Η Ντιάνα Χρκα, έπειτα από 16 ημέρες, σταμάτησε την απεργία πείνας. Ο γιος της ήταν ένα από τα θύματα του δυστυχήματος στον σιδηροδρομικό σταθμό του Νόβι Σαντ την 1η Νοεμβρίου 2024. Όταν κατέρρευσε το πρόσφατα ανακαινισμένο στέγαστρο του σιδηροδρομικού σταθμού.
Έως τότε, η Ντιάνα Χρκα, διαζευγμένη με δύο παιδιά, που δούλευε ως μαγείρισσα σε εστιατόριο fast food, δεν ασχολούνταν με την πολιτική. Έπειτα, έγινε το πρόσωπο στις διαδηλώσεις των φοιτητών και του κινήματος στη Σερβία που ζητά δικαιοσύνη για τα θύματα και καταπολέμηση της διαφθοράς. Ο ΟΗΕ μιλάει για αδικαιολόγητη καθυστέρηση στις δίκες.
Η τραγωδία στο Νόβι Σαντ, όπου έχασαν τη ζωή τους 16 άνθρωποι, πυροδότησε την οργή των πολιτών, που καταγγέλλουν τη σερβική κυβέρνηση για αμέλεια και διαφθορά. Οι αντικυβερνητικές διαδηλώσεις με αφορμή το Νόβι Σαντ είναι από τις μεγαλύτερες Σερβία από την πτώση του Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς το 2000.
Η Ντιάνα Χρκα στον τάφο του γιου της, Στέφαν / REUTERS/Marko Djurica
Το απόγευμα της Δευτέρας ανακοίνωσε την απόφασή της να σταματήσει την απεργία πείνας. «Το κάνω γιατί μου το ζητούν οι φοιτητές και οι συμπολίτες μου», είπε. «Ζωντανή μπορώ να προσφέρω περισσότερα από νεκρή. Δεν θα τους απογοητεύσω».
Νερό, τσάι, χυμός
Λίγες ημέρες πριν, μέσα από τη σκηνή που είχε στήσει έξω από το κοινοβούλιο στο Βελιγράδι, έλεγε: «Είμαι έτοιμη να πεθάνω γι’ αυτό, είμαι έτοιμη να ζήσω γι’ αυτό. Είμαι έτοιμη να κάνω τα πάντα για να ενωθούμε και να απαλλαγούμε από αυτό το κακό».
Στις 2 Νοεμβρίου, μία μέρα μετά την πρώτη επέτειο από την τραγωδία στο Νόβι Σαντ, η 48χρονη Ντιάνα Χρκα σταμάτησε να τρώει. Ήθελε με τον τρόπο αυτό να διατρανώσει τα αιτήματα, δικά της και των συμπολιτών της. Ζητούσε δικαιοσύνη για τα θύματα και λογοδοσία της κυβέρνησης. «Έχω πεινάσει και στο παρελθόν, νομίζω ότι μπορώ να το αντέξω περισσότερο από άλλους ανθρώπους», είπε, αναφερόμενη στα χρόνια του πολέμου. Έπινε μόνο νερό, τσάι και χυμό. Είχε παραδεχθεί πάντως ότι «ίσως αυτό να μην μπορέσω να το αντέξω πάνω από 12 ή 13 ημέρες». Άντεξε 16.
Λίγα μέτρα πιο πέρα, ήταν στημένος ένας καταυλισμός από σκηνές υποστηρικτών του προέδρου της Σερβίας, Αλεξάνταρ Βούτσιτς. Χτυπούσαν τη σκηνή της με ακτίνες λέιζερ και έπαιζαν δυνατά ροκ μουσική. Δεν μπορούσε ούτε να κοιμηθεί.
Τους βλέπει όλους σαν παιδιά της
Οι Σέρβοι εισαγγελείς έχουν απαγγείλει κατηγορίες σε τουλάχιστον 13 άτομα για το δυστύχημα στον σιδηροδρομικό σταθμό του Νόβι Σαντ. Μεταξύ αυτών είναι δύο ανώτεροι κυβερνητικοί αξιωματούχο. Κατηγορούνται για διαφθορά που σχετίζεται με κατώτερες προδιαγραφές ανακαινίσεων που πραγματοποιήθηκαν από Κινέζους εργολάβους.
Υποστηρικτές της Ντιάνα Χρκα στο Βελιγράδι / REUTERS/Zorana Jevtic
Ωστόσο, οι δίκες δεν έχουν ακόμη οριστεί, παρά την απαγγελία των κατηγοριών, και ο φόβος είναι ότι οι θάνατοι 16 ανθρώπων θα παραμείνουν ατιμώρητοι.
Η Ντιάνα Χρκα είπε ότι μετά το τραγικό αυτό δυστύχημα ήταν πολύ σοκαρισμένη για να αντιδράσει. Μετά όμως, βλέποντας από την τηλεόραση στο σπίτι της στο Βελιγράδι, τα «παιδιά» να βγαίνουν στους δρόμους, κάτι έγινε.
«Ξαφνικά, απλώς τους ακολούθησα στον δρόμο», είπε σε συνέντευξή της στους New York Times, εκεί, στη σκηνή της. «Και να ’μαι πάλι εδώ, έξω στον δρόμο».
Ο γιος της, Στέφαν, ήταν εργάτης συντήρησης σε εταιρεία στο Νόβι Σαντ όταν σκοτώθηκε.
«Ήμασταν πολύ δεμένοι και πάντα θέλαμε να βλέπουμε τα πράγματα θετικά. Ζούσαμε δύσκολα. Άρχισε να εργάζεται για να με βοηθήσει. Για να μη χρειάζεται να κάνω τόσες πολλές δουλειές. Είπαμε ο ένας στον άλλον ότι θα είμαστε πάντα ευχαριστημένοι με αυτά που έχουμε, και ήμασταν», λέει για τον Στέφαν.
Για τον άλλο γιο της δεν μιλάει. Λέει ότι φοβάται μη στοχοποιηθεί και του συμβεί κάτι κακό. Τώρα, λέει πως θα ήθελε να φτιάξει ένα ίδρυμα. «Θα έχει το όνομα του Στέφαν και θα βοηθάει όλα τα παιδιά», είπε στους New York Times.
Όταν την ρώτησαν τι θα γίνει, πότε βλέπει ότι θα τελειώσει τη διαμαρτυρία της, είπε: «Δεν ξέρω, ό,τι πει ο Θεός. Είμαι στα χέρια του». Κι ύστερα, πρόσθεσε: «Αν χρειαστεί να πεθάνω, ώστε όλα τα παιδιά να μπορέσουν να ζήσουν ελεύθερα και η Σερβία να είναι ελεύθερη, είμαι έτοιμη».
Η απεργία πείνας της Ντιάνα Χρκα ήταν «σημείο καμπής» για τον αγώνα για τη δικαιοσύνη, σύμφωνα με τη Ράσα Νεδέλικοφ, διευθύντρια προγράμματος του Κέντρου Έρευνας, Διαφάνειας και Λογοδοσίας, μιας κυβερνητικής υπηρεσίας εποπτείας στο Βελιγράδι.
Ζητούν εκλογές
Η Ντιάνα Χρκα και οι άλλοι διαδηλωτές ζητούν πρόωρες εκλογές για την αντικατάσταση του Αλεξάνταρ Βούτσιτς. Ο Βούτσιτς βρίσκεται στην εξουσία από το 2014. Αρχικά ως πρωθυπουργός και στη συνέχεια ως πρόεδρος. Προς το παρόν δεν έχει δηλώσει ότι προτίθεται να παραιτηθεί. Επίσης, εξαιτίας της εκτεταμένης καταστολής των διαδηλώσεων έχει κατηγορηθεί σφοδρά από τους πολίτες, αλλά και από οργανώσεις για τα δικαιώματα. Η ΕΕ έχει προειδοποιήσει ότι η Σερβία κάνει βήματα πίσω σε επίπεδο δημοκρατίας.
Σε συνέντευξή του, ο Αλεξάνταρ Βούτσιτς δεσμεύτηκε ότι θα αποδείξει « ότι υπάρχει δικαιοσύνη στη χώρα». Και πως θα λογοδοτήσουν όλοι όσοι ευθύνονται για κακοδιοίκηση στην κατασκευή του σιδηροδρομικού σταθμού. Αλλά είπε ότι εναπόκειται στα δικαστήρια, όχι σε αυτόν, να χειριστούν τις έρευνες για να αποφευχθεί οποιαδήποτε ένδειξη κυβερνητικής παρέμβασης.
Επίσης, αρνήθηκε ότι οι υπηρεσίες ασφαλείας εκφοβίζουν και κρατούν αυθαίρετα διαδηλωτές.
Ήταν προσεκτικός έναντι και της Ντιάνα Χρκα που έκανε απεργία πείνας. Ωστόσο, υπαινίχθηκε ότι οι πολιτικοί του αντίπαλοι την εκμεταλλεύονται.
«Ήλπιζαν ότι η Ντιάνα Χρκα θα πέθαινε και τότε όλοι θα με κατηγορούσαν», είπε ο πρόεδρος της Σερβίας. «Νοιάζομαι γι’ αυτήν. Ανησυχώ γι’ αυτήν. Αυτοί δεν ανησυχούν».
Ο Αλεξάνταρ Βούτσιτς είπε ότι είχε τηλεφωνήσει στην Ντιάνα Χρκα την περασμένη εβδομάδα για να προσπαθήσει να την πείσει να φάει ξανά. Ακόμη και αξιωματούχοι που την υποστηρίζουν της ζήτησαν να σταματήσει.
Έμπνευση
Άλλοι εμπνεύστηκαν από τον αγώνα της. Ακόμη ένας διαδηλωτής και ο έφηβος γιος του ξεκίνησαν απεργία πείνας. Το αγόρι έπειτα από λίγο σταμάτησε.
REUTERS/Marko Djurica
Ο Βλαντιμίρ Στίματς, πρώην επαγγελματίας παίκτης μπάσκετ, συνελήφθη στη διάρκεια μιας διαδήλωσης. Είπε στους New York Times: «Η Ντιάνα είναι μια μητέρα που υπέφερε πολύ. Ήθελε να συμμετάσχει στο κίνημα επειδή έχασε το παιδί της. Ανησυχώ πραγματικά για την υγεία της, αλλά κανείς μας δεν μπορεί να της στερήσει την αυτονομία της», είπε.
Τελικά, τη νύχτα της 11ης ημέρας της απεργίας πείνας της, η Ντιάνα Χρκα μεταφέρθηκε σε κλινική. Υποβλήθηκε σε θεραπεία για αφυδάτωση αφού ένιωσε αδυναμία και έπεσε η αρτηριακή της πίεση.
Αρκετές εκατοντάδες υποστηρικτές συγκεντρώθηκαν έξω από τη σκηνή της και φώναζαν συνθηματικά: «Ντιάνα Χρκα». Επέστρεψε στη σκηνή της αρκετές ώρες αργότερα. Το πρωί της 12ης ημέρας είπε: «Τα παιδιά με κοιτούν με ανυπομονησία. Όταν ξεκίνησαν τις διαμαρτυρίες, η αστυνομία προσπαθούσε να τα πνίξει, να πνίξει τις διαμαρτυρίες. Αλλά μαζί μου, μαζί, είμαστε πιο δυνατοί».
