Η κλιματική κρίση είναι εδώ και οι κίνδυνοι πολλοί. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτιμά ότι οι επιπτώσεις της υπερθέρμανσης του πλανήτη σχετίζονται μεταξύ άλλων και με την άμυνα και την ασφάλεια. Μεταξύ των προβλημάτων και η αύξηση της μικρής εγκληματικότητας.
Πώς τροφοδοτούνται οι συγκρούσεις
Μιλώντας στους Financial Times, ο επίτροπος Περιβάλλοντος, Βόπκε Χούστρα, είπε ότι η κλιματική αλλαγή θα «τετραπλασιάσει» την πιθανότητα σύγκρουσης για σπάνιους πόρους. Είπε ότι έχει «ανταλλάξει σημειώσεις» με ανώτερο στρατιωτικό προσωπικό, σχετικά με το πώς η άνοδος της στάθμης της θάλασσας, οι ξηρασίες, οι πλημμύρες και οι πυρκαγιές μπορούν να τροφοδοτήσουν συγκρούσεις. Μεταξύ των πιθανών αιτίων των συγκρούσεων, η μετανάστευση και η σπανιότητα των πόρων.
Τετραπλασιασμός κινδύνων από την κλιματική αλλαγή
Ο Ευρωπαίος επίτροπος επισήμανε ότι «η κλιματική αλλαγή και οι επιπτώσεις της έχουν ξεκάθαρες άμεσες και έμμεσες επιπτώσεις στη γεωπολιτική και στην ασφάλεια». Επίσης ότι «η πρόσβαση στους πόρους ήταν πάντα μέρος των συγκρούσεων και των πολέμων. Αλλά δεδομένων των δραματικών επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, αυτό θα τετραπλασιάσει την επίδραση».
Η προειδοποίηση από τις Βρυξέλλες έρχεται καθώς η κυβέρνηση Τραμπ επιδιώκει να μειώσει την εστίαση του ΝΑΤΟ στην κλιματική αλλαγή ως κρίσιμο στρατηγικό ζήτημα. Ο προηγούμενος γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ, στη διάρκεια της θητείας του είχε θέσει την κλιματική αλλαγή βασικό πυλώνα της πολιτικής της συμμαχίας. Ωστόσο, η όποια προσπάθεια, τώρα έρχεται σε σύγκρουση με την άποψη του Αμερικανού προέδρου ότι δεν υπάρχει κλιματική αλλαγή, ότι δεν είναι κάτι ανθρωπογενές, συνεπώς, δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θέσει στόχο να γίνει η πρώτη ήπειρος με μηδενικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου έως το 2050. Οι στόχοι αυτοί έχει αποδειχθεί ότι είναι δύσκολο να επιτευχθούν και ήδη υπάρχουν πισωγυρίσματα. Κυρίως μετά την πρόταση να αξιοποιηθεί το χρηματιστήριο των ρύπων, για να επιτευχθεί ο στόχος. Επιπλέον, η κλιματική αλλαγή φαίνεται ότι έχει περάσει πιο χαμηλά στις προτεραιότητες, για οικονομικούς και στρατιωτικούς λόγους. Ο πόλεμος στην Ουκρανία, ο εμπορικός πόλεμος και ο φόβος για την επιθετικότητα της Ρωσίας επικρατούν στον δημόσιο διάλογο και στις συνόδους κορυφής.
Ζέστη, ξηρασία, δασικές πυρκαγιές
Σύμφωνα με τον Βόπκε Χούστρα, η στρατιωτική προετοιμασία και τα μέτρα για την κλιματική αλλαγή θα πρέπει να συμβαδίζουν. Διότι αυξάνονται οι κίνδυνοι συγκρούσεων που σχετίζονται με το κλίμα και του αντίκτυπου της υπερθέρμανσης του πλανήτη στις δραστηριότητες των στρατιωτικών δυνάμεων.
Η λίμνη Κάρλα μετά τον Daniel
Πιο συχνό παράδειγμα οι φυσικές καταστροφές. Στις πρόσφατες πυρκαγιές στην Αττική, τον Αύγουστο του 2024, που οι φλόγες έφτασαν σε κατοικημένες περιοχές στα βόρεια προάστια, κινητοποιήθηκε και ο στρατός. Δυνάμεις των ενόπλων δυνάμεων συνέβαλαν στην κατάσβεση των πυρκαγιών, δημιούργησαν αντιπυρικές ζώνες, συμμετείχαν στις επιχειρήσεις εκκένωσης περιοχών. Το ίδιο συνέβη και σε άλλα κράτη-μέλη της Ε.Ε. όπως η Ισπανία, η Πορτογαλία, η Ιταλία και η Γαλλία.
Προ της διακυβέρνησης Ντόναλντ Τραμπ, το αμερικανικό υπουργείο Άμυνας είχε επίσης δηλώσει ότι η κλιματική αλλαγή αυξάνει τη ζήτηση για συμμετοχή του στρατού σε επιχειρήσεις.
Απειλές για τις στρατιωτικές υποδομές
Υπάρχει ακόμη ένας παράγοντας που συνδέεται με την κλιματική αλλαγή. Η προστασία του στρατιωτικού εξοπλισμού και οι ενίσχυση των βάσεων και των μονάδων ώστε να αντέχουν στις ακραίες καιρικές συνθήκες. Στις ΗΠΑ, για παράδειγμα, μηχανικοί του στρατού εκτιμούν ότι το 60% του Ναύσταθμου Νόρφολκ στη Βιρτζίνια (η μεγαλύτερη ναυτική βάση στον κόσμο) μπορεί να χαθεί κάτω από το νερό εντός του τρέχοντος αιώνα.
Ταυτόχρονα, οι στρατιωτικές δυνάμεις αντιμετωπίζουν προκλήσεις όσον αφορά τη διασφάλιση ότι ο εξοπλισμός και οι βάσεις τους μπορούν να αντέξουν σε πιο ακραίες συνθήκες. Οι στρατιωτικοί μηχανικοί των ΗΠΑ έχουν εκτιμήσει ότι περισσότερο από το 60% του Ναυστάθμου Νόρφολκ, της μεγαλύτερης ναυτικής βάσης στον κόσμο στη Βιρτζίνια, θα μπορούσε να είναι κάτω από το νερό μετά από σφοδρές καταιγίδες μέχρι το δεύτερο μισό του αιώνα.
Στην Ελλάδα, κατά την κακοκαιρία Daniel, τον Σεπτέμβριο 2023, τα στρατιωτικά ελικόπτερα από το Στεφανοβίκειο μεταφέρθηκαν στην 111 Πτέρυγα Μάχης της Αγχιάλου, λόγω των πλημμυρικών φαινομένων.
Την ίδια χρονιά, σύμφωνα με το ΝΑΤΟ, ο αυξανόμενος αριθμός ημερών ακραίας ζέστης στο Ιράκ επηρέαζε την αποστολή του εκεί. Τα ελικόπτερα δεν μπορούσαν να απογειωθούν λόγω του θερμότερου, πιο αραιού αέρα, ενώ οι καταιγίδες σκόνης μείωναν δραματικά την ορατότητα.
Ο επίτροπος περιβάλλοντος είπε ότι ο στρατός θα πρέπει να γίνει πιο πράσινος, αλλά «αυτό δεν πρέπει ποτέ να γίνεται εις βάρος των μαχητικών του δυνατοτήτων». Και πως η συζήτηση για την κλιματική αλλαγή σχετικά με την ασφάλεια πηγαίνει πέρα από την απαλλαγή των αρμάτων μάχης από τον άνθρακα.
Κλιματική αλλαγή, πόλεμοι, μικροεγκληματικότητα
Η κλιματική αλλαγή μπορεί να γίνει αιτία για πολλά προβλήματα και κινδύνους ασφαλείας. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, που βρίσκεται στο μέσον, μεταξύ δύο κινδύνων. Από τη μία η τήξη των πάγων της Αρκτικής και από την άλλη η υπερθέρμανση της περιοχής του Σαχέλ. Σε συνδυασμό με τη σπανιότητα των πόρων, την αύξηση της μετανάστευσης, αλλά και άλλους, αστάθμητους παράγοντες, όπως η Ρωσία, κινδυνεύει, κατά τον Βόπκε Χούστρα πολλαπλά. Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής θα μπορούσαν να τροφοδοτήσουν τον εξτρεμισμό, ακόμη και να αυξήσουν την μικροεγκληματικότητα. Ο επίτροπος Περιβάλλοντος είπε ότι η Αθήνα είχε δει «σημαντική αύξηση στις διαρρήξεις και τις κλοπές» κατά τη διάρκεια μιας περιόδου ξηρασίας, χωρίς ωστόσο να δώσει περισσότερα στοιχεία.
Η Ευρώπη υπερθερμαίνεται
Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος επισημαίνει ότι η Ευρώπη είναι η ήπειρος που θερμαίνεται ταχύτερα στον κόσμο. Οι θερμοκρασίες της αναμένεται να αυξηθούν κατά τουλάχιστον 3 βαθμούς Κελσίου έως το 2050 σε σύγκριση με τα προβιομηχανικά επίπεδα. Ο Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός τόνισε ότι το 2024 ήταν η θερμότερη χρονιά που έχει καταγραφεί για την ήπειρο, όπου οι πλημμύρες επηρέασαν 413.000 ανθρώπους και σκότωσαν 335.
Λόγω ανησυχιών για τη λειψυδρία, η Ευρωπαϊκή Ένωση έθεσε στόχους για εξοικονόμηση νερού.
«Η ευελιξία προσαρμογής είναι απαραίτητη», σύμφωνα με τον επίτροπο.
