Κρας τεστ με τα θαλάσσια πάρκα

Με την ανακοίνωση δύο θαλάσσιων πάρκων στο Ιόνιο και, κυρίως, στο Αιγαίο από τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, η Αθήνα αναδεικνύει τη σημαντική οικολογική διάσταση της πρωτοβουλίας, αλλά στέλνει και μήνυμα κατά των τουρκικών θεωριών περί «γκρίζων ζωνών», τις οποίες επιμένει να ανακυκλώνει η Αγκυρα.

Στον χάρτη του θαλάσσιου πάρκου στο Αιγαίο έχει συμπεριληφθεί το σύμπλεγμα Κινάρου – Λέβιθας, το οποίο έχει στο παρελθόν γίνει αντικείμενο επιθετικών κινήσεων από την Αγκυρα, μεταξύ άλλων και υπερπτήσεων από μαχητικά.

Η Αγκυρα προαναγγέλλει απάντηση με δικό της θαλάσσιο πάρκο στο Αιγαίο το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα, ενώ κάνει και πάλι λόγο για «νησιά που δεν έχουν μεταβιβαστεί στην Ελλάδα με συνθήκες».

Μήνυμα προς την Αγκυρα τα θαλάσσια πάρκα

Του Βασίλη Νέδου

Την απόφαση της Ελλάδας να μην απέχει από το παιχνίδι των χαρτών, που άλλωστε πρώτη εγκαινίασε η Τουρκία, μαρτυρά η χθεσινή ανακοίνωση από τον ίδιο τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη της οριοθέτησης των δύο πρώτων θαλασσίων πάρκων στο Αιγαίο και στο Ιόνιο.

Ο χάρτης με την ονομασία «Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Νοτίου Αιγαίου 1 – Νότιες Κυκλάδες» κατ’ αρχάς υποδηλώνει ότι θα ακολουθήσει και άλλος. Προς το παρόν, πάντως, οι κυβερνητικές ανακοινώσεις δεν έχουν καμία σχέση με εκείνο το εκτεταμένο δίκτυο θαλασσίων πάρκων που ανακοινώθηκε τον Απρίλιο του 2024, αλλά είναι πιο περιορισμένο.

Το πλέον ενδιαφέρον στοιχείο στον χάρτη είναι εκείνο που αφορά τα νησιά Κίναρος και Λέβιθα, καθώς και τις νησίδες Πλάκα, Γλάρος και Μαύρα, όπως και τα Λιάδια, λίγο πιο κοντά στην Αμοργό.

Αυτά τα νησιά –ακόμα και η, κατοικημένη από την Ειρήνη Κατσοτούρχη, Κίναρος– αποτελούν για την Τουρκία «μη καθορισμένης κυριαρχίας» νησιά και νησίδες και είχαν βρεθεί για ένα χρονικό διάστημα (ειδικά το 2018-2020) στο στόχαστρο της τουρκικής αεροπορίας, με υπερπτήσεις να καταγράφονται ανά τακτά χρονικά διαστήματα, μάλιστα κάποιες φορές και σε χαμηλό ύψος.

Το σύμπλεγμα της Κινάρου βρίσκεται στη μέση του πελάγους, σε ίση απόσταση ανάμεσα στην Αμοργό και στη Λέρο, και βρίσκεται ενταγμένο στις ζώνες Natura 2000, που ούτως ή άλλως η Αγκυρα αντιμετωπίζει ως έναν έμμεσο τρόπο προσπάθειας επιβολής τετελεσμένων από την ελληνική πλευρά μέσω της Ε.Ε.

Η υλοποίηση όλων όσων προβλέπονται από τη δημιουργία ζωνών απόλυτης προστασίας στο Αιγαίο θα αποτελέσει το πραγματικό τεστ για τα θαλάσσια πάρκα, με μεγαλύτερη πρόκληση εκείνη της βιομηχανικής αλιείας με μηχανότρατες, όπως αυτές που διαθέτει η Τουρκία.

Η αντίδραση της Τουρκίας αναμένεται τις αμέσως επόμενες ημέρες, προφανώς με την ανακοίνωση της δικής της εκδοχής θαλασσίων πάρκων. Η ελληνική πλευρά ήδη αντέδρασε χθες στις τουρκικές ανακοινώσεις απορρίπτοντας, μεταξύ άλλων, τους ισχυρισμούς της Αγκυρας περί κλειστών ή ημίκλειστων θαλασσών ως «ανεδαφικούς», όπως βεβαίως και την αμφισβήτηση της κυριαρχίας.

«Το νομικό καθεστώς στο Αιγαίο είναι ξεκάθαρο. Η ελληνική κυριαρχία στην περιοχή αυτή ορίζεται σαφώς και οριστικώς από διεθνή συμβατικά κείμενα», ανέφερε χθες σε ανακοίνωσή του το υπουργείο Εξωτερικών, ενώ τονίζεται ότι «η άσκηση των δικαιωμάτων που απορρέουν από την ελληνική κυριαρχία δεν αποτελεί αντικείμενο διαπραγμάτευσης».

Και υπενθυμίζεται ότι για την Αθήνα η μοναδική ελληνοτουρκική διαφορά, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, είναι αυτή της οριοθέτησης υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ μεταξύ των δύο χωρών.

«Ανεδαφικές» χαρα- κτηρίζει η Αθήνα τις θέσεις της Τουρκίας περί κλειστών ή ημίκλειστων θαλασσών, ενώ τονίζει πως «το νομικό καθεστώς στο Αιγαίο είναι ξεκάθαρο».

Η δημοσιοποίηση των χαρτών των δύο θαλασσίων πάρκων σε Ιόνιο και Αιγαίο έρχεται αμέσως μετά τον θόρυβο που δημιούργησε η διαδοχική δημοσιοποίηση των ρηματικών διακοινώσεων της κυβέρνησης της Τρίπολης στον ΟΗΕ, που αναδεικνύει και το ευρύτερο παιχνίδι της Αγκυρας στην Ανατολική Μεσόγειο.

Αξίζει, πάντως, να σημειωθεί ότι από τον Απρίλιο του 2024, όταν ανακοινώθηκε η πρόθεση της κυβέρνησης να οριοθετήσει θαλάσσια πάρκα, καταγράφεται και από την Αθήνα μια αλληλουχία πρωτοβουλιών, με τελευταίες την κατάθεση του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού (ΘΧΣ) τον Απρίλιο και τη δημοσιοποίηση της προκήρυξης ερευνών νοτίως της Κρήτης τον Ιούνιο.

Ανοιχτά μέτωπα

Με δεδομένες τις εξελίξεις σε όλα τα πεδία περί τις θαλάσσιες ζώνες το τελευταίο χρονικό διάστημα, αναμένεται με ενδιαφέρον και πώς θα εξελιχθεί η κατάσταση σε άλλα ανοιχτά μέτωπα, με πλέον χαρακτηριστικό εκείνο της ηλεκτρικής διασύνδεσης της Ελλάδας με την Κύπρο.

Αν και την άνοιξη η κυβέρνηση είχε αφήσει να διαρρεύσει επανειλημμένως η βούλησή της να προχωρήσει με το έργο του Great Sea Interconnector (GSI), τα διάφορα οικονομοτεχνικής φύσεως προβλήματα επικράτησαν στη δημόσια συζήτηση και η ουσία του προβλήματος αφέθηκε να αντιμετωπιστεί σε μεταγενέστερο χρόνο.

Αναμένονται, βεβαίως, και αυτές οι πρωτοβουλίες με ενδιαφέρον, όπως και ο τρόπος με τον οποίο η Αθήνα θα απαντήσει στους ισχυρισμούς της Τρίπολης για την κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο, όχι τόσο για τη μορφή που θα λάβουν, όσο για την ουσία των επιχειρημάτων. Εκείνο, πάντως, που προέχει στην παρούσα φάση είναι η ενίσχυση των δεσμών με την ανατολική Λιβύη. Αθήνα και Βεγγάζη είχαν συμφωνήσει και για άλλα βήματα, ανάμεσα στα οποία ήταν η επίσκεψη του προέδρου της Βουλής της Λιβύης Ακίλα Σάλεχ στην Ελλάδα.

Φαίνεται ότι η επίσκεψη μετατίθεται λόγω προσωπικών προγραμμάτων και όχι των σχέσεων Αθήνας και Βεγγάζης, ως εκ τούτου ο κ. Σάλεχ δεν θα βρεθεί στην Αθήνα το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα. Προγραμματίζονται, ωστόσο, επαφές σε άλλα, χαμηλότερα επίπεδα ανάμεσα στις δύο πλευρές.

Η Τουρκία προετοιμάζει τους δικούς της χάρτες

Του Μανώλη Κωστίδη

Κωνσταντινούπολη-Ανταπόκριση. Η Αγκυρα με αφορμή την ανακοίνωση της Αθήνας για τα θαλάσσια πάρκα για άλλη μία φορά έθεσε ζήτημα αμφισβήτησης της κυριαρχίας των ελληνικών νησιών, νησίδων και βραχονησίδων στο Αιγαίο, ετοιμάζεται σύντομα να ανακοινώσει τα δικά της θαλάσσια πάρκα, ενώ καλεί την Ελλάδα να αποφεύγει μονομερείς ενέργειες και να συνεργαστεί με την Τουρκία. Βασικός στόχος της Αγκυρας είναι η διατήρηση του σημερινού καθεστώτος στο Αιγαίο και η απάντηση της τουρκικής πλευράς αναμένεται να είναι γρήγορη, όπως είχε συμβεί και με τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό, όπου λίγες ημέρες μετά την ανακοίνωση της Αθήνας είχε έρθει η απάντηση της Τουρκίας.

Το υπουργείο Εξωτερικών της Τουρκίας υπενθυμίζει την πρώτη ανακοίνωσή του που είχε εκδώσει τον Απρίλιο του 2024 για τα σχέδια της Ελλάδας στο Αιγαίο, και υποστηρίζει πως όσα ανέφερε τότε ισχύoυν και σήμερα. Οπως λέγεται, «τα θαλάσσια πάρκα που θα κηρυχθούν στο Αιγαίο Πέλαγος δεν θα έχουν νομικές συνέπειες στο πλαίσιο αλληλένδετων ζητημάτων του Αιγαίου μεταξύ των δύο χωρών, συμπεριλαμβανομένων γεωγραφικών σχηματισμών των οποίων η ιδιοκτησία δεν έχει μεταβιβαστεί στην Ελλάδα με διεθνείς συνθήκες», ενώ υπογραμμίζεται πως «πρέπει να αποφεύγονται οι μονομερείς ενέργειες σε κλειστές ή ημίκλειστες θάλασσες, όπως το Αιγαίο και η Μεσόγειος».

Το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών αφού επικαλείται το διεθνές ναυτικό δίκαιο αναφέρει πως είναι έτοιμο να συνεργαστεί με την Ελλάδα στο ζήτημα των θαλασσίων πάρκων, ενώ τονίζει ότι «δεν θα αποδώσουν κανένα αποτέλεσμα οι προσπάθειες εκμετάλλευσης παγκόσμιων αξιών, όπως η προστασία του περιβάλλοντος».

Αμφισβητεί εκ νέου την κυριαρχία ελληνικών νησιών, νησίδων και βραχονησίδων στο Αιγαίο και καλεί την Αθήνα να αποφεύγει τις μονομερείς ενέργειες.

Η Αγκυρα ξεκαθαρίζει πως τις επόμενες ημέρες θα ανακοινώσει τα δικά της θαλάσσια πάρκα. Τουρκικές πηγές δεν αποκλείουν εκπλήξεις στο Αιγαίο που θα μπορούσαν να ενοχλήσουν την Ελλάδα, ωστόσο καμία πηγή δεν μιλάει για πιθανότητα άμεσης κλιμάκωσης κάποιας έντασης. Παράλληλα τονίζουν πως η Τουρκία απάντησε άμεσα, καθώς είναι ζήτημα αρχής να διατηρείται η ισορροπία στο Αιγαίο και να μη γίνονται μονομερείς ενέργειες από την ελληνική πλευρά.

Πηγές από τη γειτονική χώρα εκτιμούν ότι αυτό που θα μπορούσε να προκαλέσει μελλοντικά ένταση είναι κάποια παρεμπόδιση αλιευτικών σκαφών εντός των περιοχών που περιλαμβάνει το θαλάσσιο πάρκο του Αιγαίου ή η περιβαλλοντική δραστηριοποίηση σε κάποιες βραχονησίδες, όμως δεν θεωρούν πως μπορεί να συμβεί κάτι άμεσα. Τούρκοι αξιωματούχοι οι οποίοι μίλησαν στο κρατικό πρακτορείο Ανατολή δήλωσαν ότι η εξέλιξη αυτή γίνεται αντιληπτή ως «μια νέα απόπειρα της Ελλάδας να διαταράξει το status quo», ενώ οι αρμόδιοι εφιστούν την προσοχή στο ότι εκτός από το νομικό καθεστώς των εν λόγω περιοχών «είναι σημαντικό να μην παρεμποδίζεται και η ελευθερία και η ασφάλεια της ναυσιπλοΐας, ειδικά σε μια ημίκλειστη θάλασσα όπως το Αιγαίο, καθώς να μην παραβιάζονται τα υπόλοιπα δικαιώματα της Τουρκίας».

Μάλιστα αναφέρουν ότι «η Τουρκία, όπως έχει κάνει μέχρι σήμερα, έτσι κι από εδώ και στο εξής δεν θα αποδεχθεί οποιαδήποτε de facto κατάσταση που μπορεί να δημιουργήσει η Ελλάδα σε γεωγραφικούς σχηματισμούς με αμφισβητούμενο καθεστώς στο Αιγαίο».

Αντιπαράθεση για τα εθνικά ζητήματα

Του Αντώνη Αντζολέτου

Στην «καρδιά» του καλοκαιριού οι εξελίξεις στα εθνικά ζητήματα είναι πολλές, με την κυβέρνηση να έχει αρκετά μέτωπα ανοιχτά και την αντιπολίτευση να βάζει συνεχώς στο «μικροσκόπιο» τις κινήσεις και τις αντιδράσεις της. Κυπριακό, τουρκολιβυκό μνημόνιο, έρευνες για υδρογονάνθρακες, μεταναστευτικό και χθες οι ανακοινώσεις για τα θαλάσσια πάρκα συνθέτουν μια σύνθετη και μεγάλη ατζέντα. Το ΠΑΣΟΚ σε σχέση με την τελευταία εξέλιξη αναγνωρίζει την πρόοδο που συντελέστηκε, υπενθυμίζει όμως πως «η θεσμοθέτηση των θαλασσίων πάρκων πρέπει να ολοκληρωθεί άμεσα, με την έγκριση των Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών και την έκδοση των σχετικών προεδρικών διαταγμάτων, ώστε να διασφαλιστεί η εφαρμογή συγκεκριμένων και δεσμευτικών κανόνων διαχείρισης, προστασίας και χρήσεων». «Η προστασία του περιβάλλοντος και της εθνικής μας κυριαρχίας απαιτεί ουσία και όχι επικοινωνία», τονίζει χαρακτηριστικά.

Ο Γιώργος Γεραπετρίτης συγκάλεσε χθες το Συμβούλιο Εξωτερικής Πολιτικής με αντικείμενο την ενημέρωση για την άτυπη πενταμερή που πραγματοποιήθηκε στη Νέα Υόρκη για το Κυπριακό. Εγινε μια συνολική επισκόπηση των συνομιλιών στις ΗΠΑ, ενώ αναφορά έγινε και στα επόμενα βήματα με δεδομένο πως στο ψευδοκράτος θα πραγματοποιηθούν εκλογές το φθινόπωρο. Ο υπουργός Εξωτερικών, αφού ενημέρωσε και για τις επισκέψεις του στη Λιβύη, επέλεξε να μην κάνει δηλώσεις μετά την ολοκλήρωση του συμβουλίου. Από την αντιπολίτευση, με αφορμή τη νέα ακραία ρητορική του Ταγίπ Ερντογάν και την παρουσία του στα Κατεχόμενα ανήμερα τη μαύρη επέτειο του Αττίλα, εξέφρασαν τη διαφωνία τους για τον τρόπο που κινείται η κυβέρνηση.

Κριτική συνολικά στην εξωτερική πολιτική του Μαξίμου άσκησε ο Νίκος Ανδρουλάκης μιλώντας στο Ράδιο Θεσσαλονίκη: «Το υπουργείο Εξωτερικών και ο πρωθυπουργός λειτουργούν με διαφορά φάσης και πολλές φορές με όρους που έχουν να κάνουν όχι με στρατηγική μακροπρόθεσμη, αλλά με δημόσιες σχέσεις».

Για αδράνεια έκανε λόγο η Ρένα Δούρου κατηγορώντας την πλειοψηφία πως ασκεί Ι.Χ. εξωτερική πολιτική: «Βάσει των αποφάσεων του ΟΗΕ να ξεκινήσουν οι συσκέψεις από εκεί που σταμάτησαν επί κυβέρνησης Τσίπρα το 2017 στο Κραν Μοντανά». Η Σία Αναγνωστοπούλου και ο Νίκος Μπίστης από τη Νέα Αριστερά δήλωσαν πως «θεωρούμε θετικό ότι ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ ανοίγει εκ νέου ένα παράθυρο διαλόγου μετά από χρόνια στασιμότητας, όπου το Κυπριακό δεν ήταν ψηλά στην ατζέντα των διεθνών ζητημάτων». Η Ζωή Κωνσταντοπούλου δήλωσε: «Είναι βαρύτατα προβληματικό και το επισήμανα στο Εθνικό Συμβούλιο Εξωτερικής Πολιτικής και στον κ. υπουργό αυτό – ότι η κυβέρνηση στη δημόσια παρουσία της υποβαθμίζει την επέτειο της εισβολής και του πραξικοπήματος, υποβαθμίζει δηλαδή μια ευκαιρία υπόμνησης ότι στην Κύπρο υπάρχει ακόμη παράνομη στρατιωτική κατοχή».