Ο Αντώνης Σαμαράς δεν ανήκει στην κατηγορία των πολιτικών που αναζητούν στις επίγειες απολαύσεις την παρηγοριά για τον χρόνο που κυλάει. Ούτε ταξίδια, ούτε παλάτια, ούτε άλλες συγκινήσεις τον αφορούν, ενώ ελάχιστα ζωντανεύει από την ιδέα να αφοσιωθεί στον κήπο του για να καλλιεργήσει την υστεροφημία του.
Πολλοί κουνάνε το κεφάλι. Λένε ότι αυτός, ένας υπερήφανος Μεσσήνιος, μάλλον έχει έναν αρκετά ασθενή δεσμό με τον ομηρικό Νέστορα, έστω κι αν το παλάτι του σοφού βασιλιά της Πύλου ανακαλύφθηκε μόλις λίγα χιλιόμετρα από τη σημερινή Πύλο. Θυμίζει περισσότερο τον Σαλαμίνιο Αίαντα, που βαθιά θιγμένος επειδή τα όπλα του Αχιλλέα κατέληξαν στον Οδυσσέα, θόλωσε το μυαλό του και παραλίγο να δολοφονήσει τους βασιλείς των Αχαιών.
Τσακωμένος με τον χρόνο
Πολλοί δεν πιστεύουν ότι ο Σαμαράς παραβλέπει τα όρια, ότι δεν σκέφτεται ρεαλιστικά, ότι δεν του περνάει από το μυαλό πως η ώρα για ανδραγαθίες δεν βρίσκεται στο μέλλον. Ομως, εκείνοι που τον γνωρίζουν υποψιάζονται ότι, κατά βάθος, πίσω από τις πολιτικές διαφωνίες και τον θυμό του απέναντι στην περιφρόνηση που του επιφύλαξε η ηγεσία του κόμματός του κρύβεται το γεγονός ότι δεν μπορεί καθόλου να συμβιβαστεί με τον χρόνο και τη φθορά.
Ισως δεν χάρηκε τα δυόμισι χρόνια της πρωθυπουργίας του (2012-2015) δεσμευμένα καθώς ήταν από τους καταναγκασμούς της διάσωσης. Ισως μέσα του πιστεύει ότι η οικογένεια Μητσοτάκη του χρωστάει χρόνο, που ο πρωθυπουργός δεν του επέστρεψε με τη μορφή ενός αξιώματος ευρωπαϊκού ή πολιτειακού κι έτσι έβαλε σκοπό να τερματίσει μια ώρα αρχύτερα τον χρόνο του Μητσοτάκη στην εξουσία. Ισως υπολογίζει πως ακόμη κι ένα 2% να στερήσει από τη Νέα Δημοκρατία με ένα δικό του κόμμα θα είναι αρκετό για να στραφεί αλλού η ιστορία. Εξάλλου, γιατί είναι απαγορευτική ηλικία τα 74; Ο Τραμπ είναι 79…
Με σαρδόνιο μειδίαμα
Η Ντόρα Μπακογιάννη υπήρξε αυτόπτης μάρτυς της προδρομικής –παρθενικής– εμφάνισης του νέου κόμματος Σαμαρά, πέρυσι στο Πολεμικό Μουσείο στην εκδήλωση για το βιβλίο του Μανώλη Κοττάκη «Οι απόρρητοι φάκελοι Καραμανλή».
Η ομιλία του Σαμαρά την 1η Ιουλίου 2024, σχεδόν πέντε μήνες πριν από τη διαγραφή του από τη Νέα Δημοκρατία ήταν μια γνήσια δεξιά ατζέντα, που άρχιζε από την αποδοκιμασία της ισότητας στον γάμο και κατέληγε στην καταδίκη της εξωτερικής πολιτικής.
«Μετά από όλα αυτά, τι να πω εγώ;», είπε ο Καραμανλής για να ελαφρύνει το κλίμα όταν μετά τον Σαμαρά ανέβηκε στο βήμα για τη δική του ομιλία. «Ακούσαμε ενδιαφέροντα πράγματα», σχολίασε η Μπακογιάννη στους δημοσιογράφους με το χαρακτηριστικό της χαμόγελο καθώς έφευγε.
Είχε το κουράγιο να υποστεί μια σχεδόν τρίωρη ψαλμωδία από την πρώτη σειρά.
Το κόμμα μέσα στο κόμμα κατέκλυζε το αμφιθέατρο, αδιαφορώντας για την απουσία κλιματισμού. Ατομα όλων των ηλικιών έβραζαν από οργή για μια Νέα Δημοκρατία που «έχει γίνει ΠΑΣΟΚ» και κάθε τόσο ξεσπούσαν σε ιαχές και ποδοβολητά (δεν είναι υπερβολή) που απολάμβανε και σιγοντάριζε ο Σαμαράς.
Υστερα από χρόνια πολιτικής ορθότητας, έμοιαζαν σαν να διεκδικούσαν ξανά τη χαμένη ηθική πρωτοκαθεδρία τους ως πατριώτες, ορθόδοξοι και οικογενειάρχες.
Συγκρίσεις χωρίς μέτρο
Παρ’ όλα αυτά οι κεφαλές του χώρου, που άλλοτε έπιναν νερό στ’ όνομά του, σήμερα αυθαδιάζουν. Η Αφροδίτη Λατινοπούλου και ο Κυριάκος Βελόπουλος δεν θα τον ακολουθήσουν, ενώ ο Πάνος Καμμένος δήλωσε ότι «ο Σαμαράς είναι ο τελευταίος που μπορεί να ηγηθεί της “ατζέντας Τραμπ”». Προκαλεί φυσικά θυμηδία η ευκολία με την οποία ορισμένοι συγκρίνουν δύο ασύμμετρα πολιτικά ρεύματα, την ελληνική Δεξιά και την «ατζέντα Τραμπ».
Στην Ελλάδα δεν έχουμε κανένα πρόβλημα με τις εκτρώσεις, ενώ το Λιμενικό απωθεί νυχθημερόν τις λέμβους όσων εγκατέλειψαν τα χωριά τους στο ορεινό Πακιστάν για να δοκιμάσουν την τύχη τους στον ήλιο της πλατείας Βικτωρίας.
Οι περισσότεροι δεν καταριόμαστε την Ευρωπαϊκή Ενωση, δεν καλοβλέπουμε τον Ερντογάν, ούτε θέλουμε να χαρατσώσουμε τις εισαγωγές για να ζωντανέψουμε, τάχα, τη βιομηχανική παραγωγή (που ποτέ δεν είχαμε).
Η Μπακογιάννη έθεσε το ζήτημα σε μια άλλη διάσταση, ανεξάρτητη από την «ατζέντα Τραμπ»: «Το δις εξαμαρτείν ουκ ανδρός σοφού. Θέλει να ρίξει δεύτερη φορά Μητσοτάκη. Δεν θα λειτουργήσει».
Συνομιλητές του Αντώνη Σαμαρά θυμούνται ότι, πίσω στο 1990, ο ίδιος υποπτευόταν πως ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης τον παγίδεψε στο ΥΠΕΞ για να τον «κάψει» και να προωθήσει μετά την Ντόρα ως διάδοχο.
Ο άσωτος ψυχογιός
Γνωρίζονται από τα βάθη της δεκαετίας του ’80. Ηταν το παιδί του Ευάγγελου Αβέρωφ, που υιοθέτησε ο Μητσοτάκης. Ολη η οικογένεια τον λάτρευε. Το καλοκαίρι του 1989 ορκίστηκε υπουργός Οικονομικών στην κυβέρνηση Τζαννετάκη. Στις 4 Μαΐου 1990, στην τρίτη ψηφοφορία για την επιστροφή του Κωνσταντίνου Καραμανλή στο Προεδρικό Μέγαρο, η 36χρονη Ντόρα και ο 39χρονος Αντώνης κάθονταν δίπλα δίπλα στα βουλευτικά έδρανα. Χρειάζονταν 150 βουλευτές για να εκλεγεί ο Καραμανλής και η κυβέρνηση είχε μόλις 151. «Τι θα γίνει αν δεν τον ψηφίσουμε εμείς οι δύο;», της ψιθύρισε στο αυτί αστειευόμενος. Στον γάμο του με τη Γεωργία Κρητικού στις 20 Μαΐου 1990 στην Πύλο παρευρέθησαν ο Κωνσταντίνος και η Μαρίκα Μητσοτάκη, αλλά και ο 22χρονος Κυριάκος.
Στην επίσημη επίσκεψη του Μητσοτάκη στον Λευκό Οίκο τον Ιούλιο του 1990, η Ντόρα υπερασπίστηκε την κυβέρνηση σε Αμερικανό συνομιλητή της που αμφισβητούσε την ποιότητα του ελληνικού πολιτικού προσωπικού. Εδειξε τον Σαμαρά ως την «εξαίρεση» στη μετριοκρατία και είπε με νόημα: «Είναι από το υλικό των Κένεντι». Κι όμως, ο Σαμαράς καθόταν σ’ αναμμένα κάρβουνα. Συνομιλητές του θυμούνται ότι υποπτευόταν πως ο Μητσοτάκης τον παγίδεψε στο ΥΠΕΞ για να τον «κάψει» και να προωθήσει μετά την Ντόρα ως διάδοχο. Μέχρι σήμερα η οικογένεια Μητσοτάκη του καταλογίζει ότι δεν πάτησε πόδι στη σύνοδο κορυφής της 15ης Δεκεμβρίου 1991 και δεν αντιτάχθηκε στον Γερμανό ομόλογό του Χανς Ντίτριχ Γκένσερ. Ο Μητσοτάκης υποστήριζε μέχρι τον θάνατό του το 2017 ότι τον είχε δασκαλέψει να θέσει βέτο και να μη δεχθεί τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας χωρίς λύση του Μακεδονικού. Η πλευρά Σαμαρά απαντάει ότι η διάλυση της Γιουγκοσλαβίας είχε ήδη συντελεστεί εκ των πραγμάτων.
Τα λόγια και τα κατώγια
«Ο Σαμαράς χρησιμοποιεί την εξωτερική πολιτική με τρόπο που έχει χαρακτηριστικά πατριδοκαπηλίας», λέει στους συνομιλητές της η Ντόρα Μπακογιάννη. «Εχει εθνικιστικές θέσεις στα λόγια, αλλά όταν ο ίδιος βρίσκεται στην εξουσία εφαρμόζει την εθνική γραμμή που ακολουθούν όλες οι κυβερνήσεις». Η εθνική γραμμή στο «Μακεδονικό» ήταν η διεκδίκηση ονομασίας με γεωγραφικό προσδιορισμό για χρήση έναντι όλων (erga omnes) που ακολούθησε και η κυβέρνηση Σαμαρά. Η εθνική γραμμή στις ελληνοτουρκικές σχέσεις από τη δεκαετία του ’70 είναι ο διάλογος. Στις 4 Μαρτίου 2013 ο Σαμαράς συναντήθηκε με τον Ταγίπ Ερντογάν στην Κωνσταντινούπολη κατά τη 2η Σύνοδο του Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδος – Τουρκίας. Συμφώνησαν να διατηρήσουν τη δυναμική στις διερευνητικές επαφές και υπέγραψαν 25 συμφωνίες.
Η πολιτική αυτή δεν μοιάζει πολύ διαφορετική από την εξωτερική πολιτική του Κυριάκου Μητσοτάκη και του Γιώργου Γεραπετρίτη, η οποία περιέχει επιπλέον τη συμφωνία αμυντικής συνεργασίας με τη Γαλλία, τους μεγάλους εξοπλισμούς, την εμβάθυνση της αμυντικής συνεργασίας με τις ΗΠΑ και την ενίσχυση των σχέσεων με το Ισραήλ και τη Μέση Ανατολή.
Ο Σαμαράς δεν αναγνωρίζει τίποτα από αυτά. «Είμαστε απόντες. Εχουμε εγκαταλείψει όλα τα εθνικά μας θέματα». Αποδίδει το γεγονός ότι δεν έχουν πραγματοποιηθεί μη αναστρέψιμοι συμβιβασμοί στα ελληνοτουρκικά στον φόβο που έχει ο Μητσοτάκης απέναντι στο πατριωτικό μπλοκ, το οποίο ο ίδιος εκφράζει αυθεντικά. Οι επικριτές του απαντούν ότι έχει αναπτύξει επιλεκτική σχέση με την πραγματικότητα.
Είναι η ίδια μομφή που του καταλογίζουν εδώ και τριάντα χρόνια. Το 1995 πρότεινε τον Κωστή Στεφανόπουλο και τον ψήφισε μαζί με το ΠΑΣΟΚ για Πρόεδρο της Δημοκρατίας, αποτρέποντας τη διάλυση της Βουλής και παρατείνοντας έτσι την παραμονή του Ανδρέα Παπανδρέου στην εξουσία. Η απόφαση αυτή ενίσχυσε μέσα στη Ν.Δ. το βέτο του Μητσοτάκη κατά της επιστροφής του στο κόμμα.
Από το 1997 ο Κώστας Καραμανλής ήθελε κοντά του τον Σαμαρά, ενδεχομένως για να έχει ένα αντίβαρο στην οικογένεια Μητσοτάκη, αλλά και για να ενισχυθεί η ενότητα της παράταξης απέναντι στο ΠΑΣΟΚ. Η επιστροφή πραγματοποιήθηκε μόλις το 2004, όταν τον επέβαλε στο ευρωψηφοδέλτιο. Μέχρι τότε έζησε κανονικό εξοστρακισμό στο σπίτι του στην Κηφισιά, διαβάζοντας στον Τύπο συνεχή αναθέματα εναντίον του από πολιτικούς και δημοσιογράφους.
Ρεσάλτο και διαγραφές
Στις αρχές του 2009 τοποθετήθηκε υπουργός Πολιτισμού και στο τέλος του ίδιου έτους διαδέχθηκε τον Καραμανλή. Αξιοποίησε το στρατηγικό λάθος της Μπακογιάννη, η οποία, παρασυρόμενη από λανθασμένες δημοσκοπήσεις, δέχθηκε να αλλάξει το καταστατικό του κόμματος και να πραγματοποιηθεί ψηφοφορία για αρχηγό από τη βάση και όχι μόνο από το συνέδριο, το οποίο ήλεγχε κατά 80%. Λίγους μήνες μετά, τον Μάιο του 2010, ο Σαμαράς διέγραψε την Ντόρα επειδή ψήφισε το πρώτο μνημόνιο.
«Αν ο Σαμαράς είχε ψηφίσει το πρώτο μνημόνιο, η χώρα θα έβγαινε από την κρίση πέντε χρόνια νωρίτερα», έχει πει η Μπακογιάννη. Φίλοι και εχθροί της συμφωνούν ότι έχει μια σπάνια ικανότητα στις φαρμακερές δηλώσεις κατά εκείνων που θεωρεί ότι την έχουν προσβάλει, κάτι που μάλλον δεν βοηθάει τους άλλους να διακρίνουν εύκολα τη γοητευτική και την ευαίσθητη πλευρά της.
Ιδρυσε το δικό της κόμμα, τη Δημοκρατική Συμμαχία, για να επιστρέψει στη Ν.Δ. λίγο πριν από τις δεύτερες εκλογές του 2012 (Ιούνιος). Λίγο καιρό μετά, ο επικεφαλής της Κομισιόν Ζαν Κλοντ Γιούνκερ ζήτησε από την Αθήνα να την τοποθετήσει επίτροπο, έτσι ώστε να την ορίσει εκείνος στη συνέχεια ύπατη εκπρόσωπο για θέματα εξωτερικής πολιτικής. Ο Σαμαράς δεν ενθουσιάστηκε.
Αστρα για να μαλώνετε
Η έχθρα αυτή είναι τόσο πέρα και πάνω από τους συνήθεις πολιτικούς διαξιφισμούς, ώστε αδιάκριτος δημοσιογράφος απευθύνθηκε σε αστρολόγο. Πράγματι, η ασυμβατότητα αποτυπώνεται στους αστρολογικούς χάρτες. «Ο Σαμαράς είναι Δίδυμος με τον Αρη στον Κριό, ενώ η Ντόρα είναι Ταύρος με τον Αρη στον Δίδυμο. Παρορμητικός και συγκρουσιακός ο Σαμαράς, μαχήτρια με έπαρση και γλώσσα σκληρή η Ντόρα. Από τη δική του οπτική γωνία εκείνη φαίνεται άκαμπτη και κτητική, ενώ από τη δική της εκείνος μοιάζει αναξιόπιστος και επιπόλαιος». Ακόμη και τα άστρα συνωμοτούν ώστε κάθε διαφωνία να εξελίσσεται σε σύρραξη.
Ολα άλλαξαν στη Μεταπολίτευση, αλλά όχι η κόντρα ανάμεσα στον Αντώνη και στην Ντόρα.
Είναι εντυπωσιακό ότι η βεντέτα των δύο πολιτικών αντέχει περισσότερο από τις ιδεολογίες, τα κόμματα, τους γάμους, τους έρωτες. Ισως είναι το μόνο στοιχείο στους ταραγμένους καιρούς μας που επιτρέπει την αισιοδοξία ότι ο χρόνος μπορεί να νικηθεί, ότι μπορεί να σταματήσει, ότι δεν είναι όλα φευγαλέα και προσωρινά. Αυτό δεν είναι μικρή επιτυχία.
