Ο κινηματογράφος πεθαίνει; Όχι οι ταινίες – οι αίθουσες.

Υπάρχει μια περίεργη παρανόηση ότι ο κινηματογράφος βρίσκεται σε κρίση επειδή οι ταινίες δεν είναι πια καλές. Όμως, η αλήθεια είναι πιο απλή (και πιο απογοητευτική): δεν είναι οι ταινίες το πρόβλημα – είναι το πού τις βλέπεις. Ή, μάλλον, το ότι δεν αντέχεται πια να τις δεις εκεί που υποτίθεται ότι πρέπει να τις βλέπεις.

Ο Danny McBride, δημιουργός του Righteous Gemstones και μόνιμος κάτοικος Τσάρλεστον (και όχι του Χόλιγουντ), το έθεσε πολύ απλά: οι αίθουσες μυρίζουν, τα ηχεία βουίζουν, και η εμπειρία θυμίζει περισσότερο νυχτερινή βάρδια σε ίδρυμα αποκατάστασης παρά σινεφίλ βραδιά. Μπαίνεις μέσα, βλέπεις την αίθουσα που σου έλαχε και σε πιάνει μια ανεξήγητη μελαγχολία. Όχι από την ταινία, από το χαλί που μοιάζει να έχει ζήσει τρεις γενιές.

Οι multiplex νεκροπόλεις των ’90s

Η παρακμή δεν είναι τυχαία. Είναι απόρροια της λογικής των multiplex: στα τέλη των ’90s, ξεφύτρωναν σαν μανιτάρια τεράστια συγκροτήματα με 16 αίθουσες, παγωμένο nacho τυρί και νυχτερινά εισιτήρια. Fast forward 25 χρόνια μετά: τα συγκροτήματα αυτά μοιάζουν με σκηνικά από δυστοπική sci-fi ταινία – μόνο που δεν είναι σκηνικά, είναι η πραγματικότητα. Μια πραγματικότητα γεμάτη προβολές out of focus, ανύπαρκτο προσωπικό, 30λεπτες διαφημίσεις, και φώτα που δεν σβήνουν ποτέ.

Και όταν το σπίτι σου έχει τεράστια τηλεόραση, Dolby Atmos, καναπέ με κουβέρτα και διαλείμματα στην τουαλέτα χωρίς ουρά, γιατί να πληρώσεις 10–15 ευρώ για να δεις την ταινία δίπλα σε κάποιον που ξεφλουδίζει ηλιόσπορους; (Spoiler: δε θα το κάνεις.)

Ευρώπη: παλιές αίθουσες, νέες απογοητεύσεις

Η Ευρώπη δεν πάει καλύτερα. Τα στοιχεία του Ευρωπαϊκού Οπτικοακουστικού Παρατηρητηρίου λένε πως η επισκεψιμότητα στους κινηματογράφους έπεσε κατά 30% από το 2019 ως το 2023. Αιτία; Όχι οι τιμές. Η εμπειρία. Δηλαδή η έλλειψή της. Παλιές εγκαταστάσεις, κακές συνθήκες, προσωπικό που λείπει ή δεν αρκεί — ή που σου λέει ότι «δεν φταίει η αίθουσα, η ταινία είναι έτσι σκοτεινή.»

Ασία: εκεί που ακόμα βάζουν λεφτά

Αντίθετα, στην Κίνα η εμπειρία του σινεμά ζει και βασιλεύει. IMAX, 4DX, καθίσματα που τραντάζονται, νερό που σε ραντίζει στο πρόσωπο την ώρα που βυθίζεται το πλοίο. Όχι απλώς ταινία, εμπειρία λούνα παρκ. Και οι θεατές το τιμούν. Γιατί; Γιατί κάποιος σκέφτηκε πως ο σινεφίλ δεν είναι δεδομένος – θέλει λίγη μαγεία για να τον φέρεις από τον καναπέ.

Ελλάδα: 10 ευρώ το εισιτήριο

Και φτάνουμε στα δικά μας. Θερινοί κινηματογράφοι με εισιτήριο 10 ευρώ. Χειμερινοί με ήχο που λες και βγήκε από το winamp. Αίθουσες χωρίς κλιματισμό τον Ιούλιο ή με προβολές DVD, γιατί δεν βρέθηκε κόπια. Ελάχιστοι χώροι έχουν ανακαινιστεί, κι ακόμα πιο λίγοι προσπαθούν να δημιουργήσουν εμπειρία. Και το κοινό; Δεν είναι ηλίθιο. Θα πάει στα φεστιβάλ, στις λέσχες, στις ειδικές προβολές. Αλλά δεν θα πάει για να «δει κάτι έτσι», απλώς επειδή παίζει.

Το σινεμά δεν χρειάζεται ελεημοσύνη. Χρειάζεται φροντίδα.

Όπως και κάθε μορφή τέχνης, ο κινηματογράφος ζητά κάτι απλό: σεβασμό. Αν θες να δώσεις στο κοινό λόγο να βγει από το σπίτι, πρέπει να του προσφέρεις κάτι που το σπίτι δεν έχει. Όχι χλιδή. Όχι φανφάρες. Απλώς ποιότητα. Κι αυτό δεν μετριέται σε pixel, αλλά σε πρόθεση.

Αν δεν το καταφέρουμε αυτό, τότε το σινεμά δεν πεθαίνει. Απλώς φεύγει σιγά-σιγά από τη μεγάλη οθόνη και γλιστράει πίσω στην κουζίνα, εκεί που παίζει η ταινία ενώ ανακατεύεις τη σούπα.

Κι αυτό, φίλες και φίλοι, δεν είναι σινεφίλ. Είναι απλώς μοναξιά με soundtrack.