Το ποσοστό που πήρε η Ν.Δ. το 2019 στον αγροτικό κόσμο της χώρας ήταν ήδη υψηλό και έφτανε το 42%, αλλά, όπως φάνηκε, δεν είχε φτάσει στα όρια της επιρροής της. Υστερα από τέσσερα χρόνια στην εξουσία, και παρά τις δοκιμασίες που περνάει συνήθως η σχέση των εκάστοτε κυβερνήσεων με τον «απαιτητικό» κλάδο των αγροτών, το ποσοστό αυτό εκτοξεύθηκε στο 48%: σχεδόν οι μισοί αγρότες το 2023 ψήφισαν Νέα Δημοκρατία. Από το 2019 μάλιστα μέχρι το 2023 είχαμε ευρύτερες μετακινήσεις στον αγροτικό πληθυσμό. Ο ΣΥΡΙΖΑ υποχώρησε από το 26% στο 10%.
Την ίδια ώρα, η Ν.Δ. στις τελευταίες εκλογές πετύχαινε κάτι πρωτοφανές στα μεταπολιτευτικά ποσοστά: έβαφε «γαλάζιο» το πράσινο –και τα τελευταία χρόνια ροζ λόγω ΣΥΡΙΖΑ– νησί της Κρήτης, καταφέρνοντας να κερδίσει και τους τέσσερις νομούς στη Μεγαλόνησο.
Πολλοί λένε πως στη «γαλάζια» επιτυχία της Κρήτης συνετέλεσε και ο πολυπληθής αγροτικός τομέας του νησιού, που σήμερα βρίσκεται στο επίκεντρο λόγω του σκανδάλου του ΟΠΕΚΕΠΕ. Μάλιστα μετά τις εκλογές υπήρξαν αρκετοί στη Μεγαλόνησο που θεωρούσαν ανεξήγητη την επικράτηση της Ν.Δ. στον αγροτικό κόσμο. Ο Σταύρος Γαβαλάς, πρόεδρος της Ενωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών Ηρακλείου, κληθείς να σχολιάσει στις εκλογές του 2023 τον θρίαμβο της Ν.Δ., έλεγε πως «ο κόσμος ο αγροτικός, για να ψηφίσει σε τόσο μεγάλο ποσοστό Μητσοτάκη, προφανώς είναι ευχαριστημένος από την πολιτική του κυβερνώντος κόμματος», προσθέτοντας τότε πως «είναι πάντως εντυπωσιακό που ο αγρότης ψήφισε Ν.Δ.».
Η συσχέτιση αυτού του κλίματος με τις αποκαλύψεις για το μερίδιο των αγροτικών επιδοτήσεων που είχαν καταφέρει να εισπράξουν παραγωγοί από την Κρήτη, μέσω του ελεγχόμενου από την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία ΟΠΕΚΕΠΕ, απορρίπτεται από την κυβερνητική πλευρά ως «επιπόλαιη». Αυτοί που φαίνεται να πήραν χρήματα που δεν δικαιούνταν δεν είναι τόσοι ώστε να επηρεάσουν το εκλογικό αποτέλεσμα, λένε.
Συνέχισαν απτόητοι
Η αποκάλυψη της υπόθεσης για τα εικονικά βοσκοτόπια, φαίνεται πάντως ότι δεν πτόησε τους μηχανισμούς που δρούσαν μέσω του Οργανισμού. Για το 2024, κι ενώ ήδη κάποιες από τις υποθέσεις απάτης είχαν πάρει τη δικαστική οδό, οι Κρητικοί δηλώνουν για βοσκοτόπους 930.266 στρέμματα. Για το ίδιο έτος στη Θεσσαλία δηλώθηκαν 170.733 στρέμματα και στη Δυτική Ελλάδα 177.960. Φαίνεται έτσι ότι οι ανάγκες για βόσκηση είναι πενταπλάσιες στην Κρήτη απ’ ό,τι σε άλλες περιοχές με μεγάλη κτηνοτροφική δραστηριότητα.
Χαμηλό ρίσκο – Κυβερνητικές πηγές εκτιμούν ότι στο «πάρτι» μετείχε πολύ μικρός αριθμός αγροτών. Αυτό επιτρέπει στην κυβέρνηση να τιμωρήσει παραδειγματικά τους ενόχους, ζητώντας τους και τα παρανόμως καταβληθέντα, χωρίς να πληγεί πολιτικά.
Με αυτά τα δεδομένα, η κυβέρνηση δεν θα κληθεί μόνο να αντιμετωπίσει τις κατηγορίες για κακή διαχείριση στον ΟΠΕΚΕΠΕ, αλλά ετοιμάζεται και για ένα σενάριο με δυνητικά υψηλό πολιτικό κόστος: Να κληθούν όσοι απέσπασαν επιδοτήσεις με παραπλανητικές δηλώσεις όχι μόνο να εγκαταλείψουν τις προσοδοφόρες πρακτικές τους, αλλά και να επιστρέψουν τα χρήματα που έλαβαν κατά τις προηγούμενες χρονιές.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις κυβερνητικών πηγών, στο «πάρτι» μετείχε ένας πολύ μικρός αριθμός αγροτών (αν υποθέσουμε ότι όλοι ήταν πραγματικά αγρότες). Αυτό επιτρέπει στην κυβέρνηση να τιμωρήσει παραδειγματικά τους ενόχους, ζητώντας τους και τα παρανόμως καταβληθέντα, χωρίς να πληγεί πολιτικά. Θα πρέπει η κάθαρση να προχωρήσει, λένε, χωρίς να δοθεί η εντύπωση ότι ενοχοποιείται η Κρήτη ή, ακόμη χειρότερα, ολόκληρος ο κλάδος των αγροτών. Σε αυτόν τον διαχωρισμό των αμνών από τα ερίφια θα συντελέσει ο καταλογισμός των ευθυνών, μέσω του οποίου η κυβέρνηση θα ισχυριστεί ότι, έστω και καθυστερημένα, επιβάλλει τη διαφάνεια.
Η μετακύλιση του κόστους από τις επιστροφές επιδοτήσεων στον προϋπολογισμό και άρα στις πλάτες όλων των φορολογουμένων –όπως είχε συμβεί σε ανάλογες περιπτώσεις στο παρελθόν– θα απειλούσε με μεγαλύτερη πολιτική ζημιά την κυβέρνηση.
Η εκ των υστέρων αναζήτηση ποσών που καταβλήθηκαν στο παρελθόν σε τσέπες μη δικαιούχων δεν είναι, πάντως, ένα εύκολο εγχείρημα. Σύμφωνα με αρμόδιες πηγές, όταν καταλήξουν οι έρευνες και διασταυρωθούν τα στοιχεία, εκείνοι που πήραν παράνομα επιδοτήσεις θα κληθούν να τις επιστρέψουν με δύο τρόπους: Πρώτον, είτε με παρακράτηση των μελλοντικών επιδοτήσεων που δικαιούνται, μέχρι του ποσού που απέσπασαν παράνομα. Είτε με δικαστικά μέσα, αν αυτός που έλαβε «μαϊμού» επιδότηση, δεν ανήκει σε καμία κατηγορία δικαιούχων. Οι πληροφορίες, μάλιστα, λένε πως υπάρχουν αρκετές τέτοιες περιπτώσεις. Η βούληση της κυβέρνησης, σύμφωνα με όσα διαμηνύονται τώρα, είναι «να πληρώσουν όσοι ευθύνονται».
Συνδικαλιστική σιωπή
Η πραγματικότητα είναι πως για το Μαξίμου το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ αποτελεί ένα μεγάλο «αγκάθι» και στο πολιτικό πεδίο. Η έρευνα της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας, η οποία φαίνεται ότι θα ζητήσει στο τέλος ευθύνες για τις παράνομες επιδοτήσεις, σημαίνει πως η κυβέρνηση θα κληθεί σε περίοδο κοντά στις εκλογές, εντός του 2026, να ζητάει πίσω λεφτά από αγρότες.
Με δύο τρόπους – Οσοι πήραν παράνομα επιδοτήσεις θα κληθούν να τις επιστρέψουν με δύο τρόπους: είτε με παρακράτηση μελλοντικών επιδοτήσεων που δικαιούνται είτε με δικαστικά μέσα, αν κάποιος που έλαβε «μαϊμού» επιδότηση, δεν ανήκει σε καμία κατηγορία δικαιούχων.
Στο Μέγαρο Μαξίμου θεωρούν, πάντως, πως το όποιο πολιτικό κόστος θα είναι μικρότερο από το όφελος. Αλλά ακόμη και να ήταν μεγαλύτερο το κόστος, «δεν μπαίνει στο ζύγι όταν έχουμε να κάνουμε με εξόφλθαλμη υπόθεση διαφθοράς», σημειώνουν κυβερνητικές πηγές, προσθέτοντας, ωστόσο, πως «όσοι καταχράστηκαν χρήματα είναι μια μικρή μειοψηφία σε σχέση με το σύνολο του αγροτικού κόσμου που είναι έντιμο» και ότι «η εξυγίανση των επιδοτήσεων θα λειτουργήσει υπέρ της μεγάλης πλειονότητας των αγροτών».
Στο πλαίσιο αυτό και χωρίς να το «διαφημίζει», το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης βρίσκεται σε ανοικτή γραμμή με την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία «παρέχοντας όλες τις διευκολύνσεις που ζητάει» για να φτάσει στην άκρη του νήματος. Αυτή, άλλωστε, ήταν και η αιτία που απομακρύνθηκε άμεσα ο πρόεδρος του ΟΠΕΚΕΠΕ. Την ίδια στιγμή, η κυβέρνηση βλέπει ότι οι επικεφαλής των αγροτοσυνδικαλιστών το τελευταίο διάστημα «έχουν ρίξει τους τόνους», καθώς αντιλαμβάνονται πως ο κλοιός έχει στενέψει.
Κατά το παρελθόν, όποτε έγινε προσπάθεια να «μπλοκαριστούν» ύποπτα ΑΦΜ, οι κινητοποιήσεις ήταν έντονες, με φωνές για παραιτήσεις και «επικηρύξεις» πολιτικών προσώπων. Σήμερα οι αντιδράσεις είναι σχεδόν βουβές, με τους συνδικαλιστές να κρατούν στάση αναμονής, κάτι που «από μόνο του δείχνει ότι το πολιτικό κόστος δεν θα είναι τόσο μεγάλο όσο νομίζουν κάποιοι», καταλήγει η ίδια πηγή.
