Ένοχος για 17 κατηγορίες άσεμνης επίθεσης κρίθηκε την Τετάρτη 20 Αυγούστου από τα βρετανικά δικαστήρια ο 68χρονος πάστορας Κρις Μπρέιν, επικεφαλής του κινήματος Nine O’Clock Service (NOS) την περίοδο 1986–1995. Αθωώθηκε για άλλες 15 κατηγορίες, ενώ οι ένορκοι δεν κατέληξαν σε ετυμηγορία για τέσσερις επιπλέον άσεμνες επιθέσεις και μία κατηγορία βιασμού.
Τα αδικήματα αφορούν 13 ενήλικες γυναίκες και φέρονται να τελέστηκαν μεταξύ 1981–1995. Ο κατηγορούμενος αρνήθηκε όλες τις κατηγορίες, μιλώντας για «κυνήγι μαγισσών».
Σύμφωνα με τις εισαγγελικές αρχές, το NOS εξελίχθηκε σε «λατρεία» υπό την «κυριαρχική» ηγεσία του Μπρέιν, με αποτέλεσμα η συναίνεση σε σεξουαλικές πράξεις να είναι προβληματική λόγω του ελέγχου που ασκούσε στις ζωές των μελών.
Η υπόθεση επανήλθε στο προσκήνιο μετά από αστυνομική έρευνα που ξεκίνησε το 2019, σχεδόν 25 χρόνια αφότου το NOS κατέρρευσε εν μέσω καταγγελιών.
Όπως αναφέρει αφιέρωμα της Telegraph, στο απόγειο της ακμής του, το NOS έμοιαζε περισσότερο με κλαμπ παρά με εκκλησία: acid-house από ηχοσυστήματα 500 watt, λέιζερ, στρομπόσκοπ και σουρεαλιστικές προβολές σε γιγαντοοθόνες.
Go-go χορεύτριες με μπικίνι και αισθητική ’80s–’90s χόρευαν ανάμεσα στο πλήθος, ενώ οι ουρές απλώνονταν γύρω από τα τετράγωνα. Ο Μπρέιν, πρώην μπασίστας στο χριστιανικό ροκ σχήμα Present Tense, αυτοσυστήθηκε ως «Rev Rave» που θα έφερνε τους 20άρηδες και 30άρηδες στην εκκλησία μιλώντας τη γλώσσα της club culture.
Το πείραμα γεννήθηκε στο Σέφιλντ, στην ενορία του Αγίου Θωμά, όταν ο ιερέας Ρόμπερτ Γουόρεν του παραχώρησε το ναό για μια «ζωηρή μορφή λατρείας» στις 9 μ.μ. — ώρα που ταίριαζε στο ρυθμό ζωής του νεανικού κοινού. Τα «Planetary Masses», με εικόνες φύσης, ανθρωπότητας και σύμπαντος σε λούπα, προσέλκυσαν εκατοντάδες.
Η κοινότητα από περίπου 60 άτομα φέρεται να ξεπέρασε τα 600, ενώ αντίστοιχες «ρέιβ-εκκλησίες» ξεπήδησαν σε άλλες πόλεις και στις ΗΠΑ.
Η επιτυχία του NOS άνοιξε πόρτες στα ανώτερα κλιμάκια της Αγγλικανικής Εκκλησίας. Ο τότε επίσκοπος Σέφιλντ Ντέιβιντ Λαν έδωσε «ελευθερία πειραματισμού», ενώ ο Τζορτζ Κέρι -αρχιεπίσκοπος του Καντέρμπουρι από το 1991- φέρεται να ενθάρρυνε τη διάδοση του μοντέλου.
Η χειροτονία του Μπρέιν προχώρησε ασυνήθιστα γρήγορα: διάκονος το 1991, ιερέας το 1992. Παρά ταύτα, υπήρχαν τότε φωνές ανησυχίας: η πάστορας-επιβλέπουσα Μπέριλιν Πάρι μίλησε για επικίνδυνη μετατόπιση της έμφασης από τον Θεό στο πρόσωπο του ηγέτη, ενώ ο εφημέριος Μαρκ Στίμπι προειδοποίησε τον επίσκοπο για «έλλειψη λογοδοσίας» και «παρεκκλίσεις» από τη χριστιανική λατρεία.
«Ήμουν ριζοσπαστικός ιερέας»
Καθ’ όλη τη διάρκεια της ακροαματικής διαδικασίας, ο Μπρέιν εμφανίστηκε ψύχραιμος. Όταν κατέθεσε, δήλωσε: «Δεν ήμουν ένας παραδοσιακά χειροτονημένος πάστορας. Ήμουν ο πιο ριζοσπαστικός», απορρίπτοντας τις καταγγελίες ως υπερβολές. Υποστήριξε ότι οι επαφές ήταν εθελοντικές και ότι τα μεταμεσονύκτια «μασάζ» ανακούφιζαν πονοκεφάλους τάσης και πρόσφεραν «εγγύτητα» με τις ακόλουθες.
Η εισαγγελία, αντιθέτως, περιέγραψε ένα πλέγμα εξουσίας και χειραγώγησης γύρω από την λεγόμενη «ομάδα homebase», κυρίως νέες γυναίκες που είχαν αναλάβει να «απελευθερώνουν τον Κρις για την αποστολή», φροντίζοντας το σπίτι, τη σύζυγό του, το παιδί και κάθε πτυχή της καθημερινότητας: ψώνια, μαγείρεμα, καθάρισμα, βάρδιες διανυκτέρευσης, ακόμη και «να τον βάζουν για ύπνο». Πολλές κατέθεσαν ότι τα μασάζ κατέληγαν σε ανεπιθύμητη σωματική επαφή ή πιέσεις για οικειότητα.
Μαρτυρίες περιέγραψαν ψυχολογική αποδυνάμωση, αποκοπή από φίλους και οικογένεια, οικονομική εξάρτηση και έναν λόγο περί «σεξουαλικής ενδυνάμωσης» που, κατά τις ίδιες, λειτουργούσε ως κάλυμμα.
«Ήμουν σε κατάσταση πλύσης εγκεφάλου», είπε μια μάρτυρας. Άλλη περιέγραψε ότι ζούσε «με λιγότερα και από επίδομα ανεργίας» δουλεύοντας ουσιαστικά πλήρως για το NOS, ενώ ένιωθε πως «το όχι προς τον Κρις ήταν όχι προς τον Θεό». Κατά την κατηγορούσα αρχή, ο «συγκλονιστικός αριθμός» των γυναικών και η ομοιότητα των περιγραφών έδειχναν ένα σταθερό μοτίβο υπέρβασης ορίων.
Πρώην πιστοί υποστήριξαν ότι ο Μπρέιν ζούσε «πολυτελώς» σε αντίθεση με πολλές εθελόντριες.
Η κατάρρευση και η επανεκκίνηση της έρευνας
Το καλοκαίρι του 1995 οι καταγγελίες έγιναν δημόσιες και το NOS κατέρρευσε. Η Αγγλικανική Εκκλησία κινήθηκε για να απομακρύνει τον Μπρέιν από τα καθήκοντα· εκείνος παραιτήθηκε από την ιεροσύνη τον Νοέμβριο 1995. Ακολούθησαν χρόνια αφάνειας, μέχρι που το 2019 καταγγελία θύματος οδήγησε σε νέα αστυνομική έρευνα και, τελικά, στη σημερινή δίκη.
Στο δικαστήριο ακούστηκε ότι ήδη από τη διαδικασία χειροτονίας είχαν εμφανιστεί «σημάδια μεγαλομανίας», με χαρακτηριστική την επιμονή να βρεθεί -με δαπάνη του NOS- ράσο πανομοιότυπο με εκείνο που φορούσε ο Ρόμπερτ Ντε Νίρο στο The Mission (1986). Ο ίδιος είχε συγγράψει κεφάλαιο στο βιβλίο Treasure in the Field (1993) του λόρδου Κέρι, όπου παρουσίαζε το NOS ως απάντηση σε μια γενιά που αναζητούσε «σεξουαλική δικαιοσύνη».
Τι έδειξε η υπόθεση για τους θεσμούς
Πέρα από την ποινική διάσταση, το βρετανικό δημοσίευμα σημειώνει ότι υπόθεση αναδεικνύει ερωτήματα για τα όρια της καινοτομίας στη θρησκευτική πράξη και τις δικλίδες ασφαλείας όταν αναδύονται χαρισματικές ηγεσίες. Προειδοποιήσεις κληρικών στις αρχές της δεκαετίας του ’90 περί «ελλιπούς λογοδοσίας» φαίνεται να αγνοήθηκαν, την ώρα που η προσέλκυση νέων θεωρούνταν στρατηγικός στόχος. Η ισορροπία ανάμεσα στη «νέα μορφή λατρείας» και την ευθύνη εποπτείας αποδείχθηκε εύθραυστη — με βαρύ κόστος για τις γυναίκες που βρέθηκαν στον εσωτερικό κύκλο.
Για τα θύματα, η ετυμηγορία αποτελεί βήμα λογοδοσίας, χωρίς να αναιρεί τις μακροχρόνιες συνέπειες. Πολλές μίλησαν για κατάθλιψη, διατροφικές διαταραχές, απώλεια αυτοπεποίθησης και κοινωνική απομόνωση. «Ένιωθα ότι δεν υπήρχε επιστροφή», κατέθεσε μία. Η δημόσια αναγνώριση της βλάβης λειτουργεί ως επιβεβαίωση αυτού που για χρόνια περιέγραφαν στις ιδιωτικές τους αφηγήσεις.
Ο Μπρέιν, από την πλευρά του, επέμεινε ότι δαιμονοποιήθηκε λόγω της «ριζοσπαστικής» προσέγγισής του και ότι η αστυνομική υπόθεση «διογκώθηκε δραματικά». Ωστόσο, η εικόνα που ανέδειξαν δεκάδες συνεκτικές καταθέσεις ήταν αυτή ενός συστήματος γύρω από τον ηγέτη, όπου η πνευματική αυθεντία και το προσωπικό χάρισμα θόλωσαν τα όρια και κατέστησαν τη διαφωνία συνώνυμη της αποστασίας.
