της σχετικής κατηγορίας. Η βαθμολογία της Ελλάδας παραμένει σταθερή με οριακή μείωση κατά 0,07 μονάδες στα 10, όμως συγκριτικά με τις υπόλοιπες εξεταζόμενες χώρες η Ελλάδα χάνει πέντε θέσεις σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Ο επιμέρους δείκτης λειτουργίας της κυβέρνησης, ο οποίος αφορά τον φιλελεύθερο ελεγκτικό πυλώνα των θεσμικών αντιβάρων, σημείωσε σημαντική πτώση με την έναρξη της κρίσης και επανήλθε σε υψηλότερα επίπεδα το 2022, για να καταγράψει μια εκ νέου μικρή πτώση το 2024. Ο επιμέρους δείκτης ελεύθερων και δίκαιων εκλογών βρίσκεται σε υψηλά επίπεδα, υψηλότερα μάλιστα από τον αντίστοιχο μέσο όρο των κρατών της Ε.Ε. για τα έτη 2023 και 2024.
• Παρά τις διαφορές στις μεθοδολογίες και τα αποτελέσματά τους, και οι δύο δείκτες που μετρούν την ποιότητα των θεσμών εντοπίζουν μεγαλύτερες αδυναμίες στον φιλελεύθερο ελεγκτικό πυλώνα της Ελληνικής Δημοκρατίας, ο οποίος σχετίζεται με την καλή λειτουργία των θεσμικών αντιβάρων ανάμεσα στις επιμέρους λειτουργίες του κράτους (εκτελεστική – νομοθετική – δικαστική).
Από τη μελέτη των στοιχείων προκύπτει γλαφυρά η εικόνα των παραμέτρων εκείνων που χρήζουν μεγαλύτερης προσοχής και θωράκισης. Και με βάση τα στοιχεία αυτά και τα δεδομένα που προέκυψαν από τις αναλύσεις, ο γενικός διευθυντής του ΚΕΦίΜ Νίκος Ρώμπαπας υπογράμμισε: «Η φιλελεύθερη δημοκρατία δέχεται σήμερα ασφυκτικές πιέσεις παγκοσμίως. Το μήνυμα είναι ξεκάθαρο και, όπως δείχνει η μελέτη του ΚΕΦίΜ, πιεστικό για την Ελλάδα: Αν δεν δράσουμε άμεσα, θωρακίζοντας αποτελεσματικότερα τις ατομικές ελευθερίες και τη λειτουργία των θεσμών, τότε η επιρροή όσων αμφισβητούν ανοιχτά τα κεκτημένα της φιλελεύθερης δημοκρατίας θα συνεχίσει να ενισχύεται επικίνδυνα στη χώρα μας».
