Η δεύτερη συνάντηση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη με τον πρόεδρο της Αιγύπτου Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι σε μόλις τέσσερις μήνες αποτελεί από μόνη της απόδειξη των πολύ στενών σχέσεων που έχουν διαμορφώσει οι δύο κυβερνήσεις τα τελευταία χρόνια. Ωστόσο η χθεσινή συνάντηση, παράλληλα με το 1ο Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας Ελλάδας – Αιγύπτου, καθώς και η υπογραφή κοινής διακήρυξης, αναδεικνύουν τη γενική κατεύθυνση η οποία –παρά κάποιες καθυστερήσεις και εμπόδια– συντείνει προς τη στενότερη συνεργασία σε τομείς όπως η ενέργεια, η νόμιμη μετανάστευση και το εμπόριο. Οι δύο πλευρές εμφανίζονται πλήρως εναρμονισμένες όσον αφορά τα θέματα της Ανατολικής Μεσογείου και τούτο παρά το γεγονός ότι η Αγκυρα έχει αποδυθεί τον τελευταίο ενάμιση χρόνο σε έναν αγώνα εξεύρεσης κοινών τόπων και συνεργασίας με το Κάιρο, ώστε να καλυφθεί το χαμένο έδαφος των τουρκοαιγυπτιακών σχέσεων, οι οποίες υποφέρουν από έλλειψη εμπιστοσύνης, ιδιαίτερα καθώς η κυβέρνηση της Αγκυρας ήταν σθεναρός υποστηρικτής των Αδελφών Μουσουλμάνων.
Παρά την προσπάθεια της Αγκυρας να προσεγγίσει το Κάιρο – Ενίσχυση της διμερούς συνεργασίας σε τομείς όπως η ενέργεια, η νόμιμη μετανάστευση και το εμπόριο.
Η σχέση που έχει διαμορφωθεί τα τελευταία χρόνια οδηγεί σε στρατηγική σύμπλευση και αλληλοκατανόηση σε μια σειρά από περιφερειακές προκλήσεις. Είτε πρόκειται για τη Λιβύη, όπου η Αθήνα είναι σε πλήρη σύμπλευση με το Κάιρο, καθώς για την Αίγυπτο αποτελεί ύψιστη πρόκληση ασφαλείας, είτε για την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας στην Ερυθρά Θάλασσα, σημαντική τόσο για την ελληνική ναυτιλία, κυρίως όμως για τη λειτουργία της Διώρυγας του Σουέζ, πηγής πολύτιμου συναλλάγματος για την αιγυπτιακή οικονομία. Βεβαίως, Αθήνα και Κάιρο βρίσκονται πολύ κοντά στα ζητήματα που αφορούν τη Μέση Ανατολή, με την Ελλάδα να αναγνωρίζει την πρωτοκαθεδρία της Αιγύπτου στον αραβικό κόσμο όσον αφορά την κατάσταση στη Γάζα και τις δυνατότητες επίλυσης του ανθρωπιστικού αδιεξόδου, καθώς και της ανασυγκρότησης της κατεστραμμένης από τον πόλεμο αυτής παλαιστινιακής περιοχής.
Απάντηση στον Ερντογάν
Για την Ελλάδα η σχέση με την Αίγυπτο λειτουργεί ως ένας βασικός πυλώνας υποστήριξης των θέσεών της στην Ανατολική Μεσόγειο, που μάλιστα βρίσκεται σε αγαστή συνεργασία και με την Κυπριακή Δημοκρατία. Επ’ αυτού ο κ. Μητσοτάκης δεν παρέλειψε να αναφερθεί χθες στην τμηματική οριοθέτηση Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) που υπεγράφη πριν από πέντε χρόνια ανάμεσα σε Ελλάδα και Αίγυπτο και καλύπτει μια περιοχή από την Ανατολική Κρήτη έως το μέσον της Ρόδου (περιλαμβάνει δηλαδή στο σύνολό τους τις ζώνες που έχουν με βάση το διεθνές δίκαιο η Κάσος και η Κάρπαθος). Ενώ με την ευκαιρία απάντησε με έμμεσο πλην σαφή τρόπο στις πρόσφατες δηλώσεις του κ. Ερντογάν περί επ’ άπειρον διαιώνισης της κατοχής της βόρειας Κύπρου. «Δεν μπορούν και σήμερα ακόμα να διακινούνται μη αποδεκτές θέσεις περί δύο κρατών, ούτε και προκλητικές δηλώσεις, οι οποίες τελικά το μόνο το οποίο επιτυγχάνουν είναι να φορτίζουν το κλίμα προσέγγισης και διαλόγου το οποίο επιχειρείται αυτή τη στιγμή να αποκτήσει κάποια παραπάνω δυναμική», είπε ο κ. Μητσοτάκης, σημειώνοντας ότι «κανένα παράνομο τετελεσμένο δεν μπορεί να έχει ισχύ στο μέλλον».
Για την Αίγυπτο η Ελλάδα αποτελεί τον πλέον σταθερό υποστηρικτή από το 2013, όταν ο κ. Σίσι βρέθηκε στην εξουσία ανατρέποντας την ισλαμιστική κυβέρνηση των Αδελφών Μουσουλμάνων, καθώς διαδοχικές ελληνικές κυβερνήσεις στήριξαν το Κάιρο στην Ε.Ε., όταν στις Βρυξέλλες ακούγονταν ακραίες φωνές για απομόνωση της μεγάλης βορειοαφρικανικής χώρας. Το γεγονός έθιξε και ο κ. Σίσι χθες από την Αθήνα λέγοντας ότι «η Ελλάδα έδειξε κατανόηση και προσπάθησε μέσω της Ε.Ε. να μεταφέρει την άποψη της Αιγύπτου και πέτυχε στον ρόλο αυτό. Ηταν μια δύσκολη περίοδος για την Αίγυπτο και είχαμε ανάγκη από φίλους. Αυτό δεν θα το ξεχάσουμε ποτέ και αυτό δείχνει πόσο βαθιές είναι οι σχέσεις των δύο χωρών».
Ο στρατηγικός επιταχυντής των διμερών σχέσεων Ελλάδας – Αιγύπτου είναι η ηλεκτρική διασύνδεση GREGY, καθώς θα αποτελέσει σε ένα ευρύτερο πεδίο ένα ακόμα βήμα προς την κατεύθυνση της σύνδεσης των ηλεκτρικών δικτύων Ευρώπης και Αφρικής.
Ο κ. Σίσι αναφέρθηκε χθες και στους Αιγύπτιους εργάτες που θα μπορούσαν να εργαστούν σε διάφορους τομείς στην Ελλάδα, πέρα από τη γεωργία, κάτι με το οποίο συμφώνησε και ο κ. Μητσοτάκης. Αξίζει να σημειωθεί ότι η συμφωνία Ελλάδας – Αιγύπτου, παρότι βρίσκεται σε ισχύ, παρακάμπτεται από τα παράνομα δίκτυα διακίνησης που προωθούν την αχαρτογράφητη εργασία.
Διακήρυξη στρατηγικής συνεργασίας
Η κοινή διακήρυξη της στρατηγικής συνεργασίας ανάμεσα στην Ελλάδα και την Αίγυπτο, όπως αυτή διαμορφώθηκε μετά το 1ο Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας, έχει τα εξής βασικά σημεία:
Κατ’ αρχάς περιλαμβάνει τη δέσμευση και των δύο κρατών στο διεθνές δίκαιο και τη σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS) η οποία είναι ιδιαίτερα σημαντική και αποτελεί επιβεβαίωση της κοινής στάσης των δύο κρατών στα θέματα της Ανατολικής Μεσογείου. Ιδιαίτερα σημαντικό στοιχείο της διακήρυξης είναι η εμβάθυνση της στρατηγικής σχέσης της Αιγύπτου με την Ε.Ε. Οι δύο πλευρές δεσμεύονται στην εμβάθυνση του πολιτικού διαλόγου, ενός σημείου στο οποίο διαχρονικά Αθήνα και Κάιρο είχαν αποσπασματική επικοινωνία. Γίνονται, ωστόσο, προσπάθειες για πολύ πιο στενή σχέση των δύο υπουργείων Εξωτερικών. Στη διακήρυξη υπάρχει εκτενής αναφορά στην οικονομική συνεργασία ανάμεσα στα δύο κράτη. Βασικός σκοπός είναι αυτή να μπορεί να αναπτυχθεί τόσο με τη συμμετοχή ελληνικών εταιρειών σε διάφορα αιγυπτιακά έργα, όσο και με τη συνεργασία σε κοινά ερευνητικά πρότζεκτ καινοτομίας. Ιδιαίτερα εκτενής είναι η αναφορά στην ενεργειακή συνεργασία, όπου πέρα από τη δέσμευση στον αγωγό μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας GREGY, γίνεται ειδική αναφορά στις εγκαταστάσεις υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) της Αιγύπτου, ως μέρους του βασικού δικτύου εξαγωγών της Βόρειας Αφρικής προς τις αγορές της Ε.Ε.
Στη διακήρυξη περιλαμβάνεται ξεχωριστή σύντομη αναφορά στη συνεργασία στους τομείς ασφάλειας και άμυνας, με επίκεντρο τα κοινά εκπαιδευτικά στρατιωτικά προγράμματα και την ανταλλαγή τεχνογνωσίας. Και, κυρίως, προβλέπεται οι δύο πλευρές να ανταλλάσσουν πληροφορίες στον τομέα της καταπολέμησης της τρομοκρατίας. Σημαντικό κεφάλαιο είναι, επίσης, η ναυτιλιακή συνεργασία και οι θαλάσσιες μεταφορές, όπου υπογραμμίζεται η ανάγκη να προωθηθούν οι συζητήσεις στο πλαίσιο της κοινής ναυτιλιακής επιτροπής που συστάθηκε πέρυσι.
