Από τις Βρυξέλλες έως το Κίεβο, πολλά μάτια είναι στραμμένα σήμερα ανήσυχα στην Τσεχία των περίπου 11 εκατομμυρίων κατοίκων.
Στη χώρα της κεντρικής Ευρώπης, μέλος του ΝΑΤΟ και της ΕΕ, έχουν στηθεί από χθες κάλπες, με την εκλογική διαδικασία να ολοκληρώνεται εντός της ημέρας για την ανάδειξη νέας Βουλής, νέας κυβέρνησης και -καταπώς φαίνεται- με επαναφορά στο προσκήνιο ενός πολιτικού «φαντάσματος» του πρόσφατου παρελθόντος.
Ακούει στο όνομα Αντρέι Μπάμπις ή «Τσέχος Τραμπ», όπως είναι το παρατσούκλι του.
Το απέκτησε για πολλούς λόγους.
Έχει πολιτική «συγγένεια» με τον πρόεδρο των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ.
Είναι ένας 71χρονος δισεκατομμυριούχος επιχειρηματίας που ισχυρίζεται ότι μπήκε στην πολιτική για να «σώσει» τον λαό.
Επίσης, δικάζεται για σκάνδαλα (εν προκειμένω για απάτη με κοινοτικές επιδοτήσεις) και θα του ταίριαζε «γάντι» μια ασυλία.
Υπάρχει άλλωστε άλλο ένα εν δυνάμει κοινό μεταξύ των δύο.
Στα χνάρια του Τραμπ, ο εθνικολαϊκιστής Μπάμπις εποφθαλμιά με αξιώσεις την επάνοδό του στην εξουσία.
Έχουντας ήδη κυβερνήσει την Τσεχία την περίοδο 2017-2021 κι έπειτα από την ατυχήσασα προσπάθειά του να εκλεγεί το 2023 στην προεδρία, κατάφερε σε αυτήν την προεκλογική περίοδο να εκτοξεύσει το κόμμα του ANO-«Δράση Δυσαρεστημένων Πολιτών» στην κορυφή των δημοσκοπήσεων, αγγίζοντας το 30%.
Πολιτικός χαμελαίοντας, ο Τσέχος κροίσος -έβδομος πλουσιότερος στη χώρα του- κατάφερε με λαϊκιστικές υποσχέσεις για μείζονα οικονομικο-κοινωνικά προβλήματα και με ένα επιμελώς casual ντύσιμο κατά την προεκλογική εκστρατεία να προβληθεί, σε κόντρα ρόλο, ως «ο άνθρωπος της διπλανής πόρτας», αυτός που νοιάζεται για τα βάσανα του μέσου πολίτη.
Εστίασε στην ακρίβεια, τον πληθωρισμό που «κατατρώει» τους μισθούς και το ενεργειακό κόστος που παραμένει υψηλό.
Υπό το μότο «αγωνίζομαι για τα εθνικά συμφέροντα», αντιτίθεται στη σημαντική βοήθεια που παρέχει στην Ουκρανία η απερχόμενη κυβέρνηση της Πράγας, ενόσω στα εδάφη της Τσεχίας έχουν βγει καταφύγιο περίπου μισό εκατομμύριο Ουκρανοί πρόσφυγες.
Ο Σλοβάκος πρωθυπουργός Ρόμπερτ Φίτσο, ο Ούγγρος πρωθυπουργός Βίκτορ Όρμπαν και ο Αντρέι Μπάμπις σε σύνοδο της Ομάδας Βίσεγκραντ στη Βουδαπέστη, το 2018 (EPA/Szilard Koszticsak)
Κάλπες υψηλού γεωπολιτικού διακυβεύματος
Τυχόν επιστροφή του Μπάμπις στην εξουσία αναμένεται να έχει σημαντικές επιπτώσεις στην ήδη διαταραγμένη συνοχή της ΕΕ και πιθανές παρενέργειες στο ΝΑΤΟ, ωθώντας την Τσεχία πιο μακριά από τη Δύση και πιο κοντά στη Μόσχα.
Υπό μια εθνικολαϊκιστική κυβέρνηση, η κεντροευρωπαϊκή χώρα αναμένεται να ενισχύσει το φιλορωσικό μέτωπο που συγκροτούν σήμερα η Ουγγαρία του Βίκτορ Όρμπαν και η Σλοβακία υπό τον Ρόμπερτ Φίτσο, με συστηματική παρεμπόδιση της ευρωπαϊκής στήριξης της Ουκρανίας και της ενταξιακής πορείας της στην ΕΕ.
Μαζί με την πολιτικά ασταθή Πολωνία -που πλέον ισορροπεί ανάμεσα σε έναν ευρωπαϊστή κεντροδεξιό πρωθυπουργό και έναν ακροδεξιό πρόεδρο- η Τσεχία, η Ουγγαρία και η Σλοβακία ανήκουν στην ομάδα Βίσεγκραντ.
Αποτελεί ήδη σκληροπυρηνικό μοχλό πιέσεων στην ΕΕ, σε μια ευρεία γκάμα θεμάτων: από το ουκρανικό και θέματα άμυνας, έως το μεταναστευτικό.
Στο δε Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το ANO του Μπάμπις είναι από τους συνιδρυτές της ακροδεξιάς ευρωομάδας «Πατριώτες για την Ευρώπη» (PfE), μαζί με το Fidesz του Όρμπαν, την προεδρία της οποίας έχει ο Ζορντάν Μπαρντελά της γαλλικής λεπενικής ακροδεξιάς, ενώ στα μέλη του συγκαταλέγεται η Λέγκα του αντιπροέδρου της ιταλικής κυβέρνησης, Ματέο Σαλβίνι.
Ειδικά η συμμαχία του Μπάμπις με τον Όρμπαν είναι πολύ ισχυρή -όχι τυχαία ο τελευταίος έσπευσε να εκφράσει την υποστήριξή του στον Τσέχο ομοϊδεάτη του από την άτυπη σύνοδο κορυφής στην Κοπεγχάγη.
Με το βλέμμα ξανά στην πρωθυπουργία, ο Αντρέι Μπάμπις λέει ότι θέλει να σταματήσει την «τρέλα από τις Βρυξέλλες», συμπεριλαμβανομένης της περιβαλλοντικής πολιτικής.
Πρωτίστως ωστόσο θέλει να τραβήξει «χειρόφρενο» στη λεγόμενη «τσεχική πρωτοβουλία», βάσει της οποίας η Πράγα έχει εξασφαλίσει πάνω από 2,5 εκατομμύρια βλήματα πυροβολικού για το Κίεβο τον τελευταίο χρόνο και ένα πακέτο βοήθειας ύψους 41 εκατομμυρίων ευρώ ετησίως έως το 2030.
Τούτων λεχθέντων, η εφημερίδα «Deník N» ανέφερε «συστηματική διάδοση φιλορωσικής προπαγάνδας και μηνυμάτων υπέρ αντισυστημικών κομμάτων» στην Τσεχία, μέσω λογαριασμών στο TikTok.
Ο ηγέτης του ΑΝΟ Αντρέι Μπάμπις και ο Τσέχος πρωθυπουργός και επικεφαλής του συνασπισμού Spolu (Μαζί), Πετρ Φιάλα σε χειραψία πριν από το τηλεοπτικό ντιμέιτ (REUTERS/David W Cerny)
Ένα κατακερματισμένο πολιτικό σκηνικό
«Στοχεύουμε σε μια μονοκομματική κυβέρνηση. Έχουμε κυβερνήσει στο παρελθόν με επιτυχία, με αποτελέσματα», είπε ο 71χρονος Μπάμπις στο τηλεοπτικό ντιμπέιτ με τον «ξύλινο» έως τώρα πρωθυπουργό της Τσεχίας, Πετρ Φιάλα.
Ο τελευταίος ηγείται της τριμερούς συμμαχίας Spolu («Μαζί»), είναι σύμμαχος της Ιταλίδας πρωθυπουργού Τζόρτζια Μελόνι στην ευρωομάδα Ευρωπαίοι Συντηρητικοί και Μεταρρυθμιστές (ECR) και έγινε πρωθυπουργός μέσω ενός συνασπισμού με το φιλελεύθερου κόμμα STAN.
Στις δημοσκοπήσεις ωστόσο το Spolu έρχεται πια δεύτερο, με ποσοστό στο 20%, έπειται από μια πολιτική λιτότητας τα τελευταία χρόνια, κατά τη διάρκεια των οποίων το δημόσιο έλλειμμα της Πράγας μειώθηκε, από 5%, σε 2% του ΑΕΠ, εν μέσω ωστόσο μιας επίμονης κρίσης κόστους ζωής, στεγαστικής κρίσης και, στον αντίποδα, αύξησης των αμυντικών δαπανών στο όνομα της αντιμετώποσης της ρωσικής επιθετικότητας και στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ.
Η απερχόμενη κυβέρνηση Φιάλα δέχεται στο μεσοδιάστημα πυρά για την απόφαση του υπουργείου Δικαιοσύνης να δεχτεί δωρεά σε bitcoin, ύψους 44 εκατομμυρίων δολαρίων, από έναν καταδικασμένο εγκληματία, ενώ έχει αθετήσει την υπόσχεση για αυστηροποίηση του νομοθετικού πλαισίου για υποθέσεις πολιτικής διαφθοράς.
Το αποτέλεσμα είναι απογοητευμένοι ψηφοφόροι του Spolu να έχουν γυρίσει την πλάτη στην κάλπη, ενώ σπεύδουν μαζικά οι ψηφοφόροι του Μπάμπις και των πιθανών μετεκλογικών συμμάχων του, απουσία πλειοψηφίας.
Βασικός υποψήφιος εταίρος του θεωρείται το νεοφασιστιό Ελευθερία και Άμεση Δημοκρατία (SPD), με ηγέτη τον ιαπωνικής καταγωγής Τόμιο Οκαμούρα.
Με ρατσιστική ρητορική και προεκλογική στοχοποίηση ειδικά των Ουκρανών προσφύγων ως «βάρος για τον Τσέχο φορολογούμενο», ήταν τρίτο στις δημοσκοπήσεις, με ποσοστό άνω του 12%.
Ως παράταιρο, αλλά εν δυνάμει «δεκανίκι» αναφέρεται το ευρωσκεπτικιστικό, φιλορωσικό ριζοσπαστικό αριστερό μέτωπο Stačilo («Αρκετά»).
Πρόκειται ωστόσο για ιδεολογικά ετερογενείς ασταθείς συνδυασμούς.
Εναλλακτικά, αναλόγως των εκλογικών αποτελεσμάτων, το Spolu θα μπορούσε να προσπαθήσει ξανά για έναν τριμερή συνασπισμό με το STAN (11% στις δημοσκοπήσεις) και τους κεντρώους φιλοευρωπαίους Πειρατές (9%), που αποχώρησαν πέρυσι από την κυβέρνηση.
Βανδαλιζμένη προεκλογική αφίση του Αντέρι Μπάμπις στην Τσεχία (REUTERS/Eva Korinkova)
Ο «παράγοντας Πετρ Πάβελ»
Σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, κανένα κόμμα δεν αναμένεται να εξασφαλίσει την απόλυτη πλειοψηφία εδρών.
Μετά το κλείσιμο της κάλπης, συνεπώς, το πιθανότερο σενάριο είναι να ανοίξει ένα κεφάλαιο έντονων μετεκλογικών ζυμώσεων και διαπραγματεύσεων για τον σχηματισμό ενός νέου κυβερνητικού συνασπισμού.
Κάπου εδώ υπεισέρχεται ο παράγοντας Πετρ Πάβελ.
Πρώην αρχηγός του Γενικού Επιτελείου των Ενόπλων Δυνάμεων της Τσεχίας (2012-14) και πρόεδρος της Στρατιωτικής Επιτροπής του ΝΑΤΟ (2025-18), ο απόστρατος πλέον στρατηγός είναι από το 2023 ο πρόεδρος της Τσεχίας.
Πρόσφατα δήλωσε πρόσφατα ότι θα αρνηθεί να επικυρώσει τον διορισμό υπουργών που υποστηρίζουν την έξοδο της χώρας από την ΕΕ ή το ΝΑΤΟ, ούτε θα δεχόταν ανάλογης ιδεολογίας βουλευτές σε βασικές θέσεις που σχετίζονται με την ασφάλεια ή την εξωτερική πολιτική.
Υπερθεματίζοντας με προεκλογική ανάρτηση στο Χ, ο 61χρονος πρωθυπουργός Πετρ Φιάλα, ένας πρώην καθηγητής Πολιτικών Επιστημών, τόνισε ότι σε αυτές τις κάλπες οι ψηφοφόροι θα αποφασίσουν «αν θα συνεχίσουμε στο δρόμο της ελευθερίας, της υψηλής ποιότητας δημοκρατίας, της ασφάλειας και της ευημερίας ή αν θα πάμε ανατολικά».
Πρόσφατες δημοσκοπήσεις πάντως έδειχαν ότι μόνο το 37% των ερωτηθέντων ήταν υπέρ της συνέχισης του απερχόμενου φιλοευρωπαϊκού κυβερνητικού συνασπισμού.
Αντίθετα, το 78% τασσόταν υπέρ είτε μιας κυβέρνησης του ANO είτε ενός συνασπισμού με το συγκεκριμένο κόμμα, ο ηγέτης του οποίου έχει γεννηθεί στη σολαβική πλευρά επί Τσεχοσλοβακίας, μεγάλωσε μεταξύ Γαλλίας και Ελβετίας και αρνείται μέχρι και σήμερα ότι ήταν εν γνώσει του πράκτορας της StB, της τσεχοσλοβακικής μυστικής υπηρεσίας κρατικής ασφάλειας επί κομμουνιστικού καθεστώτος.
