Η Eurovision δεν είναι απλώς ένας διαγωνισμός τραγουδιού. Είναι ένα πολιτιστικό υπερθέαμα, ένα τηλεοπτικό φαινόμενο με εκατοντάδες εκατομμύρια θεατές και μια πλατφόρμα όπου συχνά κρίνεται όχι μόνο το τραγούδι, αλλά και το στυλ, το μήνυμα που θέλει να μεταδώσει ο καλλιτέχνης και το θέαμα.
Οι New York Times, αναλύοντας τους νικητές της Eurovision από το 2000 και μετά, αναδεικνύουν επτά βασικά στοιχεία που οδηγούν στην κορυφή.
1. Μίλα για προσωπική απελευθέρωση
Μια αποτελεσματική αφετηρία για την άνοδο προς την κορυφή, είναι η επιλογή ενός τραγουδιού που υμνεί την αυτοπεποίθηση, την προσωπική ελευθερία ή την απελευθέρωση από τις κοινωνικές νόρμες.
Η Κοντσίτα Βουρστ, drag queen που εκπροσώπησε την Αυστρία το 2014, κέρδισε τον διαγωνισμό με το «Rise Like a Phoenix». Ο τίτλος και μόνο πρόδιδε το μήνυμα: μια προσωπική «ανάσταση» μέσα από τις στάχτες του παρελθόντος, με την ίδια να δηλώνει συμβολικά πως κανείς δεν μπορεί να την σταματήσει.
Το 2008, ο Ντίμα Μπιλάν χάρισε στη Ρωσία τη νίκη με το «Believe», όπου τραγουδούσε: «Ακόμα κι όταν ο κόσμος προσπαθεί να με ρίξει / Δεν θα τους αφήσω να σβήσουν τη φωτιά μου».
Το 2015, ο Μονς Σέλμερλεβ από τη Σουηδία τραγούδησε στο «Heroes» πως «είμαστε οι ήρωες της εποχής μας».
Η Netta από το Ισραήλ πρόσθεσε μια φεμινιστική νότα στην απελευθέρωση του ατόμου με το «Toy» το 2018: «Δεν είμαι το παιχνίδι σου / Εσύ, χαζό αγόρι».
2. Τραγούδα στα αγγλικά
Από το 1999, που άλλαξαν οι κανόνες της Eurovision και δεν απαιτείται πλέον το τραγούδι να είναι στη γλώσσα της χώρας, η αγγλική γλώσσα κυριαρχεί.
Από τους 24 νικητές, οι 18 τραγούδησαν εξ ολοκλήρου στα αγγλικά και άλλοι 2 συνδύασαν αγγλικά με τη μητρική τους γλώσσα.
Η Ρουσλάνα, που κέρδισε για την Ουκρανία το 2004 την 1η θέση με το «Wild Dances», ξεκίνησε τραγουδώντας στα αγγλικά: «Θέλω να με θέλεις καθώς χορεύω / Γύρω-γύρω-γύρω-γύρω» (I want you to want me as I dance / Round and round and round), προτού περάσει στα ουκρανικά.
Η γλώσσα δεν είναι ο μόνος παράγοντας επιτυχίας, αλλά παίζει ρόλο στο πόσο εύκολα μπορεί ένα τραγούδι να τραγουδηθεί από το κοινό.
Εξάλλου, πόσοι θα σιγοτραγουδούσαν το «Fairytale» του Αλεξάντερ Ρίμπακ αν δεν ήταν στα αγγλικά, αναρωτιούνται οι NYT.
3. Αναφορές στο λαϊκό τραγούδι του κάθε τόπου (αλλά όχι στο παραδοσιακό)
Ένα από τα πιο συχνά τεχνάσματα είναι ο συνδυασμός παραδοσιακών ήχων με μοντέρνα ποπ. Για παράδειγμα, στο «Trenuletul» της Μολδαβίας το 2007, υπήρχε ακορντεόν επί σκηνής.
Επτά νικητές μετά το 2000 ενσωμάτωσαν παραδοσιακά όργανα ή μελωδίες. Η Σερτάμπ Ερενέρ κέρδισε για την Τουρκία το 2003 με το «Everyway That I Can», ενσωματώνοντας ανατολίτικους ρυθμούς.
Η Έλενα Παπαρίζου νίκησε για την Ελλάδα το 2005 με το «My Number One», που περιείχε σόλο με κρητική λύρα.
Το 2022, οι Ουκρανοί Kalush Orchestra εντυπωσίασαν με το «Stefania», όπου η μελωδία παιζόταν σε τσέλενκα — ένα είδος φλάουτου.
Ωστόσο, όπως σημειώνουν οι Times, κανένα παραδοσιακό τραγούδι δεν έχει κερδίσει τον διαγωνισμό. Χρειάζεται μια σωστή αναλογία μεταξύ των αναφορών στο λαϊκό τραγούδι και των σύγχρονων στοιχείων, χωρίς υπερβολές.
4. Ξέχνα τις δραματικές αλλαγές τόνου
Παλαιότερα, μια αλλαγή τόνου λίγο πριν το τέλος θεωρείτο απαραίτητη. Το «Fly on the Wings of Love» των Olsen Brothers το 2000 είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα: δραματική παύση και το ρεφρέν εκτοξεύεται έναν τόνο ψηλότερα.
Όμως, από τότε που η Μαρίγια Σερίφοβιτς κέρδισε το 2007 για τη Σερβία με το «Molitva» (που είχε δύο αλλαγές τόνου), κανένα νικητήριο τραγούδι δεν υιοθέτησε αυτή τη «ποπ τσαχπινιά».
Μάλιστα, το 2023, οι διοργανωτές της Eurovision δημοσίευσαν ένα άρθρο «θρηνώντας» την εξαφάνιση αυτής της «αγαπημένης ποπ τεχνικής».
5. Εντυπωσιακή σκηνική παρουσία
Ένα καλό τραγούδι δεν φτάνει. Χρειάζεται και μια εμφάνιση που να κάνει τους θεατές να πουν: «Μα, τι είναι αυτό;»
Το 2023, το Nemo από την Ελβετία τραγούδησε το «The Code» ισορροπώντας πάνω σε έναν τεράστιο περιστρεφόμενο δίσκο. Το 2008, ο Ντίμα Μπιλάν είχε ένα παγοδρόμιο στη σκηνή, με έναν που έκανε φιγούρες επάνω στον πάγο ενώ ο ίδιος τραγουδούσε.
Οι κανονισμοί απαγορεύουν ακραία σκηνικά, όπως ζώα επί σκηνής, αλλά δεν χρειάζονται οι υπερπαραγωγές: το 2014, οι Donatan & Cleo από την Πολωνία τραγούδησαν το «My Slowianie» ενώ μια γυναίκα με παραδοσιακή ενδυμασία… έφτιαχνε βούτυρο επί σκηνής – ήρθαν 14οι .
Το 2012, η Loreen από τη Σουηδία εντυπωσίασε με απλούς ανεμιστήρες και το «Euphoria».
6. Άναψε φωτιές
Η φωτιά πάντα τραβάει βλέμματα. Οκτώ νικητές χρησιμοποίησαν εφέ φωτιάς ή πυροτεχνήματα.
Το «Only Teardrops» της Έμελι ντε Φόρεστ, που κέρδισε για τη Δανία το 2013, έκλεισε την παρουσία της στη σκηνή όχι με δάκρυα -όπως υποδηλώνει ο τίτλος- αλλά με φλόγες που έπεφταν από ψηλά.
Επίσης, ακόμα και μια εικονική φωτιά είναι αποτελεσματική: η Ρουσλάνα το 2004 είχε φόντο μια «ψηφιακή κόλαση».
Το 2015, στη διάρκεια του «I Am Yours» από τους Αυστριακούς The Makemakes, ο τραγουδιστής Dominic Muhrer άνοιξε τα χέρια του σαν μάγος και το πιάνο του τυλίχθηκε στις φλόγες. Κατέλαβαν την τελευταία θέση, με μηδέν πόντους.
7. Απέφυγε τα αστεία acts
Τα «χιουμοριστικά» acts σπάνια κερδίζουν. Μοναδική εξαίρεση οι Lordi από τη Φινλανδία, που νίκησαν το 2006 με το «Hard Rock Hallelujah», ντυμένοι τέρατα.
Αν και τέτοιες συμμετοχές συνήθως δεν φτάνουν στην κορυφή, μένουν αξέχαστες στους τηλεθεατές – τα τραγούδια αυτά, ωστόσο, κανείς δεν τα μνημονεύει.
Βέβαια, υπάρχουν και εξαιρέσεις. Ποιος ξεχνά τους Subwoolfer από τη Νορβηγία το 2022 με το «Give That Wolf a Banana» ή τη Verka Serduchka -η drag περσόνα του Andriy Danylko- από την Ουκρανία το 2007 με το «Dancing Lasha Tumbai», που κατέκτησε τη 2η θέση;
