Όταν ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι αναδείχτηκε πρόεδρος της Ουκρανίας, πολλά στελέχη της εταιρείας του Kvartal 95 τον ακολούθησαν ή αξιοποιήθηκαν στη κυβέρνησή του. Δύο εξ αυτών όμως ξεχώρισαν: Ο ένας ήθελε να σταματήσει έναν πόλεμο και ο άλλος να έχει τουαλέτα με χρυσά είδη υγιεινής κερδοσκοπώντας από τον πόλεμο. Ο Ζελένσκι κράτησε τον δεύτερο και σήμερα η Ουκρανία βρίσκεται στο χείλος της καταστροφής.
Πρόκειται για δύο ενταλώς διαφορετικές προσωπικότητες, τον συνεταίρο επιχειρηματία το προέδρου Τιμούρ Μίντιτς και το μέλος του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας και Άμυνας της Ουκρανίας, Σεργκέι Σιβόχο.
Ως γνωστόν, σήμερα ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι βρίσκεται στην χειρότερη στιγμή της πολιτικής του καριέρας. Μετά από μια τιτάνια έρευνα 15 μηνών από το Εθνικό Γραφείο Καταπολέμησης της Διαφθοράς της Ουκρανίας ξεσκεπάστηκε ένα σχήμα υπεξαίρεσης τουλάχιστον 100 εκατ. δολαρίων από την Energoatom, τη κρατική εταιρεία πυρηνικής ενέργειας. Το σχέδιο εμπλέκει «μια εγκληματική οργάνωση υψηλού επιπέδου», η οποία στόχευε «να επηρεάσει στρατηγικές επιχειρήσεις στον δημόσιο τομέα.
Όπως ανέφερε η ουκρανική εφημερίδα kyiv independent, «η υπόθεση έχει συγκλονίσει την Ουκρανία όχι μόνο λόγω της κλίμακας της διαφθοράς, τη στιγμή που η χώρα βρίσκεται σε πόλεμο με τη Ρωσία, αλλά και λόγω των συνδεμένων υψηλά ιστάμενων που εμπλέκονται».
Πρωταγωνιστές είναι πρόσωπα που όχι μόνο συνεργάστηκαν με τον Ζελένσκι, αλλά τον βοήθησαν να κερδίσει την προεδρία.
Δουλειές με τον Μίντιτς
Πρώτος από όλους ο επιχειρηματίας Τιμούρ Μίντιτς, συνιδιοκτήτης της εταιρείας παραγωγής Kvartal 95, την οποία συνίδρυσε με τον Ζελένσκι με τον οποίο ήταν φίλοι από παλιά. Ο Μίντιτς κατάφερε να φύγει από την Ουκρανία πριν φτάσουν οι αρχές, οι οποίες βρήκαν έκπληκτες ότι η τουλάτε του ήταν εξοπλισμένη με χρυσά είδη υγιεινης.
Η Kvartal υπήρξε σημαντικό όχημα για να αποκτήσει ο Ζελένσκι δημοτικότητα ως κωμικός και ηθοποιός πριν μπει στην πολιτική. Ο Μίντιτς ήταν επίσης επιχειρηματικός εταίρος του δισεκατομμυριούχου Ιχόρ Κολομοϊσκι, ο οποίος στήριξε την προεκλογική εκστρατεία του Ζελένσκι το 2019 και βρίσκεται σε προφυλάκιση από το 2023 με κατηγορίες για απάτη και ξέπλυμα χρήματος. Σε συνέντευξη μάλιστα που είχε δώσει Κολομοϊσκι στην Ukrainska Pravda το 2022 είπε ότι ο Μίντιτς τού είχε συστήσει τον Ζελένσκι πριν γίνει πρόεδρος.
Η χρυσοποίκιλτη τουαλέτα σε σπίτι του Μίντιτς.
Όταν εξελέγη λοιπόν το 2019, ο νέος πρόεδρος οδηγούσε ένα θωρακισμένο αυτοκίνητο που είχε παραχωρηθεί από τον Μίντιτς, ενώ ο τελευταίος επισκεπτόταν το Γραφείο του Προέδρου τουλάχιστον τρεις φορές το 2020, ανέφερε τότε το RFE/RL. Ο ίδιος είπε στο μέσο ότι είχε συναντηθεί με τον επικεφαλής του προεδρικού γραφείου, Αντρίι Γερμάκ.
Το 2021, ο Ζελένσκι γιόρτασε τα γενέθλιά του στο διαμέρισμα του Μίντιτς, σύμφωνα με το ερευνητικό δημοσιογραφικό πρόγραμμα Schemes. Αργότερα την ίδια χρονιά, ο Μίντιτς παρευρέθηκε σε πάρτι γενεθλίων που διοργάνωσε ο Γερμάκ στην προεδρική κατοικία Σινιόχορα, στην περιφέρεια Ιβάνο-Φρανκίβσκ, σύμφωνα με την Ukrainska Pravda.
Ηkyiv independent υπογραμμίζει ότι ο Μίντιτς φέρεται να έχει επωφεληθεί από τους δεσμούς του με τον Ζελένσκι και να έχει αυξήσει θεαματικά την επιρροή του τα τελευταία χρόνια.
Σιβόχο – Φανταστείτε αν…
Ενώ λοιπόν ο Ζελένσκι συνεργαζόταν με μια προσωπικότητα σαν τον Μίντιτς, με αποτέλεσμα να θέτει σήμερα σε κίνδυνο ολόκληρη την αμυντική προσπάθεια της Ουκρανίας, μέχρι κάποια εποχή είχε δίπλα του ένα άλλο πρόσωπο, πολύ αξιόλογο, τον Σιβόχο.
Ο Σιβόχο ήταν κάτι παραπάνω από παλιός γνώριμος του Βολοντίμιρ Ζελένσκι, συνδέονταν με μεγάλη φιλία, καθώς ήταν ηθοποιός και ο ίδιος, από τους πιο γνωστούς στη χώρα του. Ήταν παράγοντας στην Kvartal 95, ενώ μετά την απρόσμενη νίκη του Ζελένσκι στις εκλογές του 2019, ο νέος πρόεδρος του προσέφερε θέση στο Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας και Άμυνας της Ουκρανίας.
Αρμοδιότητά του θα ήταν να τον συμβουλεύει σχετικά με την κοινωνική πολιτική σε περιοχές που το Κίεβο βρισκόταν από το 2014 σε πόλεμο, ειδικά το Ντονμπάς (Ντόνετσκ και Λουχάνσκ). Ο Σιβόχο είχε ένα ιδιαίτερους δεσμούς με την περιοχή καθώς… καταγόταν από εκεί.
Σεργκέι Σιβόχο
Ως άνθρωπος τον προέδρου, λοιπόν, το φθινόπωρο του 2019 είχε προτείνει την «Εθνική Πλατφόρμα για Διάλογο και Συμφιλίωση», μια πρωτοβουλία για έναν ειλικρινή διάλογο ανάμεσα στους Ουκρανούς των περιοχών που ήταν υπό τον έλεγχο του Κιέβου και εκείνων που ζούσαν πιο αυτόνομα, λόγω των πολιτικών καταπίεσης του Κρεμλίνου. Οι επικριτές του τον κατηγορούσαν ότι η πλατφόρμα του επικεντρωνόταν υπερβολικά στις εσωτερικές διαστάσεις της σύγκρουσης στην Ουκρανία, αποσπώντας την προσοχή από τον ρόλο της Ρωσίας ως επιτιθέμενου και συμβαλλόμενου μέρους.
Προπηλακισμός από τους νεοναζί
Όταν λοιπόν, του δόθηκε η ευκαιρία να αναπτύξει δημοσίως την πλατφόρμα του, βετεράνοι της νεοναζιστικής ταξιαρχίας Αζόφ, εισέβαλαν στην εκδήλωση και αφού προκάλεσαν ζημιές, κινήθηκαν εναντίον του συμβούλου του προέδρου, ρίχνοντάς τον στο έδαφος. Δεκαπέντε άτομα συνελήφθησαν, αλλά ύστερα από έναν μήνα ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι αποφάσισε να… απολύσει τον παλιό του φίλο!
Όπως θα έλεγε ο καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Ρόουντ Άιλαντ στις ΗΠΑ, Νικολάι Πέτρο, ο Σιβόχο είχε καταλήξει γρήγορα στο συμπέρασμα ότι η ειρήνη στην Ουκρανία έπρεπε να προσεγγιστεί από μια ριζικά διαφορετική οπτική γωνία, δηλαδή να τεθεί ένα τέλος σε αυτό που ονόμασε «ο πόλεμος μέσα στα κεφάλια μας».
«Πιο τρομερό από τον κορονοϊό είναι ο ιός του μίσους» έλεγε ο Σιβόχο. «Είναι σημαντικό να αλλάξει όχι μόνο η στάση του κράτους προς τους πολίτες του, αλλά η στάση των ανθρώπων μεταξύ τους. . . Αυτό που κάνει η ομάδα μου είναι να προσπαθεί να ωθείι τους ανθρώπους στην αμοιβαία κατανόηση. . . γιατί η ειρήνη που όλοι αναζητούμε ξεκινάει από τις καρδιές και το μυαλό κάθε Ουκρανού».
«Μπορεί να φαίνεται παράξενο ότι ακόμη και πριν από την εισβολή της Ρωσίας, η απλή αναφορά της συμφιλίωσης και του διαλόγου θα μπορούσε να προκαλέσει τόσο πολύ θυμό, μέχρι να συνειδητοποιήσει κανείς ότι αυτό που ζητούσε στην πραγματικότητα ο Σιβόχο ήταν μια θεμελιώδης αλλαγή στην ουκρανική πολιτική σκέψη» είχε υπογραμμίζει ο Πέτρο.
Για τις ακροδεξιές ομάδες που πίεζαν τον Ζελένσκι -στις οποίες τελικά υπέκυψε- ήταν προδοσία αυτό που υποστήριζε ο Σιβόχο, ότι δηλαδή, οι Ουκρανοί έπρεπε να παραδεχτούν ότι όλοι φέρουν κάποια ευθύνη για τη σύγκρουση στο Ντονμπάς, και συγκεκριμένα για την απανθρωποποίηση των «Άλλων Ουκρανών», εκείνων δηλαδή που δεν σκέφτονται ή δεν μιλούν τα ουκρανικά στην κεντρική και δυτική χώρα.
Ο Σιβόχο, γέννημα θρέμμα του Ντομπάς γνώριζε άριστα τα παραπάνω και οι θέσεις του προκάλεσαν τον θυμό των Ουκρανών εθνικιστών όταν δήλωσε «ήρθε η ώρα να διορθωθούν τα λάθη, να συγχωρήσουμε και να ζητήσουμε συγχώρεση . . . να μιλήσω με τους ανθρώπους που ζουν σε περιοχές που δεν είναι υπό τον έλεγχο [του Κιέβου]».
«Τι φανταστικό παράδειγμα»
Αφού απολύθηκε και παρά τις απειλές για τη ζωή του, ο Σιβόχο επέμεινε στις ειρηνευτικές του προσπάθειες μέχρι το τέλος. Με την πάροδο του χρόνου, έγινε ολοένα και πιο επικριτικός για την κυβερνητική πολιτική, αν και ποτέ για τον επί χρόνια φίλο του, Ζελένσκι.
Ζήτησε αλλαγές στους νόμους της ουκρανικής γλώσσας που περιορίζουν σοβαρά τη δημόσια χρήση της ρωσικής γλώσσας. Είπε ότι η άρνηση της κυβέρνησης να εφαρμόσει τις Συμφωνίες του Μινσκ οδήγησε την Ουκρανία σε μια σκοτεινή και απομονωμένη γωνία. Αποκάλυψε μάλιστα δημόσια ότι οι αντάρτες είχαν κάνει επίσημη πρόταση να επιστρέψουν οι εθνικοποιημένες εταιρείες στους Ουκρανούς ιδιοκτήτες τους και να λήξει το επίμαχο «ειδικό καθεστώς» για το Ντονμπάς το 2050, και επέπληξε την ουκρανική κυβέρνηση επειδή αρνήθηκε να μιλήσει καν με τους αντάρτες.
Αντί να απαγορεύει τις επαφές μεταξύ τοπικών αξιωματούχων σε όλη τη γραμμή επαφής, ο Σιβόχο τους προέτρεψε να μιλήσουν μεταξύ τους. «Φανταστείτε», λέει, «πώς θα χαίρονταν και θα λυπούνταν μαζί. Αν τους επιτρεπόταν μόνο να επιστρέψουν εκεί, θα αποκαθιστούσαν μόνοι τους τα χωριά τους και από τις δύο πλευρές. Τι φανταστικό παράδειγμα θα ήταν αυτό!».
Σε μελέτη του Ιδρύματος Κόνραντ Αντενάουερ αναφερόταν ότι «ένα στοιχείο από αυτό το περιστατικό ήταν ότι οποιοδήποτε εθνικό φόρουμ για να συζητηθεί το μέλλον του Ντονμπάς απαιτεί προσεκτική προετοιμασία και ξεκάθαρες προθέσεις και περιορισμούς». Βέβαια, όταν εισβάλουν νεοναζιστικά στοιχεία, το πρόβλημα δεν είναι η «προσεκτική προετοιμασία» τέτοιων πλατφορμών τύπου Σιβόχο, αλλά πρωτίστως εκκαθάριση των σωμάτων ασφαλείας και παροχή ίσων δικαιωμάτων σε όλους του Ουκρανούς πολίτες, κάτι που είναι ζήτημα κεντρικής απόφασης.
Ο Ζελένσκι, όμως προτίμησε να αγκαλιάζει στελεχώσει τα υπουργεία του με διεφθαρμένους και να κάνεις δουλειές με κερδοσκόπους, ξεχνώντας τον φίλο του από το Ντομπάς, ίσως τον τελευταίο ειρηνιστή μέσα στα κέντρο εξουσίας του Κιέβου. Μήπως, λοιπόν, οι Ουκρανοί θα ήταν περισσότερο πρόθυμοι να αγωνιστούν για μια Ουκρανία συμπεριληπτική όπως την ήθελαν στελέχη σαν τον Σιβόχο, από εκείνη που είναι σήμερα των χρυσών μπιντέδων;
