Mary Bronstein: «Ήθελα να δείξω μια γυναίκα που δεν ξέρει πως να γλιτώσει, και κανείς δεν τη βοηθά»

Το ertnews.gr βρέθηκε στη συνέντευξη τύπου της Mary Bronstein για το If I Had Legs I’d Kick You με μια εκ βαθέων συζήτηση γύρω από τη σιωπή και την ψυχική κατάρρευση

Η Μαίρη Μπρόνσταϊν δεν είναι απλώς μια σκηνοθέτις που καταγράφει τη θλίψη· είναι μια αφηγήτρια που μεταμορφώνει την απόγνωση… σε τέχνη. Με το If I Had Legs I’d Kick You, η τρίτη της μεγάλου μήκους ταινία, επιβεβαιώνει πως το σινεμά μπορεί ακόμη να λειτουργεί σαν καθρέφτης εκείνων των στιγμών που δεν λέγονται δυνατά: του φόβου, της κούρασης, της αδυναμίας να αντέξεις λίγο ακόμα.

Η ταινία, που έκανε πρεμιέρα στο Φεστιβάλ του Σάντανς και έχει ήδη χαρακτηριστεί από τους κριτικούς ως «ένα ψυχολογικό θρίλερ της καθημερινότητας», ακολουθεί μια μητέρα που προσπαθεί να διατηρήσει την ψυχική της ισορροπία ενώ το παιδί της νοσεί σοβαρά. Στον ρόλο της, η Ρόουζ Μπερν προσφέρει μια ερμηνεία που κινείται ανάμεσα στο γκροτέσκο και το ευάλωτο, υπό τη σκηνοθετική καθοδήγηση της Μπρόνσταϊν, μιας δημιουργού που επιλέγει να κοιτάξει το σκοτάδι κατάματα, χωρίς να το ωραιοποιήσει.

«Ήθελα να δείξω μια γυναίκα που δεν ξέρει τι να κάνει, και κανείς δεν τη βοηθά», λέει η Μπρόνσταϊν.
«Αυτή η σιωπή γύρω από την ψυχική κατάρρευση με ενδιαφέρει περισσότερο από οτιδήποτε άλλο».

Η γέννηση μιας «ανήσυχης» ιστορίας

Η ιδέα για το If I Had Legs I’d Kick You γεννήθηκε μέσα από την προσωπική εμπειρία της σκηνοθέτιδας. «Πέρασα μια περίοδο εξάντλησης, όπου όλα έμοιαζαν να καταρρέουν. Δεν υπήρχε κάτι δραματικό να δείξω, μόνο μια αίσθηση ότι τίποτα δεν λειτουργεί πια. Από εκεί ξεκίνησε», εξηγεί.

Αυτό που την ενδιέφερε δεν ήταν η αφήγηση ενός τραύματος, αλλά η καθημερινή συνθήκη του να νιώθεις εγκλωβισμένος. «Η Λίντα, η ηρωίδα μου, δεν είναι παλαβή. Είναι απλώς κουρασμένη και κανείς δεν την ακούει. Ζούμε σε μια εποχή που όλοι υποτίθεται ότι τα προλαβαίνουμε όλα, αλλά η αλήθεια είναι πως δεν προλαβαίνει κανείς».

Η Μπρόνσταϊν μιλά για το σενάριο σαν να το έζησε. Δούλεψε το κείμενο μόνη της επί δύο χρόνια, γράφοντας σε στιγμές αϋπνίας. «Δεν ήθελα να υπάρχει καθαρτικό τέλος, ούτε λύση. Ήθελα η ταινία να μοιάζει με μια νύχτα που δεν τελειώνει».

Από τη σελίδα στην κάμερα

Το πέρασμα από τη γραφή στη σκηνοθεσία δεν ήταν εύκολο. «Ήταν σαν να περπατάω πάνω σε πάγο. Κάθε βήμα μπορούσε να με ρίξει… στο κενό», παραδέχεται. Με περιορισμένο προϋπολογισμό και ένα συνεργείο μόλις είκοσι ανθρώπων, η Μπρόνσταϊν γύρισε την ταινία μέσα σε 27 ημέρες.

«Δεν είχαμε καμία πολυτέλεια. Κάναμε συνεχείς λήψεις […]. Η Ρόουζ έπρεπε να κρατήσει την ένταση ζωντανή από το πρώτο μέχρι το τελευταίο λεπτό. Κάποια στιγμή, θυμάμαι, της είπα “αν χρειαστεί να λιποθυμήσεις, κάν’ το στην κάμερα· μην σταματήσεις”», λέει γελώντας.

Η σκηνοθέτις δούλεψε με φυσικό φως, χειροκίνητες κάμερες και σχεδόν καμία τεχνική παρέμβαση. «Δεν υπάρχει CGI, δεν υπάρχει φίλτρο. Ήθελα η εικόνα να έχει τη γεύση του ιδρώτα και της πραγματικότητας».

Ακόμη και οι πιο σουρεαλιστικές στιγμές όπως το χάμστερ που μοιάζει να “χαμογελά” ειρωνικά ή ο παράξενος γιατρός που εμφανίζεται απροειδοποίητα, προέκυψαν από πραγματικά περιστατικά. «Η ζωή έχει περισσότερη φαντασία απ’ όσο νομίζουμε», σημειώνει.

Η Ρόουζ Μπερν και το ρίσκο του να είναι απροσπέλαστα ευάλλωτη

Η επιλογή της Ρόουζ Μπερν για τον πρωταγωνιστικό ρόλο ήταν καθοριστική. «Την παρακολουθούσα χρόνια. Έχει αυτή τη σπάνια ικανότητα να είναι αστεία και σπαρακτική ταυτόχρονα. Μπορεί να σε κάνει να γελάς ενώ θες να κλάψεις», λέει η Μπρόνσταϊν.

Οι δυο τους πέρασαν πέντε εβδομάδες σε εντατικές πρόβες πριν από το γύρισμα. «Καθόμασταν στην κουζίνα μου, πίνοντας καφέδες και αναλύοντας κάθε ανάσα της Λίντα. Ήταν σαν ψυχοθεραπεία και για τις δύο μας», θυμάται η σκηνοθέτις.

Η ίδια επιμένει πως η συνεργασία τους βασίστηκε στην εμπιστοσύνη. «Η Ρόουζ δεν φοβήθηκε τίποτα. Δεν τη νοιάζει να είναι όμορφη ή συμπαθής. Ήθελε απλώς να είναι αληθινή. Κι αυτό, για μένα, είναι το πιο γενναίο πράγμα που μπορεί να κάνει μια ηθοποιός».

«Η κάμερα έπρεπε να είναι τόσο κοντά της, ώστε να νιώθεις την ανάσα της. Ήθελα ο θεατής να βρίσκεται μέσα στο μυαλό της, εκεί όπου δεν υπάρχει σιωπή, παρά μόνο υπερφόρτωση».

Το θάρρος να κοιτάξεις το χάος

Το If I Had Legs I’d Kick You είναι μια ταινία για την απώλεια ελέγχου, όχι μέσα από εντυπωσιακές καταστροφές, αλλά μέσα από μικρές ρωγμές. «Με ενδιαφέρει η στιγμή που μια γυναίκα δεν ξέρει πια τι να πει. Που σιωπά, ενώ μέσα της ουρλιάζει. Αυτό είναι το αληθινό δράμα», τονίζει η Μπρόνσταϊν.

Η ίδια παραδέχεται πως η γυναικεία ψυχική εξάντληση παραμένει ταμπού ακόμη και σήμερα. «Όλοι μιλάμε για ψυχική υγεία, αλλά λίγοι θέλουν να δουν πώς μοιάζει πραγματικά. Δεν είναι όμορφη. Δεν χωράει στα hashtags».

Γι’ αυτό και το φιλμ της αποφεύγει κάθε ηθικολογία ή εύκολο συμπέρασμα. «Δεν υπάρχει μήνυμα, υπάρχει μόνο εμπειρία. Αν ο θεατής νιώσει άβολα, τότε κάτι κάναμε σωστά».

Το άγρυπνο βλέμμα της σκηνοθέτιδας

Η Μπρόνσταϊν δεν αντιμετωπίζει τον φακό ως παρατηρητή, αλλά ως προέκταση της ψυχής. «Ο κινηματογράφος είναι για μένα μια πράξη εμπιστοσύνης. Δίνεις στον θεατή πρόσβαση στο χάος σου και ελπίζεις να το αναγνωρίσει», λέει.

Η οπτική της είναι βαθιά προσωπική, σχεδόν εξομολογητική. «Σκηνοθετώ για να καταλάβω τι νιώθω. Δεν έχω όλες τις απαντήσεις. Κάθε ταινία είναι μια προσπάθεια να βρω λίγο φως μέσα στο σκοτάδι».

Σε αντίθεση με τις περισσότερες ταινίες γύρω από τη μητρότητα, η Μπρόνσταϊν επιλέγει την αμηχανία αντί για τη βεβαιότητα. «Δεν ήθελα να φτιάξω μια γυναικεία ταινία, ή μια μητρική ιστορία. Ήθελα να φτιάξω κάτι ανθρώπινο. Γιατί η εξάντληση, η αμφιβολία, η ενοχή· δεν είναι μόνο των γυναικών. Είναι όλων μας».

Η δύναμη της αμηχανίας

Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα στοιχεία στη σκηνοθεσία της Μπρόνσταϊν είναι η χρήση της αμηχανίας ως αφηγηματικού εργαλείου. «Μου αρέσουν οι στιγμές που οι ηθοποιοί δεν ξέρουν αν πρέπει να γελάσουν ή να κλάψουν. Αυτή είναι η ζωή», σημειώνει.

Η μουσική, οι παύσεις, τα άβολα βλέμματα λειτουργούν όλα σαν κομμάτια μιας εσωτερικής μελωδίας. «Το σινεμά μου δεν είναι για να καταλαβαίνεις τι συμβαίνει, αλλά για να το νιώθεις».

Μια ταινία για την εποχή μας

Σε μια περίοδο όπου οι πλατφόρμες πλημμυρίζουν από θετικές αφηγήσεις και επιφανειακές ιστορίες ανθεκτικότητας, η Μπρόνσταϊν τολμά να μιλήσει για την αποτυχία. «Μου φαίνεται απάνθρωπο το πόσο απαιτούμε να είμαστε πάντα λειτουργικοί. Θέλω οι γυναίκες να μπορούν να καταρρεύσουν χωρίς να απολογούνται», λέει με έμφαση.

«Η Λίντα δεν είναι ήρωας, δεν είναι θύμα. Είναι απλώς ένας άνθρωπος που παλεύει. Και αυτό αρκεί».

Η ταινία της λειτουργεί σαν αντίδοτο στην ανάγκη να διορθώνουμε τα πάντα. «Ίσως η λύση δεν είναι να τα φτιάξουμε όλα, αλλά να αποδεχτούμε ότι κάποια πράγματα θα παραμείνουν σπασμένα», λέει σκεφτικά.

Το If I Had Legs I’d Kick You είναι, στην ουσία, μια κραυγή, όχι δυνατή, αλλά συνεχής. Η Μαίρη Μπρόνσταϊν, με τη λεπτότητα μιας σκηνοθέτιδας που παρατηρεί σιωπηλά, μας καλεί να ακούσουμε αυτή την κραυγή προτού χαθεί.

Η ίδια το συνοψίζει με μια φράση που μοιάζει να κουβαλά τη δική της προσωπική αλήθεια: «Δεν πιστεύω στο happy end. Πιστεύω στη στιγμή που κάποιος επιβιώνει απλώς για άλλη μια μέρα».

Και ίσως, τελικά, αυτό να είναι το πιο ειλικρινές μήνυμα που μπορεί να προσφέρει το σινεμά· η υπενθύμιση ότι το να συνεχίζεις, έστω και κουτσά, είναι από μόνο του μια μορφή θάρρους.