«Επί κυβερνήσεως Νέας Δημοκρατίας έμειναν οι κουκούλες για έξι χρόνια», λέει δηκτικά στην «Κ» ο Ευάγγελος Βενιζέλος αναφερόμενος στην απροθυμία της Δικαιοσύνης να προχωρήσει στην αποκάλυψη των περιβόητων προστατευόμενων μαρτύρων που με τις καταθέσεις τους το 2018 διέσυραν πρώην πρωθυπουργούς και υπουργούς της τότε αντιπολίτευσης. Αλησμόνητη έχει μείνει η αγόρευση Βενιζέλου στις 21 Φεβρουαρίου 2018 στη Βουλή με τη διαρκή επανάληψη (πάνω από δέκα φορές) της φράσης «Πάρτε το σχετικό» καθώς κατέθετε στα Πρακτικά έγγραφα και δημοσιεύματα που έδειχναν ότι η τότε κυβέρνηση «επώαζε τη σκευωρία» για πάνω από ένα χρόνο.
Ηταν η ίδια ημέρα που ο Παναγιώτης Πικραμμένος δεν μπόρεσε να συγκρατήσει τη συγκίνησή του μιλώντας για την προσβολή που αισθάνθηκε από αυτή την απόπειρα διασυρμού. Τα χρόνια πέρασαν. Η πλειονότητα της κοινής γνώμης πείστηκε σχετικά γρήγορα ότι η εμπλοκή πολιτικών ήταν μεθοδευμένη, αλλά έμεινε ένας κόμπος στον λαιμό όσων τότε κατηγορήθηκαν άδικα. Για πρώτη φορά δύο πρώην πρωθυπουργοί, ο Αντώνης Σαμαράς και ο Παναγιώτης Πικραμμένος, ένας αντιπρόεδρος κυβέρνησης, ο Ευάγγελος Βενιζέλος, ένας διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, ο Γιάννης Στουρνάρας, ένας Ευρωπαίος επίτροπος, ο Δημήτρης Αβραμόπουλος και οι πρώην υπουργοί Ανδρέας Λοβέρδος, Αδωνις Γεωργιάδης, Μάριος Σαλμάς, Ανδρέας Λυκουρέντζος και Γιώργος Κουτρουμάνης έπεσαν θύματα μιας πολιτικής σκευωρίας αντάξιας ενός αυταρχικού κράτους.
«Δεν έχουμε τελειώσει»
Παρ’ όλα αυτά η πολιτεία δεν έδειξε καμία σπουδή να διαλευκάνει την υπόθεση και να τιμωρήσει τους αυτουργούς. Η ολιγωρία αυτή, για την οποία υπάρχουν πολλές θεωρίες, έχει θίξει βαθύτατα όλους, με πρώτο τον Σαμαρά, για τον οποίο, σύμφωνα με τον δικηγόρο του, Δημήτρη Γιάννο, η υπόθεση δεν έχει λήξει. «Ο πρώην πρωθυπουργός θα προχωρήσει σε κάθε νόμιμη ενέργεια κατά παντός υπευθύνου».
Ο Ανδρέας Λοβέρδος έχει κάθε λόγο να θέλει να αφήσει πίσω του την οδυνηρή περιπέτεια. Προ ετών είχε φτάσει να δηλώσει ότι θα ξυλοφορτώσει τον Αλέξη Τσίπρα, αλλά τώρα που διέβη τον Ρουβίκωνα κατανοεί ότι η σοσιαλιστική μπρουταλιτέ δεν ταιριάζει με τη φιλελεύθερη ευπρέπεια. Ο Δημήτρης Αβραμόπουλος βρίσκεται στο Παλέρμο και στη συνέχεια θα ταξιδεύσει στις ΗΠΑ. «Θα έπρεπε οι σκευωροί που μετατράπηκαν σε προστατευόμενους μάρτυρες να φυλακιστούν ισόβια», είπε στην «Κ» μπαίνοντας στο αεροπλάνο. Φίλοι του πρώην επιτρόπου πιστεύουν ότι το δικό του όνομα, όπως και εκείνα των Βενιζέλου και Πικραμμένου κόσμησαν τη λίστα των κατηγορούμενων πολιτικών έτσι ώστε να αποκλειστεί το ενδεχόμενο κάποια κυβέρνηση να τους σκεφτεί για την Προεδρία της Δημοκρατίας το 2020.
Ο Αδωνις Γεωργιάδης είναι απασχολημένος με τον εκσυγχρονισμό του ΕΣΥ, αλλά διαβεβαίωσε τους ακολούθους του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ότι θα προχωρήσει σε αγωγές εναντίον των δύο ψευδομαρτύρων αξιώνοντας αποζημίωση. Δεν θα είναι ο μόνος, αφού λέγεται ότι οι εν λόγω διαθέτουν παχυλούς τραπεζικούς λογαριασμούς λόγω των αμοιβών τους για όσα κατέθεσαν στο FBI για την εταιρεία τους. Οι γνώστες λένε ότι ακόμα κι αν κάποτε εκδικαστούν, οι αποζημιώσεις θα είναι πενιχρές, οπότε χρήματα θα τους μείνουν αρκετά για να περάσουν μια ήρεμη ζωή. Ο Παναγιώτης Πικραμμένος δεν θα συνεχίσει δικαστικά, άλλωστε δεν παρέστη στη διαδικασία. «Για μένα δεν το πίστεψε κανένας, το δικαστήριο δεν είχε να μου προσφέρει τίποτα παραπάνω». Δεν τον ικανοποίησε η ποινή που επιβλήθηκε στους ψευδομάρτυρες («τρία χρόνια με αναστολή είναι προσβολή»).
Ο πρώην πρωθυπουργός έχει επιφυλάξεις για τον θεσμό των προστατευόμενων μαρτύρων. «Δεν πιστεύω ότι όποιος πάει στον εισαγγελέα και λέει μια ιστορία πρέπει να καθίσταται αυτομάτως προστατευόμενος μάρτυρας. Πρέπει να γίνεται πρώτα μια μικρή έρευνα για την αληθοφάνεια της ιστορίας. Δεν πρέπει ο κάθε περαστικός να γίνεται προστατευόμενος μάρτυρας». Κατά τα άλλα διάγει ήρεμο βίο, αν και διατηρεί γραφείο στο κτίριο της οδού Ζαλοκώστα όπου εργαζόταν ως αντιπρόεδρος της κυβέρνησης (2019-2023). Τώρα είναι αρμόδιος για την ανέγερση του Μουσείου του Ολοκαυτώματος.
Παράλληλα σκάνδαλα
Με άλλα λόγια, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, όλοι κοιτάζουν μπροστά. Αλλά ας δούμε όλο αυτό το θεσμικό ναυάγιο κάπως διαφορετικά. Το σκάνδαλο Novartis μπορεί, με λίγη δόση ειρωνείας, να προσεγγιστεί ως ένα καλλιτεχνικό αριστούργημα, που ωστόσο ακολούθησε πιστά τη μεθοδολογία διαχείρισης των σκανδάλων στο ελληνικό κράτος. Εχουμε ένα σκάνδαλο πρώτου μεγέθους, αυτή τη φορά με διεθνείς προεκτάσεις, στο οποίο ενεπλάκησαν πολλά ονόματα κορυφαίων πολιτικών, ιατρών και στελεχών της φαρμακευτικής εταιρείας Novartis. Δίπλα στο σκάνδαλο αυτό εξελίχθηκε σχεδόν από την πρώτη στιγμή ένα παράλληλο σκάνδαλο με κεντρικό ερώτημα αν το αρχικό σκάνδαλο ήταν μια σκευωρία που μεθόδευσαν κορυφαία στελέχη της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ με συνεργούς δικαστικούς και άλλους παράγοντες του δημοσίου βίου για να προωθήσουν τις πολιτικές τους επιδιώξεις.
Επτάμισι χρόνια μετά, ούτε γάτα ούτε ζημιά. Οι κατηγορίες κατά πολιτικών κατέπεσαν εδώ και αρκετό καιρό. Οι υποθέσεις όλων κατέληξαν αμέσως στο αρχείο, πλην του Ανδρέα Λοβέρδου ο οποίος υπέμεινε τη βάσανο της τακτικής ανάκρισης και απαλλάχθηκε με βούλευμα. Κάποιοι από όσους κατηγορήθηκαν ότι έστησαν την υπόθεση υπέστησαν ορισμένες μάλλον ανώδυνες αμυχές. Ο πρώην αναπληρωτής υπουργός Δικαιοσύνης Δημήτρης Παπαγγελόπουλος «φωτογραφήθηκε» από τη Ν.Δ. ως ο κατεξοχήν ενορχηστρωτής της σκευωρίας κατά των πολιτικών με την επιστράτευση μαρτύρων που αρχικώς έλαβαν τον μανδύα του «προστατευόμενου μάρτυρα».
Οχι χωρίς έρευνα – Δεν πιστεύω ότι όποιος πάει στον εισαγγελέα και λέει μια ιστορία πρέπει να καθίσταται αυτομάτως προστατευόμενος μάρτυρας. Πρέπει να γίνεται πρώτα μια μικρή έρευνα για την αληθοφάνεια της ιστορίας, λέει στην «Κ» ο Παναγιώτης Πικραμμένος.
Οι μάρτυρες αυτοί αναβαθμίστηκαν παρανόμως σε μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος (δηλαδή απέκτησαν ενισχυμένη ασυλία) στις αρχές του 2018 παρά το γεγονός ότι δεν πληρούσαν μία βασική προϋπόθεση του σχετικού νόμου που επιβάλλει ώστε οι μάρτυρες αυτοί να μην έχουν ίδιον συμφέρον. Συμφέρον είχαν, αφού όπως τελικά αποδείχθηκε, προτού φορέσουν την «κουκούλα» και λαλήσουν διάφορα μυστικά, αρχικά στο FBI με το αζημίωτο, ήταν και οι δύο υπάλληλοι της ελληνικής Novartis.
Ο Παπαγγελόπουλος οδηγήθηκε στο Ειδικό Δικαστήριο. Το 2023 καταδικάστηκε για δύο παραβάσεις καθήκοντος και του επιβλήθηκε το «χάδι» μιας χρηματικής ποινής 10.000 ευρώ. Ο κ. Παπαγγελόπουλος έχει εχθρούς σε όλες τις παρατάξεις. Αλλοι τον συνδέουν με τη νεοκαραμανλική Ν.Δ., αφού υπήρξε επικεφαλής της ΕΥΠ με προϊστάμενο τον Προκόπη Παυλόπουλο επί Κώστα Καραμανλή και άλλοι τον χρεώνουν στον Αλέξη Τσίπρα, αφού διατηρούσε παραδοσιακά φιλικές σχέσεις με την οικογένεια των γονέων του πρώην πρωθυπουργού.
Η εισαγγελέας Ελένη Τουλουπάκη που κηδεμόνευσε τη διαδικασία θεωρείται εκλεκτή του Παπαγγελόπουλου. Αθωώθηκε για την κατηγορία της κατάχρησης εξουσίας. Σήμερα δικάζει κανονικά, παρότι απέτυχε να εκλεγεί εισαγγελέας Εφετών. Οι ρέκτες των θεωριών συνωμοσίας επιμένουν ότι η ολιγωρία και η λήθη που επικράτησε σχετικά με την τιμωρία της υποθετικής συμμορίας που έστησε τη σκευωρία, οφείλεται στις άριστες σχέσεις της ευθυτενούς εισαγγελέως με πρόσωπα προσφιλή στη σημερινή εξουσία.
Οι δύο «μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος» δικάστηκαν με τον προηγούμενο ποινικό κώδικα και έπεσαν στα πολύ μαλακά. Ο Φιλίστορας Δεστεμπασίδης (Μάξιμος Σαράφης) και η Μαρία Μαραγγέλη (Αικατερίνη Κελέση) έλαβαν ποινές 25 και 33 μηνών αντίστοιχα και τριετή αναστολή. Γιατί να «κελαηδήσουν» ότι κάποιοι τους σκηνοθέτησαν; Αν ομολογήσουν, θα ενοχοποιήσουν πρώτα απ’ όλους τους εαυτούς τους.
Οι αληθινοί κερδισμένοι
Μέσα σε όλη αυτή την τραγικωμωδία τη σκαπούλαραν πλήρως όσοι γιατροί μπορεί να είχαν στενές σχέσεις με την εταιρεία. Η ελληνική Δικαιοσύνη δεν στράφηκε συστηματικά στους επιόρκους του Ιπποκρατικού όρκου. Στις μυστικές συσκέψεις συριζαίων κυβερνητικών λέγεται ότι πρυτάνευσε ο υπολογισμός ότι θα μπορούσαν να «φαρμακώσουν» τους εχθρούς τους μέσα από το τέχνασμα συσχέτισης τραπεζικών λογαριασμών με συγκεκριμένες αποφάσεις για δημόσιες προμήθειες. Αν βρεθεί ένας λογαριασμός που είναι δραστήριος σε εποχή που είσαι υπουργός και την ίδια περίοδο βάζεις πολλές υπογραφές, η Δικαιοσύνη μπορεί αν θέλει να σε ταλαιπωρήσει, ακόμα και να σε προφυλακίσει.
Λογαριασμοί και υπογραφές μπορούν να συνδεθούν αυθαίρετα σε μια δικογραφία στην κατεύθυνση του «δόγματος Πολάκη» («να βάλουμε κάποιους φυλακή για να κερδίσουμε τις εκλογές»). Στην περίπτωση των πολιτικών της Novartis δεν «βγήκε» το κόλπο. Και όσο για τους γιατρούς, οι γνώστες λένε ότι έχουν απομείνει κάποιες ασήμαντες υποθέσεις που εκκρεμούν.
Με άλλα λόγια, μια υπόθεση που προκάλεσε πανδαιμόνιο στις αρχές του 2018 κατέληξε σήμερα στο απόλυτο φιάσκο. Δεν ευθύνεται κανείς ούτε για αθέμιτες πρακτικές συνταγογράφησης φαρμάκων με συνέργεια ιατρών και στελεχών της φαρμακευτικής εταιρείας, ούτε φυσικά για πολιτικές παρεμβάσεις υπέρ των φαρμάκων της Novartis, αλλά ούτε και για την οργάνωση κάποιας συνωμοσίας για την εξόντωση πολιτικών αντιπάλων μέσω ψευδών κατηγοριών εναντίον τους.
Η αναζήτηση ενόχων ευτελίζεται σε ένα… παπατζηλίκι όπου στο τέλος ο παπάς εξαφανίζεται, λένε όσοι θέλουν να τονίσουν τη συνήχηση με το όνομα προβεβλημένου και ιδιαίτερα ανθεκτικού πρώην υπουργού του ΣΥΡΙΖΑ που όλοι υποθέτουν ότι γνώριζε περισσότερα απ’ όσα θα έπρεπε. Ο τότε υπουργός Δικαιοσύνης Σταύρος Κοντονής έχει αποδώσει με δηλώσεις του ευθύνες για τη μεθόδευση στο τότε Μέγαρο Μαξίμου όπου όπως μάλιστα ανέφερε, «λειτουργούσε ένα παραϋπουργείο Δικαιοσύνης».
Παρ’ όλα αυτά, ο Κυριάκος Μητσοτάκης αρνήθηκε σθεναρά να ρίξει τον Αλέξη Τσίπρα στα θηρία της Προανακριτικής δίπλα στον Παπαγγελόπουλο. Οι γνωρίζοντες λένε ότι ο ίδιος ο Τσίπρας αποδέχθηκε αναδρομικά ότι αυτή η άρνηση ήταν άλλη μια απόδειξη της πολιτικής ευφυΐας του αντιπάλου του. Αν ο Μητσοτάκης εγκλώβιζε τον προκάτοχό του σε ένα Ειδικό Δικαστήριο θα του έδινε τη δυνατότητα να δυναμώσει πολιτικά μέσα στην τετραετία μετά την ήττα του 2019 με 31%. Κρατώντας τον στο απυρόβλητο του στέρησε την ανάκτηση δυνάμεων. Κάτι ανάλογο πιστεύουν και στο Μέγαρο Μαξίμου.
Πάντως η κοινή γνώμη δεν φαίνεται να εντυπωσιάζεται από τις ταχυδακτυλουργίες των πολιτικών, αφού η υστερόβουλη μεγαλοποίηση σκανδάλων από μια κυβέρνηση με στόχο τους αντιπάλους της και στη συνέχεια η απονεύρωση και εξάλειψη των σκανδάλων αυτών από την επόμενη κυβέρνηση με διακομματική συναίνεση έχει αναχθεί σε εθνική ειδικότητα.
Οι κήνσορες θρηνούν ότι η εμπιστοσύνη στους θεσμούς δεν περνάει ημέρες δόξης, αλλά τα δάκρυα είναι κροκοδείλια αφού η θεσμική απαξίωση είναι κομμάτι της παράδοσης. Τρανό παράδειγμα: Ηταν «βρώμικο» το 1989 γιατί μεθοδεύτηκε από τη Ν.Δ. και τον Ενιαίο Συνασπισμό (ΚΚΕ – ΚΚΕ εσ.) η παραπομπή του Ανδρέα Παπανδρέου στο Ειδικό Δικαστήριο ή γιατί μια κυβέρνηση ευνόησε και ένας πανίσχυρος υπουργός (Μένιος Κουτσόγιωργας) έλαβε οικονομική ενίσχυση «για το κόμμα» προκειμένου να προστατεύσει έναν εκδότη που έγινε τραπεζίτης; Κοντεύουν να περάσουν σαράντα χρόνια και πολιτικοί και ιστορικοί ακόμα διαφωνούν αφήνοντας την «εμπιστοσύνη στους θεσμούς» να αναπαύεται στο ναδίρ των σχετικών μετρήσεων. Οπότε, η Novartis μας μάρανε;
