Με αφορμή το άγαλμα της Μαρίας Κάλλας, που κοσμεί από τις 3 Απριλίου 2025 το κεντρικό κτίριο της UNESCO στο Παρίσι, o γλύπτης και δημιουργός του, Νίκος Φλώρος, μίλησε στο ertnews.gr για την Ελληνίδα ντίβα, η οποία μεταδίδει ένα οικουμενικό μήνυμα προς την ανθρωπότητα.
Από τη Νάντια Σουφλή
«Είναι ένα πολιτιστικό ορόσημο για την Ελλάδα και συμβολίζει πως ο ελληνικός πολιτισμός εξακολουθεί να συνεισφέρει, να συγκινεί και να εμπνέει», λέει ο Νίκος Φλώρος για το άγαλμα της Μαρίας Κάλλας που παρουσιάστηκε επίσημα στην UNESCO, ως κεντρικό έκθεμα του Παγκόσμιου Συνεδρίου. Στην εκδήλωση μίλησαν προσωπικότητες από όλο τον κόσμο. Mεταξύ άλλων, ο γνωστός γλύπτης συναντήθηκε με τον Πρόεδρο της Γαλλικής Δημοκρατίας για να συζητήσουν σχετικά με τη μόνιμη εγκατάσταση του γλυπτού της Μαρίας Κάλλας στο Παρίσι. Η κουβέντα μας φώτισε το δημιουργικό ταξίδι του γλυπτού ανά τον κόσμο και τον ρόλο της Ελλάδας, ως πρεσβειρας του σύγχρονου πολιτισμού.
Γιατί επιλέξατε τη Μαρία Κάλλας για τη δημιουργία του αγάλματος;
Η Μαρία Κάλλας δεν είναι απλώς μία σπουδαία φωνή· είναι ένα αρχέτυπο. Η προσωποποίηση του ελληνικού μεγαλείου σε παγκόσμια διάσταση, η σύνθεση του τραγικού και του απόλυτου κάλλους. Από καιρό ένιωθα ότι η μορφή της δεν ανήκει μόνο στην όπερα αλλά στην ίδια την ιστορία του πολιτισμού. Η δημιουργία αυτού του αγάλματος ήταν για εμένα μια ανάγκη, σχεδόν υπαρξιακή· να τιμήσω ένα πρόσωπο που ενώνει τον ελληνικό μύθο με τη σύγχρονη ταυτότητα της Ελλάδας. Δεν διάλεξα εγώ τη Μαρία Κάλλας. Εκείνη με κάλεσε, μέσα από την ηχώ της φωνής της. Για μένα η καλλιτεχνική πράξη δεν είναι μόνο αισθητική. Είναι ηθική. Είναι μια κατάθεση ψυχής, μια πράξη αγάπης και ευθύνης. Το έργο αυτό είναι το πιο προσωπικό μου έργο. Νιώθω πως έβαλα μέσα του την ιστορία μου, τις σιωπές μου, τη φωνή μου, μαζί με τη φωνή της Κάλλας.
Από τί είναι φτιαγμένο και πώς το νοηματοδοτούν τα υλικά του;
Το άγαλμα είναι φτιαγμένο από ατσάλι, ένα βιομηχανικό υλικό, καθημερινό, αλλά ταυτόχρονα αιώνιο και αδιάφθορο. Το ατσάλι, με τη λάμψη του, αντανακλά το φως, το ελληνικό φως. Είναι το υλικό που χρησιμοποιώ εδώ και χρόνια για να μετατρέπω το καθημερινό και το φθαρτό σε ιερό και διαχρονικό. Το γλυπτό είναι αποτέλεσμα χιλιάδων ωρών χειρωνακτικής εργασίας, σχεδόν σαν κέντημα πάνω στο μέταλλο. Χρειάστηκα ένα τόνο καθαρό ατσάλι Ιταλίας και αρκετές δεκάδες χιλιάδες ευρώ για να τελειώσω αυτό το γλυπτό. Έτσι, το υλικό γίνεται μέσο ανάτασης, υπέρβασης, ψυχικής μεταγραφής.
Δεν είναι τυχαίο, μάλλον, που το άγαλμα αγκαλιάζει μια ελληνική σημαία, ενώ στο αριστερό της χέρι η Κάλλας κρατά το ηχόγραμμα της φωνής της…
Καθόλου τυχαίο. Η ελληνική σημαία στο άγαλμα δεν είναι σύμβολο εθνικισμού, αλλά πολιτισμικής ρίζας. Είναι η μνήμη του τόπου της, η προέλευση της φωνής. Το ηχόγραμμα που κρατά στο αριστερό της χέρι δεν είναι διακοσμητικό στοιχείο. Είναι η ίδια η ψυχή της. Είναι η επιστημονική αποτύπωση του άυλου, του ανεπανάληπτου δονητικού της αποτυπώματος. Είναι σαν να κρατά η Κάλλας τη φωνή της, δηλαδή τον εαυτό της, το πεπρωμένο της. Ένα αιώνιο τεκμήριο.
Περιγράψτε μας το ταξίδι του γλυπτού στον κόσμο
Το άγαλμα έχει ήδη ταξιδέψει και συνεχίζει. Ξεκίνησε από τη Ρώμη, έφτασε στη Βενετία και τώρα βρίσκεται στο Παρίσι, στο κεντρικό κτίριο της UNESCO. Κάθε παρουσίαση είναι μια τελετουργία, μια πρόσκληση σε συλλογική μνήμη. Κάθε πόλη λειτουργεί σαν σκηνή όπερας. Και κάθε κοινό σαν χορός αρχαίας τραγωδίας.
Τι συμβολίζει για εσάς και τι θέλετε να μεταδώσετε στο κοινό παγκοσμίως;
Μεταφέρει ένα μήνυμα οικουμενικό: Ότι η τέχνη μπορεί να γίνει γλώσσα ενότητας και η Ελλάδα φως που φωτίζει. Για μένα, το άγαλμα της Κάλλας είναι μία μεταφορά: Η Ελλάδα που τραγουδά ακόμα, η Ελλάδα που αντέχει, που μετασχηματίζεται, που ακτινοβολεί. Είναι μία σύγχρονη Κόρη, μία Καρυάτιδα της φωνής. Θέλω ο θεατής να αισθανθεί υπερηφάνεια, δέος, αλλά και τρυφερότητα. Να συνδεθεί με την παγκόσμια διάσταση της ελληνικότητας, που δεν είναι μόνο παρελθόν, αλλά ζώσα πνοή.
Πώς θα μπορούσε να συνδέεται με τα γλυπτά του Παρθενώνα, τα οποία βρίσκονται ακόμα στο Βρετανικό Μουσείο;
Το άγαλμα της Κάλλας είναι μια σύγχρονη φωνή που μιλά την ίδια γλώσσα με τα μάρμαρα του Παρθενώνα. Και τα δύο είναι ελληνικά, και τα δύο βρίσκονται εκτός συνόρων, και τα δύο διεκδικούν μια θέση τιμής. Το ένα στο παρελθόν, το άλλο στο παρόν. Και τα δύο μάς καλούν να επαναπροσδιορίσουμε τη σχέση μας με την ταυτότητα και την επιστροφή. Η Ελλάδα ζητά με αξιοπρέπεια ό,τι της ανήκει και ταυτόχρονα προσφέρει στον παγκόσμιο πολιτισμικό τραπέζι νέα έργα, νέους λόγους για διάλογο. Και για αυτόν το λόγο ζήτησα στην πρώτη παρουσίαση, τα αποκαλυπτήρια να γίνουν στον προαύλιο χώρο του νέου μουσείου Ακροπόλεως μεταφέροντας το μήνυμα της επιστροφής των γλυπτών μαρμάρων του Παρθενώνα.
Γιατί δεν προχώρησε το αίτημα;
Δυστυχώς και από εκεί πήρα αρνητική απάντηση ότι δεν ταιριάζει με τον εξωτερικό χώρο του νέου μουσείου Ακροπόλεως και πως δεν εκθέτουν σύγχρονη τέχνη. Μετά από ένα μήνα είδα με λύπη μου ότι είχαν πραγματοποιήσει και δρομολογήσει έκθεση ενός πολύ σύγχρονου εν ζωή γλύπτη, του οποίου τα συγκεκριμένα γλυπτά, κατά τη γνώμη μου, δεν ταίριαζαν καθόλου με το μουσείο. Μάλλον τους ενοχλεί η μορφή της Μαρίας Κάλλας ως Ελληνίδας και πρέσβειρας του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού.
Θεωρείτε ότι ο πολιτισμός αποτελεί ένα είδος πολιτιστικής διπλωματίας; Το συγκεκριμένο άγαλμα εξυπηρετεί τέτοιους σκοπούς;
Αναμφίβολα. Ο πολιτισμός είναι η πιο ευγενής μορφή διπλωματίας. Είναι η τέχνη να αγγίζεις καρδιές εκεί που δεν φτάνουν τα λόγια. Το άγαλμα αυτό, η αποδοχή του από την UNESCO, η διεθνής απήχηση, είναι ακριβώς μία πράξη πολιτιστικής διπλωματίας. Δεν διαπραγματεύεται, εμπνέει. Δεν απαιτεί, συνδέει.
Ποιος επιθυμείτε να είναι ο τελικός προορισμός του; Το οραματίζεστε στην Αθήνα;
Ονειρεύομαι το άγαλμα της Κάλλας στην Αθήνα. Όχι μόνο ως τόπο επιστροφής, αλλά ως σημείο εκκίνησης ενός νέου οράματος. Η Αθήνα είναι ο φυσικός και πνευματικός του προορισμός. Ωστόσο, πολλές φορές η Ελλάδα αναγνωρίζεται πρώτα έξω και μετά μέσα. Ίσως αυτό να είναι κι ένα μήνυμα: Να αγαπήσουμε πρώτοι εμείς τον εαυτό μας. Δυστυχώς, μετά από πολύ προσπάθεια, πήρα μόνο αρνητικές απαντήσεις από όλους του αντίστοιχους φορείς στην Ελλάδα και Αθήνα. Και ιδιαίτερα από την Εθνική πινακοθήκη που δεν είχαν ούτε 5 λεπτά να με συναντήσουν και να μιλήσουμε. Τη στιγμή που έχω συνεργαστεί με ατομικές εκθέσεις μου στα μεγαλύτερα μουσεία του κόσμου. Σε εμένα προσωπικά στην Ελλάδα δεν θέλησαν ούτε δύο τετραγωνικά μέτρα να δώσουν πουθενά για την παρουσίαση του γλυπτού της Μαρίας Κάλλας. Σαν να έδιωξαν για δεύτερη φορά την Μαρία Κάλλας από την Ελλάδα. Έτσι το ένιωσα όλο αυτό τον καιρό μετά από την πλήρη απορριψη των προτάσεών μου σε όλους τους υπεύθυνους που διαχειρίζονται τον σύγχρονο ελληνικό πολιτισμό.
Η Ελλάδα, τελικά, συνεχίζει να αποτελεί πρέσβειρα πολιτισμού και τέχνης σε όλο τον κόσμο;
Η Ελλάδα είναι και θα είναι πάντα φάρος πολιτισμού. Το πρόβλημα δεν είναι η έλλειψη ταλέντου ή ποιότητας. Είναι η έλλειψη δομών και στήριξης. Ωστόσο, παρά τις δυσκολίες, υπάρχουν άνθρωποι, δημιουργοί, που συνεχίζουν το έργο της εκπροσώπησης του ελληνικού πνεύματος. Είμαι περήφανος που είμαι μέρος αυτής της αλυσίδας.
Δεν είναι η πρώτη φορά που τιμάτε την Ελλάδα ή ταξιδεύετε τη χώρα στο εξωτερικό με το έργο σας. Τι σημαίνει για εσάς η Ελλάδα και πώς επιδιώκετε να την προσεγγίζετε και να την κρατάτε ζωντανή μέσα από την τέχνη σας;
Η Ελλάδα για μένα είναι ένας παλμός. Δεν είναι μια γεωγραφία, αλλά μια μνήμη, μια ευθύνη. Με το έργο μου προσπαθώ να κάνω την Ελλάδα ορατή, όχι μόνο μέσα από τα στερεότυπα, αλλά μέσα από τη σύγχρονη δημιουργία. Οι «Ήρωες από Μέταλλο», η «Αιματοβαμμένη Σημαία», η «Κάλλας από ατσάλι» είναι όλοι τρόποι να διατηρηθεί η φλόγα της ταυτότητας. Είναι ενός προσωπικός αγώνας και χρέος μου για την Ελλάδα. Νιώθω πολλές φορές σαν στρατιώτης. Μέσα από τις δυσκολίες και τα προβλήματα θέλω να κρατώ ψηλά την ελληνική τέχνη σε κάθε γωνιά της γης. Αυτός είναι και ο προσωπικός σκοπός μου σε αυτή την καλλιτεχνική διαδρομή.
Ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σας;
Ετοιμάζω μία νέα σειρά έργων με τίτλο «Maria Callas: L’écho éternel – Un hommage sculptural», που θα συνεχίσει την εικαστική αφήγηση της φωνής της Κάλλας μέσα από το ηχόγραμμα. Επίσης, δρομολογώ διεθνείς εκθέσεις και συνεργασίες που αναδεικνύουν την έννοια της πολιτισμικής γέφυρας.
Πώς θα ευχόσασταν να δείτε την Ελλάδα να ακμάζει πολιτιστικά εντός και εκτός συνόρων και ποια είναι τα εμπόδια που την κρατούν πίσω;
Οραματίζομαι μια Ελλάδα που επενδύει στην παιδεία, που τιμά τους δημιουργούς της, που στηρίζει το σύγχρονο πολιτισμό όπως τον αρχαίο. Τα εμπόδια είναι συχνά γραφειοκρατικά, θεσμικά και, δυστυχώς, μερικές φορές πηγάζουν από την ίδια την αμφιβολία μας. Αλλά με συλλογική θέληση και τόλμη, μπορούμε να ξεπεράσουμε τα εμπόδια και να ξαναδώσουμε στην Ελλάδα τη θέση που της αξίζει, αυτή του δημιουργού του αύριο. Μην ξεχνάμε ότι η Ελλάδα κρατά τα κλειδιά της μηχανής του δυτικού πολιτισμού. Ένα κατάλληλο χέρι χρειάζεται να βάλει ξανά εμπρός αυτήν τη μηχανή και να παράγει σαν μια γεννήτρια φως πολιτισμού. Αρκετά ζήσαμε μέσα στο σκοτάδι τόσους αιώνες. Ας ψάξουμε για το φως που εμείς γεννήσαμε. Αυτός είναι και ο σκοπός του Έλληνα, να ελευθερώσει τον άνθρωπο από το σκοτάδι, να του δείξει ξανά το φως της πνευματικής ελευθερίας του.
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
Γίνε μέλος στο κανάλι μας στο Viber
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος
