«Mην ξεχνάμε ότι και το κρασί αναδείχθηκε πολύ περισσότερο μέσα από την εστίαση» σημειώνει η διευθύντρια του διεθνούς διαγωνισμού ελαιολάδου Athena IOOC, συμπληρώνοντας ότι οι σεφ έχουν κομβικό ρόλο, καθώς πρέπει να υιοθετήσουν το ελαιόλαδο και να συνειδητοποιήσουν ότι είναι ικανό να αναδείξει την προσωπικότητα των γεύσεων που θέλουν να βγάλουν μπροστά». Γι’ αυτό σύμφωνα με τη Μαρία Κατσούλη αποτελούν ένα σημαντικό συστατικό του διαγωνισμού δίπλα στους καταξιωμένους σε παγκόσμιο επίπεδο κριτές αλλά και τη σοβαρότητα και την αξιοπιστία της διαδικασίας, η οποία σημειωτέον φέτος θα λάβει χώρα από 8 έως 10 Μαΐου στα Χανιά της Κρήτης με τις αιτήσεις συμμετοχής να ολοκληρώνονται στις 7 Απριλίου. Όπως μάλιστα η κυρία Κατσούλη σημειώνει, πρόκειται για μία επιλογή που μόνο όφελος μπορεί να προσφέρει στον συμμετέχοντα, που κερδίζει ένα ισχυρό feedback για την ποιότητα του ελαιολάδου του, το οποίο μπορεί να σφραγίσει την επιχειρηματική του πορεία.
Συνέντευξη στον Γιάννη Πανάγο
∆έκα χρόνια διεθνής διαγωνισµός Athena IOOC. Ποιο είναι το αποτύπωµά του;
Το αποτύπωµά του για µένα είναι πολύ σηµαντικό, γιατί έδωσε κύρος στο ελληνικό ελαιόλαδο, τόσο στην εγχώρια, όσο και στη διεθνή αγορά, καθώς βοήθησε τους Έλληνες παραγωγούς να αυξήσουν την ποιότητα των προϊόντων τους. Από εκεί και πέρα, ένα δεύτερο σηµαντικό αποτύπωµα είναι ότι, παρότι πραγµατοποιείται στην καθαρά ελαιοπαραγωγική Ελλάδα, έρχονται πάρα πολλοί ξένοι παραγωγοί για να αξιολογηθούν εδώ, αν και δεν είµαστε χώρα αγοράς γι’ αυτούς. Αυτό συµβαίνει για δύο λόγους: Πρώτον γιατί σέβονται την ιστορία µας και επειδή το ότι βραβεύονται στην Ελλάδα είναι πολύ σηµαντικό επικοινωνιακά γι’ αυτούς και δεύτερον γιατί πραγµατοποιούµε σπουδαία δουλειά τόσα χρόνια.
Ολόκληρη η συνέντευξη στο Ελαίας Καρπός που κυκλοφορεί
Το ελληνικό ελαιόλαδο δεν φαίνεται να έχει βρει το δρόµο της υπεραξίας στη διεθνή αγορά.
Πράγµατι, θα συµφωνήσω µαζί σας. Τα τελευταία χρόνια πιστεύω ότι αρχίζει και βρίσκει ένα δρόµο, όµως όλες οι προσπάθειες είναι ατοµικές. Κανονικά, θα έπρεπε να υπήρχε µια πιο συλλογική προσπάθεια, τόσο από µεριάς ελαιοπαραγωγών, όσο και από το κράτος, που οφείλει να δώσει περισσότερη έµφαση στον αγροτικό τοµέα, και ειδικά στο ελαιόλαδο.
Τι είναι αυτό που λείπει κυρίως στην εγχώρια αλυσίδα αξίας του προϊόντος;
Καταρχάς, οι παραγωγοί στερούνται οράµατος και δεν προσπαθούν να βάλουν γερές βάσεις για να πετύχουν την επιθυµητή ποιότητα. Σηµαντικό στοιχείο για µένα είναι ότι, παρότι έχει µπει η νέα γενιά και αλλάζει την ποιότητα του εγχώριου ελαιολάδου, δίνοντάς του µια υπεραξία, οι Έλληνες παραγωγοί δεν είχαν µάθει να δοκιµάζουν το προϊόν τους. Βασίζονταν µόνο στη χηµική ανάλυση και στην οξύτητα, γεγονός το οποίο πήγε πίσω το ελληνικό ελαιόλαδο.
Τι χαρακτηρίζει τον δικό σας διαγωνισµό;
Ξεκινήσαµε το διαγωνισµό το 2016 µαζί µε τον Ντίνο Στεργίδη και την εταιρεία Vinetum, η οποία δεν δραστηριοποιούνταν στο χώρο του ελαιολάδου. Όπως κι εγώ στην αρχή ήµουν κυρίως στο χώρο του κρασιού, παρότι από πολύ νωρίς ξεκίνησα την ενασχόλησή µου µε το ελαιόλαδο. Εν τέλει, δηµιουργήσαµε τον Athena IOOC θέτοντας εξ αρχής πολύ αυστηρά στάνταρ. Στην αρχή πολλοί παραγωγοί ήταν κάπως δύσπιστοι, και γι’ αυτό τον πρώτο χρόνο δεν πιστεύαµε ότι ο διαγωνισµός θα είχε τόση απήχηση, όµως κερδίσαµε γρήγορα το ενδιαφέρον και την εµπιστοσύνη τους, και στον πρώτο διαγωνισµό συµµετείχαν 256 ελαιόλαδα, εκ των οποίων τα 80 από το εξωτερικό. Όπως καταλαβαίνετε, το γεγονός ότι ένας διαγωνισµός που διοργανώνει µια εταιρεία που δεν ανήκει στο χώρο, είχε τέτοια απήχηση ήταν πολύ σηµαντικό και µας έδωσε κίνητρο να συνεχίσουµε ακόµα πιο σκληρά. Τα στοιχεία που έχουν οδηγήσει στην επιτυχία το διαγωνισµό και πλέον βρισκόµαστε στη δέκατη διοργάνωση είναι τρία: Η σοβαρότητα, η αξιοπιστία και η εξαιρετική κριτική επιτροπή.
Έχουµε δει να συµµετέχουν ως κριτές προσωπικότητες από τον διεθνή χώρο. Πώς το καταφέρατε αυτό;
Όπως είπα και προηγουµένως, από την αρχή είχαµε βάλει αυστηρές προδιαγραφές. Προκειµένου να θεωρείται κάτι διεθνές, θα πρέπει να συµµετέχουν ξένα ελαιόλαδα, και θα πρέπει και η κριτική επιτροπή να είναι διεθνής. Εµείς από την αρχή είπαµε πως τα 2/3 της επιτροπής θα είναι από το εξωτερικό και το άλλο 1/3 από την Ελλάδα. Το καταφέραµε αυτό, επειδή εγώ είχα προσωπικά πρόσβαση στη διεθνή αγορά ελαιολάδου και σε µια οµάδα ατόµων που ήταν εξέχουσες προσωπικότητες στη χώρα τους. Πήραµε ακόµα το ρίσκο, και από την πρώτη χρονιά ο panel leader του διαγωνισµού ήταν ξένος, και συγκεκριµένα ο Jose Maria Penco, που είναι ο Πρόεδρος των ∆ήµων της Ανδαλουσίας.
Την πρώτη φορά, όπως και οι περισσότεροι, ήρθε διστακτικά απλά για να δει τη διοργάνωση, και συνειδητοποίησε ότι πρόκειται για ένα πολύ σοβαρό διαγωνισµό. Από εκεί και πέρα τον έπεισα να µπει σ’ αυτό το κοµµάτι. Η κριτική επιτροπή εξακολουθεί κατά 2/3 να αποτελείται από άτοµα µε καταγωγή από το εξωτερικό, και φέτος ο διαγωνισµός έχει 30 κριτές. Στην πρώτη χρονιά είχαµε ξεκινήσει µε 15, αλλά επειδή είχαµε παραπάνω δείγµατα αναγκαστήκαµε ένα µήνα πριν την έναρξη να φωνάξουµε και άλλους. Αυτό συνέβη γιατί έχουµε θέσει ένα µέγιστο όριο δοκιµής 35 δειγµάτων την ηµέρα, για να αποφευχθεί αισθητηριακή κόπωση.
Αυτό δεν είναι κάτι που το συναντάς σε όλους τους διαγωνισµούς, όπως µπορώ να σας διαβεβαιώσω από την προσωπική µου εµπειρία. Εποµένως, όσο αυξάνονται τα δείγµατα, ανεβαίνει και ο αριθµός των µελών της κριτικής επιτροπής. Αυτή αποτελείται από προσωπικότητες από όλον τον κόσµο, και συγκεκριµένα από ανθρώπους που γνωρίζουν πολύ καλά την αγορά, όπως για παράδειγµα την Alexandra Devarenne από την Αµερική και τον Marcelo Scofano από τη Βραζιλία. Ενδεικτικό της αξιοπιστίας µας είναι ότι και οι ίδιοι οι κριτές µας, πριν φύγουν για τις χώρες τους, παίρνουν µαζί τους τα στοιχεία της επωνυµίας ελαιολάδου που δοκιµάσανε. Την πρώτη χρονιά θυµάµαι ότι µας ρώτησε η κυρία Devarenne γιατί το κάνουµε αυτό, και της απαντήσαµε ότι «θέλουµε και εσείς να γνωρίζετε τι ακριβώς βαθµολογείτε».
Ποια είναι η γνώµη σας για τον τενεκέ; Τελευταία µάλιστα τον θέλουν πεντάκιλο.
Νοµίζω ότι ο τενεκές κατέστρεψε το ελληνικό ελαιόλαδο, αλλά και σε µερικές περιπτώσεις ακόµα και τα φαγητά που τρώµε στα σπίτια µας. Είµαι πολύ αρνητική απέναντί του. Τώρα δεν ξέρω αν το πεντάκιλο βοηθάει κάπου πέρα από την εστίαση. Προσωπικά σε όσους παίρνουν πεντάκιλο, προτείνω να µεταφέρουν το ελαιόλαδο σε µπουκάλια του ενός λίτρου, τα οποία να φυλάνε σε δροσερό σηµείο. Πάντως στην εστίαση το καταλαβαίνω, γιατί και εγώ είµαι άνθρωπος που έχει εργαστεί πολλά χρόνια σ’ αυτήν και γνωρίζω τα προβλήµατά της. Ως εκεί, όµως, και θεωρώ ότι πρέπει να καταργηθεί.
Είναι τα επιχειρηµατικά συµφέροντα, η έλλειψη οργάνωσης του κράτους ή η ελλιπής εκπαίδευση των παραγωγών που κρατάει τον κλάδο πίσω;
Και τα τρία αυτά στοιχεία. Όσον αφορά τα επιχειρηµατικά συµφέροντα, οφείλουµε να αναφέρουµε πως η τυποποίηση ξεκίνησε πολύ αργά στην Ελλάδα. Αυτό είχε ως αποτέλεσµα οι καλοί παραγωγοί που θέλανε να κάνουν µια συστηµατική δουλειά στην ποιότητά τους να αργήσουν να βγουν µπροστά. Μην ξεχνάµε ότι µέχρι πριν 15-20 χρόνια στον κλάδο υπήρχαν µόνο οι µεγάλες εταιρείες. Αυτό είναι το ένα κοµµάτι. Από τότε που άρχισαν να µπαίνουν νέες εταιρείες στο χώρο, άρχισε σταδιακά να αλλάζει όχι µόνο η ποιότητα του ελαιολάδου, αλλά µαζί µ’ αυτό και ο καταναλωτής, που άρχισε να ψάχνει για καλύτερο προϊόν. Από εκεί και πέρα, κατά τη δική µου εκτίµηση, το κράτος δεν έχει δείξει την απαραίτητη προσοχή, ειδικά στην ελιά, για την οποία η ίδια η Πολιτεία περηφανεύεται ότι έχουµε λαϊκό πολιτισµό και κουλτούρα, ότι εµείς βάλαµε τη µεσογειακή διατροφή στον παγκόσµιο χάρτη. Το κράτος δεν έχει δώσει βάρος στην εκπαίδευση και στην ενηµέρωση, οπότε φέρει και αυτό ευθύνη για µένα.
Τελευταία έχετε βάλει στο «παιχνίδι» του διαγωνισµού και την εστίαση. Πείτε µας δυο λόγια.
Καταρχάς, δεν θα µπορούσαµε να µην βάλουµε την εστίαση, και αυτό ήταν κάτι που είχαµε στο µυαλό µας από την πρώτη χρονιά, και εγώ και ο κύριος Στεργίδης, γιατί αυτή είναι η δουλειά µας. Μην ξεχνάµε ότι το κρασί αναδείχθηκε πολύ περισσότερο µέσα από την εστίαση. Εγώ ήµουν η πρώτη οινοχόος στην Ελλάδα και εργαζόµουν σε εστιατόρια. Έτσι, δόθηκε και το έναυσµα να ασχοληθώ µε το ελαιόλαδο, όταν δούλευα ως οινοχόος στο Mezzo Mezzo, και συνειδητοποίησα ότι η γευστική ποιότητα µιας συνταγής µας είχε αλλάξει. Έπειτα από µια διαφωνία µε τον σεφ για το αν είχε τροποποιηθεί η συνταγή, συνειδητοποιήσαµε ότι αυτό που είχε αλλάξει ήταν ο προµηθευτής ελαιολάδου µας. Από εκεί και πέρα µου έκανε το «κλικ» ότι κάτι συµβαίνει εδώ και έτσι ξεκίνησα να ασχολούµαι µε το ελαιόλαδο. Οπότε ήταν επόµενο κι εγώ και ο κύριος Στεργίδης να το υιοθετήσουµε αυτό. Έχουµε αρχίσει να φέρνουµε σεφ στο διαγωνισµό, γιατί αυτοί είναι που δίνουν κύρος σε ένα προϊόν. Πρέπει οι ίδιοι να υιοθετήσουν το ελαιόλαδο και να συνειδητοποιήσουν ότι είναι ικανό να αναδείξει την προσωπικότητα των γεύσεων που θέλουν να βγάλουν µπροστά, και γι’ αυτό τους προσκαλούµε. Μέχρι στιγµής έχουµε προσκαλέσει πολύ γνωστούς σεφ, οι οποίοι, όταν έρχονται, µένουν εντυπωσιασµένοι.
Όταν το ελαιόλαδο κόστιζε 10 ευρώ το λίτρο, λέγαµε ότι έφταιγε η κλιµατική κρίση. Τώρα που έχει πέσει στα 5 ευρώ το λίτρο, σηµαίνει αυτό ότι έχει τελειώσει η κλιµατική κρίση;
Η κλιµατική κρίση είναι ακόµα µπροστά µας. Ο λόγος που η τιµή βρισκόταν στα 10 ευρώ το κιλό δεν ήταν η κλιµατική κρίση, αλλά η έλλειψη παραγωγής ελαιολάδου από την Ισπανία. Η κλιµατική αλλαγή υπήρχε και θα συνεχίσει να υπάρχει. Ως προς αυτό, να πω ότι η ελιά είναι ένα δέντρο που στα περίπου 6.000 χρόνια ζωής της έχει περάσει από κλιµατικές κρίσεις και έχει επιβιώσει. Εποµένως, δεν φταίει η κλιµατική κρίση. Τώρα, για τις τιµές να πω ότι ανέβηκε πάρα πολύ η ποιότητα και η τιµή του ελαιολάδου, αλλά αυτό που µε ενοχλεί προσωπικά είναι όταν, για παράδειγµα, αγοράζεις ένα ελαιόλαδο 10 ευρώ και δεν είναι καλής ποιότητας. Εφόσον, ένα ελαιόλαδο είναι εξαιρετικής ποιότητας, τότε οφείλει να πληρωθεί και ανάλογα, γιατί πρέπει και ο παραγωγός να ζήσει.
Πώς ωφελείται κάποιος που συµµετέχει στη διαδικασία του διαγωνισµού;
Αυτό είναι µια πάρα πολύ ωραία ερώτηση. Προσωπικά, παροτρύνω τους παραγωγούς να πηγαίνουν σε διαγωνισµούς, γιατί θα πάρουν πίσω ένα feedback για την ποιότητα του ελαιολάδου τους, από ανθρώπους που δεν γνωρίζουν ούτε ποιος το παράγει, ούτε ποια ποικιλία χρησιµοποιήθηκε, ούτε τίποτα. Έχουν απλά µπροστά τους ένα ποτηράκι µε έναν κωδικό, το οποίο βαθµολογούνε και βγαίνει ένας µέσος όρος. Από εκεί και πέρα, το αποτέλεσµα που θα πάρουν, είτε αυτό είναι θετικό, είτε αρνητικό, θα πρέπει να το αξιολογήσουν. ∆εν σας κρύβω ότι στον Athena έχουν υπάρξει παραγωγοί που πήρανε αρνητική απάντηση, και έπειτα αλλάξανε ελαιοτριβεία, γραµµή παραγωγής ή, για παράδειγµα, έφυγαν από τη Βόρεια Ελλάδα και πάνε στην Πελοπόννησο για να παράξουν το ελαιόλαδό τους. Αυτό, όµως, είναι ένα κοµµάτι. ∆εύτερο κοµµάτι είναι ότι, όταν πάρεις ένα βραβείο πρέπει να το προωθήσεις. Εµείς στον Athena δίνουµε πολλά πράγµατα στους παραγωγούς. Πρώτα απ’ όλα δίνουµε µετάλλιο -και είµαστε ο πρώτος διαγωνισµός που έδωσε µετάλλιο- το οποίο µπορούν να το κρεµάνε στη φιάλη τους και να το επιδεικνύουν σε εκθέσεις. Τους δίνουµε ακόµα µια µεταλλική πλακέτα που αναγράφει «Athena Winners», την οποία µπορούν επίσης να παίρνουν µαζί σε εκθέσεις που συµµετέχουν. Επίσης, παρέχουµε ένα δίπλωµα µε ειδική ανάγλυφη εκτύπωση για να το προβάλλουν, και, ίσως, είµαστε ο µόνος διαγωνισµός που το κάνει αυτό, γιατί οι περισσότεροι το στέλνουν ως pdf. Tέλος, τους δίνουµε ένα αυτοκόλλητο που µπορούν να βάλουν στην πόρτα του ελαιοτριβείου τους ή ακόµα και στην είσοδο του γραφείου τους, αλλά και τη διεξοδική οργανοληπτική ανάλυση των κριτών για να µπορέσουν να αποκτήσουν στοιχεία, ώστε να επικοινωνήσουν σωστά το ελαιόλαδό τους.
Θα έλεγα ότι έχετε συνδυάσει το όνοµά σας µ’ αυτόν το διαγωνισµό. Τι σηµαίνει για σας;
Ο Athena ήταν που µ’ έκανε να θυσιάσω το κρασί. Όλη µου τη ζωή την έχω περάσει στο κρασί και στο εστιατόριο. Επειδή, όµως, αν θέλει κάποιος κάτι που κάνει να πάει καλά πρέπει να αφοσιώνεται στο προτζεκτ που έχει στο µυαλό του, εκ των πραγµάτων θυσίασα λίγο το κρασί. Μ’ αρέσει αυτό, όµως, και όλη µου τη µέρα την αφιερώνω στον Athena. Να µάθω, για παράδειγµα, τι γίνεται στους ξένους διαγωνισµούς, να είµαι ενηµερωµένη για τον διεθνή ελαιώνα και για νέες ποικιλίες. Τα τελευταία χρόνια στο εξωτερικό, λόγω της αναµενόµενης έλλειψης του νερού έχουν πραγµατοποιηθεί σηµαντικές µελέτες για εύρεση ποικιλιών ανθεκτικών στην ξηρασία. Σφαιρικά θα έλεγα ότι ασχολούµαι κατά 80% µόνο µε τον Athena.
∆εν έχουµε, λοιπόν, παρά να σας ευχηθούµε για άλλη µια φορά καλή επιτυχία.
Εγώ σας ευχαριστώ πάρα πολύ. Επί την ευκαιρία θα ήθελα να προτρέψω όλους τους Έλληνες παραγωγούς να υποστηρίξουν τον Athena και να συµµετέχουν στο διαγωνισµό. Οι εγγραφές είναι ανοικτές και κλείνουν στις 7 Απριλίου. Για την εγγραφή τους µπορούν να µπουν στη σελίδα του διαγωνισµού. Κλείνοντας, να πω ότι όσο πιο δυνατός είναι ο διαγωνισµός Athena, τόσο πιο δυνατά ακούγεται το ελληνικό ελαιόλαδο στο εξωτερικό.
Στα Χανιά η 10η φετινή διοργάνωση
«Είμαι ιδιαίτερα συγκινημένη για την επιλογή των Χανίων, γιατί είναι και η καταγωγή μου από εκεί. Η αλήθεια είναι ότι και παλιότερα ήθελα να διεξάγουμε τον διαγωνισμό εκεί, αλλά τελικά αποφάσισα να το κάνουμε στη δέκατη έκδοση, για να πραγματοποιήσουμε μια δυναμική παρουσία. Πρέπει να τονίσουμε ότι μας στηρίζουν όλοι οι φορείς και οι Δήμοι, παρότι πρώτη φορά γίνεται εκεί ο διαγωνισμός και αυτό είναι κάτι πολύ συγκινητικό.»
