Την αγαστή συνεργασία με τις ελληνικές αρχές και το υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου υπογραμμίζει στη συνέντευξή του στην «Κ» ο ομοσπονδιακός σύμβουλος και επικεφαλής του τμήματος δικαιοσύνης και αστυνόμευσης της Ελβετίας, Μπέατ Γιανς. Στο πλαίσιο της διήμερης επίσκεψής του στην Αθήνα (26-27 Μαρτίου) ο Ελβετός υπουργός μίλησε στην «Κ» για το πρόγραμμα συνεργασίας των δύο κρατών.
– Tον Οκτώβριο του 2022 οι δύο χώρες υπέγραψαν το ελβετοελληνικό πρόγραμμα συνεργασίας 40 εκατ. ευρώ, που αποσκοπεί στην υποστήριξη της διαδικασίας ασύλου, στην πρόληψη της παράτυπης μετανάστευσης και στη διευκόλυνση της εθελοντικής επιστροφής μεταναστών. Δύο χρόνια μετά, σε ποιο βαθμό έχουν επιτευχθεί οι στόχοι;
– Το κοινό αυτό πρόγραμμα επέτρεψε στην Ελλάδα και στην Ελβετία να ενισχύσουν περαιτέρω τις διμερείς τους σχέσεις, όπως αποδεικνύεται και από την επίσκεψή μου. Από την υπογραφή της «συμφωνίας-πλαίσιο» έχουν ξεκινήσει οκτώ έργα και έχουν συμβασιοποιηθεί 27 εκατ. ελβετικά φράγκα για μέτρα υποστήριξης στους τομείς του ασύλου, των υποδομών και της αρχικής ένταξης. Τέσσερα από τα οκτώ έργα στοχεύουν στη βελτίωση της στέγασης και της φροντίδας των ασυνόδευτων ανηλίκων αιτούντων άσυλο. Επίσης, άλλα μέτρα υποστήριξης αποσκοπούν στη βελτίωση της διαδικασίας ασύλου για ευάλωτους αιτούντες και στη διευκόλυνση της ένταξής τους στην ελληνική κοινωνία και αγορά εργασίας. Εχουμε επίσης ενισχύσει τη συνεργασία μεταξύ των αρχών μετανάστευσης, όπως ανταλλαγή επισκέψεων εργασίας για να συζητήσουμε τη στέγαση και την προστασία των ασυνόδευτων ανηλίκων αιτούντων άσυλο. Αυτή η προσέγγιση συνεργασίας είναι το κλειδί για την επιτυχή υλοποίηση του προγράμματος συνεργασίας μας.
– Ενα από τα κύρια προβλήματα στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου που επισκέπτεστε είναι ο υπερπληθυσμός στα προσφυγικά κέντρα και στις δομές ασύλου. Τι μέτρα πρέπει να ληφθούν σε ευρωπαϊκό επίπεδο;
– Πράγματι, έχω την ευκαιρία να επισκεφθώ ένα από τα Κλειστά Ελεγχόμενα Κέντρα κατά την επίσκεψή μου στην Ελλάδα. Ως χώρα που βρίσκεται στα εξωτερικά σύνορα, η Ελλάδα επηρεάζεται άμεσα από τις μεταναστευτικές ροές. Η αποτελεσματική διαχείρισή τους αποτελεί βασικό στοιχείο μιας λειτουργικής μεταναστευτικής πολιτικής. Μια κοινή ευρωπαϊκή προσέγγιση είναι ζωτικής σημασίας για μια πιο βιώσιμη και ευέλικτη διαχείριση της μετανάστευσης σε όλα τα ευρωπαϊκά κράτη. Το «νέο ευρωπαϊκό Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Ασυλο» αποτελεί ένα τέτοιο βήμα.
– Η ελληνική κυβέρνηση έχει θέσει στόχο την αύξηση των εθελοντικών επιστροφών, ενώ μόνο το 2022 η Ευρώπη εξέδωσε 422.000 αποφάσεις επιστροφής μεταναστών, αλλά μόνο το ένα τέταρτο επαναπατρίστηκε. Ποια προβλήματα πρέπει να αντιμετωπιστούν για την απλοποίηση των διαδικασιών;
– Η Ελβετία έχει πολύτιμη εμπειρία στον τομέα της υποβοηθούμενης επιστροφής. Ενα βασικό στοιχείο της προσέγγισής μας είναι η παροχή κινήτρων για εθελοντική επιστροφή, προσφέροντας βοήθεια επιστροφής ακόμη και σε άτομα που βρίσκονται στη διαδικασία ασύλου. Επιπλέον, η Ελβετία τηρεί αυστηρή πολιτική ασύλου: οι αιτούντες που είναι απίθανο να λάβουν προστασία θα πρέπει να λαμβάνουν άμεσες αποφάσεις και να επαναπατρίζονται χωρίς καθυστέρηση. Αυτή η διαδικασία απαιτεί στενή συνεργασία με τις χώρες καταγωγής.
– Στη διμερή συμφωνία περιλαμβάνεται η δέσμευση για στήριξη της επανένταξης των μεταναστών στις χώρες καταγωγής τους, παρέχοντας επαγγελματική κατάρτιση και ευκαιρίες απασχόλησης. Θα μπορούσατε να μας εξηγήσετε τους μηχανισμούς μέσω των οποίων υλοποιείται η συνεργασία με τρίτες χώρες;
– Ενας από τους στόχους του προγράμματος συνεργασίας είναι η υποστήριξη της εθελοντικής επιστροφής και της επανένταξης. Βρισκόμαστε σε συζητήσεις με την Ελλάδα σχετικά με ένα σχετικό έργο στον τομέα αυτό. Τις τελευταίες δεκαετίες έχουμε αποκτήσει πολύτιμη εμπειρία στον τομέα της εθελοντικής επιστροφής και επανένταξης και θα χαρούμε να μοιραστούμε βέλτιστες πρακτικές με τους εταίρους μας στην Ελλάδα.
– Πολλές χώρες, ειδικά στον Βορρά, αρνούνται να δεχθούν μετανάστες και πρόσφατα 17 χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ελβετίας, υπέγραψαν έγγραφο σχετικά με τις υποχρεώσεις και τα καθήκοντα των υπηκόων τρίτων χωρών που έχουν λάβει απόφαση επιστροφής. Κατά τη γνώμη σας, υπάρχει ανάγκη τροποποίησης της Συμφωνίας Σένγκεν ή ενός νέου κοινού ρυθμιστικού πλαισίου για τη μετανάστευση;
– Αν και μπορώ να μιλήσω μόνο για την Ελβετία, δεν θα έλεγα ότι αρνούμαστε να δεχτούμε μετανάστες, καθώς καταγράψαμε περισσότερες από 27.700 αιτήσεις ασύλου πέρυσι, ενώ φιλοξενούμε επίσης περισσότερους από 68.000 Ουκρανούς πολίτες με προσωρινό καθεστώς προστασίας. Ωστόσο η Ελβετία, μαζί με άλλα κράτη της Συμφωνίας Σένγκεν, εργάζεται για την προσαρμογή του ευρωπαϊκού νομικού πλαισίου για τις επιστροφές στις σύγχρονες προκλήσεις. Ο βασικός στόχος πρέπει να είναι η αποτελεσματική επιστροφή. Η Ελβετία θεωρεί σημαντικό να δοθεί επαρκής ελευθερία κινήσεων στις εθνικές αρχές των κρατών της Σένγκεν στην εφαρμογή των διαδικασιών, πάντα με σεβασμό στα θεμελιώδη δικαιώματα.
