Η συνάντηση του Μάκη Βορίδη με αδιάκριτο δημοσιογράφο πραγματοποιήθηκε στον κήπο απόμερης καφετέριας στο «βαθύ Κολωνάκι» αργά το απόγευμα της περασμένης Τρίτης. «Εξασφάλισα να μην καταρρεύσουν οι επιδοτήσεις στους κτηνοτρόφους μέσα στο 2020 εν μέσω πανδημίας και ταυτόχρονα έκανα πάνω από 3.500 ελέγχους, τους περισσότερους που είχαν γίνει έως τότε για να διαπιστωθούν τυχόν παρατυπίες και παρανομίες. Για ποιο πράγμα είμαι ένοχος;».
Τρεις ημέρες μετά, την Παρασκευή, έστειλε στον πρωθυπουργό την παραίτησή του. Απέδωσε την απόφασή του στο ΠΑΣΟΚ. Η Χαριλάου Τρικούπη διέκρινε στη δικογραφία «ενδείξεις τελέσεως ποινικών αδικημάτων». Οι πράσινοι καμπαλέρος προειδοποίησαν ότι θα καταθέσουν αίτημα σύστασης προανακριτικής επιτροπής. Στην πραγματικότητα το ΠΑΣΟΚ τού έδωσε την αφορμή για μια παραίτηση που κλωθογύριζε στο μυαλό του καιρό. Και η παραίτηση αυτή δεν είναι το τέλος. Είναι μάλλον η αρχή μιας δύσκολης περιόδου στη σχέση του με τον Κυριάκο Μητσοτάκη. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή…
Ιστορία μιας σχέσης
Ακόμα και οι πέτρες ξέρουν ότι ο Βορίδης είναι γνήσιος δεξιός. Η πολιτική του ιστορία είναι γνωστή και ο νεανικός «ακτιβισμός» του –σύμφωνα με τον δικό του ορισμό– πολυσυζητημένος. Διαφωνεί ζωηρά με τις φιλελεύθερες θέσεις στα θέματα εθνικής ταυτότητας, εξωτερικής πολιτικής, μετανάστευσης και οικογενειακής ζωής (δεν ψήφισε ούτε το σύμφωνο συμβίωσης για ετερόφυλα ζευγάρια, καθότι δηλώνει οπαδός του κλασικού γάμου). Συμφωνεί μόνο με τον οικονομικό φιλελευθερισμό. Εκεί ταίριαξε με τον Μητσοτάκη.
Μέχρι το 2023 δεν ήταν στον κλειστό κύκλο της εξουσίας. Τον πρώτο ενάμιση χρόνο της «επιστροφής στην κανονικότητα» ο Μητσοτάκης τον έστειλε να κάνει το «αγροτικό» του στο Αγροτικής Ανάπτυξης. Δεν πέταξε τη σκούφια του, αλλά πήγε χωρίς γκρίνιες. Τον Ιανουάριο του 2021 αναβαθμίστηκε στο Εσωτερικών και μετά τις εκλογές του 2023 μπήκε στο Μαξίμου ως υπουργός Επικρατείας αρμόδιος για να «καθαρίζει» στη Βουλή για λογαριασμό του πρωθυπουργού.
Αρχισε να λειτουργεί ως «συνείδηση της Δεξιάς». Διαφώνησε με τον νόμο για την ισότητα στον γάμο, προσπάθησε να τον τορπιλίσει, αλλά δεν τα κατάφερε. Δεν τον ψήφισε και επέμενε ότι θα στοιχίσει στις ευρωεκλογές. Με τον Μητσοτάκη είχαν μια ειλικρινή σχέση. Μιλούσαν ανοιχτά. Αλλά δεν έκανε δουλειά συντονιστή. Κάποια στιγμή ο πρωθυπουργός αποφάσισε να κάνει μια καλύτερη ζυγοστάθμιση στο κυβερνητικό κάρο μπας και τσουλήσει καλύτερα και αποφάσισε να χρίσει αντιπρόεδρο τον Κωστή Χατζηδάκη. Ο Βορίδης πήρε απρόθυμα μετάθεση για το Μετανάστευσης, όπου άρχισε να σφίγγει τα λουριά, λίγο-πολύ σε συγχρονισμό με την αντίστοιχη αλλαγή κλίματος στην Ευρώπη.
Η πρώτη παραίτηση
Οταν προ μηνός έσκασε το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ ο Βορίδης πήγε στο Μαξίμου με την παραίτηση στο τσεπάκι του. «Κάτσε πρώτα να δούμε το πόρισμα!», φέρεται να του είπε ο πρωθυπουργός. Την περασμένη Πέμπτη έφτασε στη Βουλή το πόρισμα φρεσκότατο και άρχισαν τα ζόρια. Ο Βορίδης δήλωσε ότι ελέγχεται μόνο επειδή διατήρησε ένα υφιστάμενο σύστημα επιδοτήσεων. Για μια αυτονόητη πολιτική απόφαση. Καμία αξιόποινη πράξη δεν περιγράφεται στο πόρισμα, επιμένει.
Στο Μαξίμου, όμως, έχει επικρατήσει το λεγόμενο «μοντέλο Τριαντόπουλου». Ονομάστηκε έτσι προς τιμήν του πρώην υφυπουργού παρά τω Πρωθυπουργώ που η αντιπολίτευση προσπαθεί να του φορτώσει το «μπάζωμα» στα Τέμπη. Σύμφωνα με το μοντέλο αυτό, αν σταλεί στη Βουλή πόρισμα με όνομα υπουργού, ακόμα κι αν η κυβέρνηση θεωρεί τον υπουργό εντελώς αθώο, θα τον στείλει στον «φυσικό δικαστή» για να αποφασίσει αυτός, προσπερνώντας το πολιτικό θέατρο της δήθεν ανακριτικής αρμοδιότητας της Βουλής.
Η διαφωνία για το «μοντέλο»
Ο Βορίδης διαφωνούσε από την αρχή με την πατέντα αυτή. Στις σχετικές συσκέψεις προειδοποίησε ότι «θα καταλήξει η μισή κυβέρνηση στο ειδικό δικαστήριο για ψύλλου πήδημα». Δεν εισακούστηκε. Αντιλαμβανόμενος ότι το «μοντέλο Τριαντόπουλου» δεν θα είναι μια εξαίρεση που περιορίζεται μόνο στην υπόθεση των Τεμπών, αλλά θα εφαρμοστεί και στον ίδιο, την Πέμπτη το απόγευμα στο γραφείο του ήταν μάλλον θυμωμένος. Ετσι, τηλεφώνησε την Παρασκευή στον πρωθυπουργό και τού ανακοίνωσε την παραίτησή του αξιοποιώντας ως αφορμή την ανακοίνωση του ΠΑΣΟΚ. Κάποιοι υποψιάζονται «ντιλ» με τον Μητσοτάκη, δηλαδή ότι με τα πολλά δέχτηκε να απαλλάξει την κυβέρνηση από μια συζήτηση για το αν καλώς παραμένει, με αντάλλαγμα τη μη παραπομπή του. Η ύπαρξη τέτοιου ντιλ, όμως, διαψευδόταν κατηγορηματικά από αμφότερες τις πλευρές.
Πίσω από τις γραμμές στην παραίτηση Βορίδη υπάρχει η διακηρυγμένη πεποίθηση του τέως πλέον υπουργού ότι δεν διέπραξε κάτι επιλήψιμο. «Η άσκηση της διακυβέρνησης δεν μπορεί να φτάσει να ισοδυναμεί με απιστία, με αξιόποινη πράξη», φέρεται να έχει πει. Θα υπερασπιστεί τον εαυτό του στη Βουλή και θα ζητήσει από τους βουλευτές να ψηφίσουν «υπέρ» της παραπομπής του στο ειδικό δικαστήριο μόνον εάν τον θεωρούν ένοχο τέλεσης συγκεκριμένων αξιόποινων πράξεων. Διαφορετικά θα τους καλέσει να ψηφίσουν κατά.
«Δεν μπορεί η Βουλή να απεκδύεται των ευθυνών της», έχει πει σε συνομιλία του. Μάλιστα όσοι έχουν συζητήσει μαζί του δεν αποκλείουν ότι σε περίπτωση που αυτή η στάση τον φέρει σε διάσταση με την ηγεσία του κόμματος θα παραιτηθεί από τη Νέα Δημοκρατία και θα παραμείνει ανεξάρτητος βουλευτής. «Είναι ζήτημα ηθικής τάξεως και στα ζητήματα αυτά δεν γίνονται υποχωρήσεις».
Εσωκομματικές παρενέργειες
Μια τέτοια εξέλιξη θα ερμηνευτεί ως σοβαρό πλήγμα στην ευπαθή δεξιά πλευρά του «νεοδημοκρατικού συνασπισμού». Και τι θα κάνει μετά; Να πάει σε άλλο δεξιό κόμμα, αποκλείεται. Τους θεωρεί γελοίους. Στο κυοφορούμενο κόμμα Σαμαρά δεν προβλέπεται να κολλήσει εύκολα. Λένε ότι ο πρώην πρωθυπουργός έχει νεύρα μαζί του επειδή σε μια φάση είπε δυο κουβέντες παραπάνω στη Βουλή υπερασπιζόμενος τον Μητσοτάκη και φωτογραφίζοντας τον Σαμαρά με τη φράση: «Καλέ μου, κύριε». Βέβαια, αυτά αλλάζουν εύκολα…
Μήπως ο Βορίδης θα ιδρύσει δικό του κόμμα; Θα βάλει πλώρη για να γίνει ο Eλληνας Γκερτ Βίλντερς; Οι οπαδοί του θα το εύχονταν. Αν και ο ίδιος εκπέμπει εδώ και χρόνια μια αυτάρκεια και μια στωικότητα ασύμβατη με τις φλογερές φιλοδοξίες που μπορεί να είχε παλαιότερα.
Οταν προ μηνός έσκασε το σκάνδαλο πήγε στο Μαξίμου με την παραίτηση στο τσεπάκι του. «Κάτσε πρώτα να δούμε το πόρισμα», φέρεται να του είπε ο πρωθυπουργός.
Ο Βορίδης κατηγορείται ότι την περίοδο που ήταν υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης (Ιούλιος 2019 – Ιανουάριος 2021) ανέχτηκε ένα σύστημα επιδοτήσεων σε κτηνοτρόφους που ευνόησε τη διοχέτευση ευρωπαϊκών πόρων, είτε σε δικαιούχους που διόγκωναν ψευδώς τις απαιτήσεις τους είτε σε πρόσωπα που δεν ήταν καν δικαιούχοι, με στόχο τη μεγιστοποίηση της επιρροής της Ν.Δ. στην Κρήτη.
Είναι δυνατόν να ισχύει το παράδοξο ότι ένα σύστημα που υποδαύλιζε τους πειρασμούς διέσωσε ταυτόχρονα την ελληνική κτηνοτροφία, αφού υποτίθεται ότι απέτρεψε τη διακοπή των επιδοτήσεων; Δεν ισχύει η φαρμακερή φήμη ότι ο Βορίδης έσφαξε στο γόνατο τον πρόεδρο του ΟΠΕΚΕΠΕ Γρηγόρη Βάρρα τον Νοέμβριο του 2020 επειδή το παράκανε στους ελέγχους; Τελικά η συνολική «χασούρα» για το κράτος είναι 400 εκατ. ευρώ; Είναι τα μισά; Είναι τα διπλά;
Η ζωή αντιγράφει τη λογοτεχνία
Οι επιδοτήσεις στον γεωργικό τομέα συνολικά έχουν πλουτίσει την κουλτούρα της ελληνικής επαρχίας. Αλλά και τους λογοτέχνες μας έχουν εμπνεύσει. Παραθέτουμε διάλογο βουλευτή με κτηνοτρόφο, όχι από το πόρισμα του Ευρωπαίου εισαγγελέα, αλλά από το τελευταίο μυθιστόρημα του Χρήστου Χωμενίδη, «Πανδώρα» (σελ. 180-181):
– Πόσα κεφάλια δηλώνεις;
– Δύο δυόμισι χιλιάδες…
– Πόσα έχεις στο μαντρί και πόσα στο συρτάρι;
– Ε, δεν θα έχω;
– Σύρε γ@@@, ρε, που μου παριστάνεις την παρθένα. Λέγε!
– Ε, μισά μισά…
– Αρχ@@@! Αν έχεις πάνω από πεντακόσια –άντε εξακόσια– στο μαντρί, σου τα πληρώνω εγώ από την τσέπη μου! Πάμε να τα μετρήσουμε τώρα!
– Εντάξει, και τι διαφορά κάνει;
– Το ξέρεις ότι είναι ποινικό; Πως δεν θα σου ζητάνε απλώς όλα τους τα λεφτά πίσω, μα θα σε χώσουνε και μέσα; Τα γάλατα έχουν σφίξει, φουκαρά μου. Τρίζει η Ευρωπαϊκή Ενωση. Καταρρέουν τα ταμεία της. Από κάτι σαν εσένα!
Αυτά γράφει ο Χωμενίδης που μάλλον κάτι ξέρει. Ο Βορίδης δεν ήξερε; Ας δούμε πώς έχει το πράγμα: Για να πάρεις επιδότηση πρέπει να δηλώσεις αριθμό ζώων και στρέμματα γης όπου αυτά τα ζώα βοσκούν. Η δήλωση πρέπει να γίνει πάνω σε έναν ηλεκτρονικό χάρτη, κάτι σαν ένα κτηματολόγιο με βοσκοτόπια. Κάθε περιφέρεια έπρεπε να εκπονήσει το δικό της «βοσκο-κτηματολόγιο», αλλά ελάχιστα πράγματα είχαν γίνει. Κάποια στιγμή ανέλαβε μια εταιρεία, η Neuropublic, να διαμορφώσει τον συνολικό χάρτη της χώρας. Το 2019 το έργο ήταν λειψό.
Ενας έντιμος κτηνοτρόφος μπορεί να έβοσκε τα πρόβατά του σε μια έκταση, αλλά εφόσον η έκταση αυτή δεν είχε «περάσει» στον ηλεκτρονικό χάρτη, δεν είχε δικαίωμα να διεκδικήσει επιδότηση. Κάπως έτσι εν γνώσει της Ευρωπαϊκής Επιτροπής η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ εισήγαγε την «πατέντα» (που ονομάστηκε «τεχνική λύση»), βάσει της οποίας ο κτηνοτρόφος μπορεί να βόσκει πρόβατα στην Κρήτη, αλλά εφόσον η δική του έκταση δεν είναι καταχωρισμένη, μπορεί να δηλώσει μια καταχωρισμένη έκταση βοσκής σε άλλη περιοχή της χώρας. Η λύση αυτή αποσόβησε τον κίνδυνο να μείνουν χωρίς επιδοτήσεις χιλιάδες κτηνοτρόφοι. Ταυτόχρονα, όμως, άνοιξε «παραθυράκι» για εικονικές δηλώσεις.
«Πιράνχας της κτηνοτροφίας»
Ο Βορίδης ισχυρίζεται ότι εμφανίζεται στη δικογραφία επειδή δέχτηκε να εφαρμοστεί η παραπάνω «τεχνική λύση». Ας δεχτούμε λοιπόν ότι ο πολιτικός με το σαρδόνιο χαμόγελο διέσωσε τις επιδοτήσεις και προστάτευσε τον έντιμο κτηνοτρόφο. Αλλά δεν μυρίστηκε τίποτα; Μάλλον κάτι θα μυρίστηκε γι’ αυτό –λένε οι φίλοι του– επέβαλε πλαφόν 20.000 ευρώ επιδότησης σε κάθε κτηνοτρόφο και μέσω του ΟΠΕΚΕΠΕ έκανε πάνω από 3.500 ελέγχους. Μάλιστα οι έλεγχοι συνεχίστηκαν και μετά τον Νοέμβριο του 2020, όταν αντικαταστάθηκε ο πρόεδρος του ΟΠΕΚΕΠΕ Γρηγόρης Βάρρας. Για κάποιους, το λάθος του είναι ότι δεν κατήγγειλε ως υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης «τα πιράνχας της κτηνοτροφίας».
Για τις «λεπτομέρειες» της υπόθεσης μπορούν να ειπωθούν πολλά. Μέσα σε 1-2 μήνες σχεδόν κάθε σκάνδαλο εξαντλείται. Η κοινή γνώμη ασχολείται με το επόμενο αδιαφορώντας επιδεικτικά για τις όποιες δικαστικές εξελίξεις του προηγούμενου.
Εδώ όμως έχουμε ένα πολιτικό ζήτημα, το οποίο είναι η ριζική διαφωνία Βορίδη για τον κυβερνητικό χειρισμό της υπουργικής ευθύνης. Θεωρεί αδιανόητο ότι μπορεί να παραπεμφθεί στο ειδικό δικαστήριο ενώ ο ίδιος έχει τη (νομική) πεποίθηση ότι δεν μπορεί να του προσαφθεί καν υποψία για αξιόποινη πράξη. Και θα έρθει σύντομα η στιγμή που θα κληθεί να αποδείξει αν μπορεί να εκπροσωπήσει τον εαυτό του στη Βουλή εξίσου καλά όσο εκπροσώπησε τον πρωθυπουργό. Μέχρι τότε θα συνεχίσει να επισκέπτεται την απόμερη καφετέρια στο «βαθύ Κολωνάκι» κερνώντας την παρέα του κοκτέιλ από χρησμούς με λίγο κυνισμό, μια στάλα μελαγχολίας και μια φλούδα αυτοσαρκασμού.
