Αν δεν καταφέρουμε να δώσουμε στους πολίτες την αίσθηση ότι έχουμε τον έλεγχο του τι συμβαίνει στην Ευρώπη, θα χάσουμε την εμπιστοσύνη τους, είναι κάπως υπαρξιακό, δηλώνει ο επίτροπος για τη Μετανάστευση Μάγκνους Μπρούνερ, μιλώντας στα «ΝΕΑ» και σε μικρή ομάδα ανταποκριτών ευρωπαϊκών εντύπων στις Βρυξέλλες με αφορμή τον νέο κανονισμό για τις επιστροφές μεταναστών χωρίς δικαίωμα παραμονής στην ΕΕ.
«Αν δεν υλοποιηθεί από το δημοκρατικό κέντρο, θα χάσουμε την εμπιστοσύνη των πολιτών – Είναι κάπως υπαρξιακό»
Για το κρίσιμο ζήτημα των «κόμβων επιστροφών» ο αυστριακός επίτροπος τόνισε ότι δεν είναι σαν το μοντέλο της Αλβανίας ούτε της Ρουάντας.
Ποιος είναι ο λόγος για ένα νέο Κοινό Ευρωπαϊκό Σύστημα Επιστροφών, ο οποίος παρουσιάστηκε μάλιστα την ημέρα που η Κομισιόν έκλεισε τις πρώτες 100 μέρες;
«Η ΕΕ έχει κανόνες για τις επιστροφές, αλλά χρονολογούνται από τις αρχές του 2000 και δεν είναι πλέον κατάλληλοι. Το γεγονός ότι τέσσερα στα πέντε άτομα για τα οποία εκδόθηκε απόφαση επιστροφής παραμένουν στην Ευρωπαϊκή Ενωση δείχνει ότι κάτι δεν λειτουργεί σωστά. Δεν είναι αποδεκτό να επιτρέπεται σε άτομα που δεν έχουν δικαίωμα παραμονής, να παραμένουν στην Ευρωπαϊκή Ενωση», απαντά ο Μάγκνους Μπρούνερ.
«Είναι μέρος τού να δώσουμε στους ανθρώπους την αίσθηση ότι έχουμε τον έλεγχο του τι συμβαίνει στην Ευρώπη. Αν δεν το υλοποιήσουμε εμείς, το δημοκρατικό κέντρο, θα χάσουμε την εμπιστοσύνη των πολιτών. Είναι κάπως υπαρξιακό», λέει, ξεκαθαρίζοντας ότι ο νέος κανονισμός αφορά την εσωτερική διάσταση των επιστροφών, δηλαδή τους κανόνες για την έκδοση και την επιβολή των αποφάσεων επιστροφών, και όχι την εξωτερική, που αφορά τη συνεργασία με τις τρίτες χώρες για την επανεισδοχή, ενώ στοχεύει να καλύψει το «κομμάτι που λείπει» από το Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Ασυλο.
Οι αλλαγές
Τι αλλάζει με τους νέους κανόνες; «Πρόκειται για ένα εναρμονισμένο σύνολο κανόνων για να διασφαλίσουμε ότι εφαρμόζεται ομοιόμορφα σε όλη την ΕΕ. Για πρώτη φορά εισάγουμε μια σειρά από υποχρεώσεις όσον αφορά την έλλειψη συνεργασίας των υπηκόων τρίτων χωρών, που αντιστέκονται ή που τρέπονται σε φυγή ή με άλλο τρόπο ματαιώνουν τις προσπάθειες επιστροφής και καθιστούν δύσκολη την επιβολή των αποφάσεων επιστροφής.
Επιπλέον, αποτρέπονται οι δευτερογενείς μετακινήσεις, καθώς θα υποχρεώσουμε τα άτομα που υποβάλλονται σε διαδικασία επιστροφής να παραμείνουν στη χώρα, όπου γίνεται η διαδικασία, με συγκεκριμένη διεύθυνση ή σε μια συγκεκριμένη γεωγραφικά ζώνη ή με αναφορά σε ορισμένα τακτικά διαστήματα στις Αρχές. Επίσης, σε περίπτωση flight risk (όταν ένα άτομο θεωρείται πιθανό να εγκαταλείψει τη χώρα πριν από δίκη ή ακρόαση) μπορεί να τεθεί υπό κράτηση».
Καίριο ρόλο στον νέο κανονισμό παίζει η δημιουργία ευρωπαϊκής εντολής επιστροφής, που θα αναγνωρίζεται σε όλα τα κράτη – μέλη. «Εισηγούμαστε την ευρωπαϊκή εντολή επιστροφής, η οποία θα έχει αμοιβαία αναγνώριση, αλλά δεν θα είναι υποχρεωτική ως πρώτο βήμα. Θα το εξετάσουμε ξανά τον Ιούλιο του 2027, έναν χρόνο μετά την έναρξη ισχύος του Συμφώνου».
Ο στόχος του νέου κανονισμού
Ο νέος κανονισμός στοχεύει επίσης στον μετριασμό των απειλών ασφαλείας. «Εισάγουμε νέες, πιο αυστηρές διαδικασίες για την αντιμετώπιση ατόμων που αποτελούν απειλή για την ασφάλεια. Προβλέπεται έλεγχος ασφαλείας που θα πρέπει να διενεργείται νωρίς στη διαδικασία μιας απόφασης επιστροφών και εάν κάποιος αποτελεί απειλή θα πρέπει να τεθεί υπό κράτηση για όσο διάστημα ο δικαστής το κρίνει απαραίτητο. Η περίοδος κράτησης παρατείνεται σε 24 μήνες σε κανονικές περιπτώσεις και για λόγους ασφαλείας θα είναι για όσο διάστημα κρίνει απαραίτητο ο δικαστής», επεξηγεί ο αρμόδιος επίτροπος, τονίζοντας παράλληλα ότι ο κανονισμός περιλαμβάνει εγγυήσεις για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Παράλληλα, επισημαίνει ότι η Κομισιόν θα δώσει κίνητρα για να διατηρηθεί η δυνατότητα για εθελούσιες επιστροφές. «Τα κράτη – μέλη θα ορίζουν την προθεσμία μέσα στην οποία ο υπήκοος τρίτης χώρας θα πρέπει να εγκαταλείψει την επικράτεια, η οποία μπορεί να είναι έως και 30 ημέρες, ώστε να επιτραπεί στο άτομο να φύγει με δική του πρωτοβουλία, προτού καταστεί αναγκαστική η επιστροφή του», λέει.
Οι επιπτώσεις στην Ελλάδα
Τον ρωτάμε μήπως η αποτροπή των δευτερογενών μετακινήσεων προκαλέσει μεγαλύτερη πίεση στα κράτη πρώτης γραμμής, όπως είναι η Ελλάδα, ελλείψει αποτελεσματικού συστήματος απελάσεων. «Θα βοηθήσουμε ακριβώς αυτές τις χώρες, αυτό είναι πραγματικά πολύ σημαντικό. Η προσέγγιση είναι κοινή σε όλη την ΕΕ, ο νέος κανονισμός ισχύει για όλα τα κράτη – μέλη. Η εξωτερική διάσταση με τις ασφαλείς τρίτες χώρες είναι κάτι που πρέπει επίσης να παρέχουμε. Μέχρι τον Ιούνιο πρέπει να παραδώσουμε αναθεώρηση της έννοιας της ασφαλούς τρίτης χώρας, την οποία θα κάνω πολύ νωρίτερα».
Τι είπε για το κρίσιμο ζήτημα των κόμβων επιστροφής σε τρίτες χώρες; «Δίνουμε τη δυνατότητα στα κράτη – μέλη να σκεφτούν νέες καινοτόμες ιδέες, συμπεριλαμβανομένων των κόμβων επιστροφής», λέει, τονίζοντας ότι η Κομισιόν θέτει μια σειρά από προϋποθέσεις για τη σύναψη τέτοιων συμφωνιών.
«Οι κόμβοι επιστροφής θα είναι μόνο για όσους έχουν εκτελεστή απόφαση επιστροφής, που σημαίνει ότι έχουν ήδη εξαντλήσει όλες τις προσφυγές και υπάρχει γενική εξαίρεση για τους ασυνόδευτους ανηλίκους και τις οικογένειες με παιδιά. Θα είναι δυνατόν να γίνουν μόνο με χώρες που σέβονται τα διεθνή πρότυπα ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την αρχή της μη επαναπροώθησης. Δεν διευκρινίζουμε πώς πρέπει να είναι μια συμφωνία, αλλά λέμε τι πρέπει να περιλαμβάνει. Πρέπει να υπάρχει ένας μηχανισμός παρακολούθησης. Πρόκειται για κάτι καινούργιο, δεν είναι σαν το μοντέλο της Αλβανίας ούτε το μοντέλο της Ρουάντας. Είναι τελείως διαφορετικό, καθώς μιλάμε για ανθρώπους που πρέπει να επιστρέψουν», τονίζει.
Τον ρωτάμε επίσης για το κρίσιμο ζήτημα των μεταναστών που φτάνουν στην Κρήτη από την Αίγυπτο. «Είμαστε σε στενή επαφή με την Αίγυπτο, είχα τηλεφωνική επικοινωνία την περασμένη εβδομάδα με τον αιγύπτιο υπουργό Εσωτερικών. Είναι κάτι στο οποίο πρέπει να συνεργαστούμε πολύ στενά», είπε.
Θεωρεί, πάντως, ότι «ένας από τους λόγους της μείωσης του αριθμού των παράτυπων μεταναστών στην ΕΕ είναι επίσης η ύπαρξη ενός αξιόπιστου συστήματος για τις επιστροφές που στην πραγματικότητα μεταφράζεται σε επανεισδοχές. Στον κανονισμό για τις επιστροφές υποχρεώνουμε τα κράτη – μέλη κάθε φορά που εκδίδουν απόφαση επιστροφής να στέλνουν αίτημα επανεισδοχής. Επιτρέπουμε επίσης τη μεταφορά δεδομένων ποινικού μητρώου σε τρίτες χώρες».
Οσον αφορά τον κίνδυνο αύξησης ροών μεταναστών από τη Συρία, δεδομένων των εξελίξεων, ο αρμόδιος επίτροπος είπε ότι «σίγουρα η κατάσταση στη Συρία μάς ανησυχεί», εκτιμώντας ότι την επόμενη εβδομάδα στη Διάσκεψη για τη Συρία στις Βρυξέλλες, όπου έχει προσκληθεί ο υπουργός Εξωτερικών της Συρίας, μπορεί να δοθεί περισσότερη σαφήνεια στην «ασταθή» κατάσταση.
