Κατά την επίσκεψη του αλ Σαράα στον Λευκό Οίκο τη Δευτέρα 10 Νοεμβρίου, ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ είπε πως «Έχει ένα ταραχώδες παρελθόν», αλλά πιστεύει «ειλικρινά, ότι αν δεν είχε ταραχώδες παρελθόν, δεν θα είχε καμία πιθανότητα» να διοικεί σήμερα τη Συρία. Ποιό θα είναι όμως το μέλλον του πρώην τζιχαντιστή ηγέτη, έχοντας στα πόδια του το Ισραήλ;
Πολλές πρωτεύουσες –με πρώτο απ’ όλους τον Ντόναλντ Τραμπ- στηρίζουν ολόψυχα τον πρώην τρομοκράτη -μεταξύ αυτών και η Αθήνα- καθώς και η πλειονότητα όσων κυβερνούν γειτονικά κράτη.
Αυτή την ευρύτατη αποδοχή ο Μαρκ Λιντς, καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Τζορτζ Ουάσιγκτον, την αποδίδει εν μέρει στο γεγονός ότι οι περιφερειακοί ηγέτες έχουν απλώς κουραστεί από τους μακροχρόνιους πολέμους στη Συρία και θέλουν να δουν τη σταθερότητα να επιστρέφει στη με κάθε δυνατό τρόπο.
«Γείτονες της Συρίας όπως ο Λίβανος και η Ιορδανία θέλουν να επιστρέψουν μεγάλοι αριθμοί προσφύγων για να ελαφρυνθούν τα οικονομικά βάρη και να κατευναστεί το εγχώριο αντιμεταναστευτικό αίσθημα. Χρειάζονται τουλάχιστον την επίφαση σταθερότητας για να δικαιολογήσουν την πίεση προς τους πρόσφυγες να φύγουν. Ιδανικά, αυτοί οι εκτοπισμένοι Σύροι θα ένιωθαν εμπιστοσύνη και ενθουσιασμό για μια μετά-Άσαντ Συρία και δεν θα χρειάζονταν ιδιαίτερη προτροπή για να επιστρέψουν» αναφέρει ο Λιντς σε ανάλυσή του στο Foreign Policy.
Ο αλ Σαράα ίσως να έδινε τα χέρια με Νετανιάχου
Ωστόσο, από την εξίσωση λείπει ο σημαντικότερος παίχτης, το Ισραήλ. Πρόκειται για ένα κράτος που συνορεύει με τη Συρία, κατέχει παράνομα εδάφη της και ταυτόχρονα είναι ο στενότερος σύμμαχος των ΗΠΑ παγκοσμίως.
Μια επίσημη εξομάλυνση σχέσεων με το Ισραήλ δεν θα ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής στον συριακό λαό, ενώ Τουρκία και Σαουδική Αραβία δεν έχουν καλές σχέσεις με το Τελ Αβίβ.
Βέβαια, ο Λιντς εκτιμά ότι ο αλ Σαράα μοιάζει πρόθυμος να παίξει το παλαιό «αραβικό παιχνίδι» του και να τα πηγαίνει σιωπηρά καλά με το Ισραήλ. «Μπορεί να μην τρέφει ιδιαίτερη συμπάθεια για το Ισραήλ και έχει βαθιές ιδεολογικές αφορμές για εχθρότητα» αλλά, «έχει δείξει με κάθε τρόπο ότι η αντιπαράθεση δεν είναι προτεραιότητα. Χρειάζεται επενδύσεις και εξωτερική στήριξη κάθε είδους».
Πρέπει να το θέλει και το Ισραήλ
Έτσι, για να αντέξει ο πρώην τσιζαντιστής θα χρειαστεί να συνταχθεί και το Ισραήλ μαζί του. Ωστόσο, όπως αναφέρει ο Λιντς, το Ισραήλ στάθηκε προκλητικά εκτός αυτής της, υπό τις ΗΠΑ, στήριξης των προσπαθειών κρατικής οικοδόμησης του αλ Σαράα.
«Αντ’ αυτού εκμεταλλεύτηκε τη μεταβατική στιγμή για να επεκτείνει την εδαφική του εμβέλεια εντός της Συρίας, βομβαρδίζοντας κατά βούληση φερόμενους εχθρικούς στόχους και προειδοποιώντας τη συριακή κυβέρνηση να μην στείλει στρατεύματα στο νότιο τμήμα της χώρας» σημειώνει ο ειδικός.
Επίσης, προσθέτει πως ακραίες ισραηλινές φωνές ζήτησαν ακόμη και «ανθρωπιστική επέμβαση» για την προστασία από «γενοκτονία» των Δρούζων, κάτι που για τον Λιντς είναι ένα κυνικό απλά πρόσχημα για μόνιμη ισραηλινή κατοχή ή προσάρτηση συριακού εδάφους πέρα από τα Υψίπεδα του Γκολάν.
Επιπλέον οι ισραηλινές φιλοδοξίες του Ισραήλ σε Συρία και Λίβανο -όπου απειλούν με πόλεμο στη Χεζμπολάχ, ακόμη κι ενώ αμερικανοί αξιωματούχοι δημοσίως απομακρύνονται από αυτόν τον στόχο- συγκρούονται ευθέως με τις αμερικανικές προτιμήσεις.
«Η κυβέρνηση Τραμπ έχει συνεργαστεί στενά με το Ισραήλ για τη Γάζα και το Ιράν και παραμένει γενικά υποστηρικτική προς το Ισραήλ. Ωστόσο, στη Συρία, όπως και με το απερίσκεπτο πλήγμα σε ηγετικά στελέχη της Χαμάς στο Κατάρ, η χώρα οδεύει προς ανοιχτή αντιπαράθεση με τον βασικό διεθνή της υποστηρικτή» σημειώνει ο Λιντς.
Υπογραμμίζει στη συνέχεια πως αν οι ΗΠΑ πράγματι εγκαθιδρύσουν αεροπορική βάση στη Δαμασκό, θα υποχρεωθούν γρήγορα να αντιμετωπίσουν το γεγονός ότι η πιο επικίνδυνη και αποσταθεροποιητική εξωτερική απειλή για τη Συρία σήμερα είναι το Ισραήλ. «Αυτό καθιστά τη Συρία το απρόσμενο προκεχωρημένο μιας, εν πολλοίς απαρατήρητης, αναδυόμενης διάστασης προτεραιοτήτων μεταξύ ΗΠΑ και Ισραήλ, με πιθανές ευρείες επιπτώσεις για την περιφερειακή τάξη πραγμάτων».
Εσωτερικές αντιδράσεις
Δεύτερον, θα πρέπει ο αλ Σαράα να διατηρήσει ένα κράτος ανθετικό πλην αυταρχικό, κάτι που θέλου περιφερειακοί ηγέτες, δίχως να τους ενδιαφέρει αν θα είναι δημοκρατικό. Ο Λιντς βλέπει ότι προς τα εκεί οδεύει η κατάσταση, όπως φαίνεται.
Γι’ αυτό και ο Λιντς θυμίζει πως ενώ οι Σύροι που επευφημούσαν την Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ για την ανατροπή του Άσαντ, βλέπουν εδώ και έναν χρόνο τον αλ Σαράα να συγκεντρώνει υπερεξουσίες.
«Πολλούς τους ανησυχεί η απόφαση να περιοριστούν οι διαδικασίες μεταβατικής δικαιοσύνης στους πρώην αξιωματούχους του καθεστώτος Άσαντ αντί να επιδιωχθεί δικαιοσύνη για όλους που διέπραξαν εγκλήματα πολέμου. Άλλοι προβληματίζονται από τον περιορισμένο και αυστηρά ελεγχόμενο χαρακτήρα των πρόσφατων εκλογών και την αναφερόμενη πορεία των συνταγματικών μεταρρυθμίσεων» σημειώνει ο ειδικός.
Η μεγαλύτερη μακράν πηγή ανησυχίας για τη νέα διοίκηση υπήρξε το καλοκαιρινό ξέσπασμα ακραίας σεχταριστικής βίας στη Σουγουάιντα, όπου η τοπική ένταση κλιμακώθηκε ταχύτατα σε βίαιες συγκρούσεις και εθνικό τραύμα. Φυλετικές δυνάμεις που υποστηρίζονταν από το νέο κράτος εισέβαλαν σε περιοχές με πλειοψηφία Δρούζων, με αποτέλεσμα μαζική αιματοχυσία, ευρέως τεκμηριωμένη στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Ακραίες φωνές και από τις δύο πλευρές φούντωσαν τις φλόγες, με δρούζους παράγοντες να ζητούν ισραηλινή επέμβαση και ακόμη και απόσχιση, προκαλώντας την οργή πολλών φιλοκαθεστωτικών και φιλοενωτικών Σύρων. Παρότι η βία τελικά εκτονώθηκε, άφησε πολλούς Σύρους, σε όλα τα στρατόπεδα, βαθιά καχύποπτους για τις προθέσεις της κυβέρνησης αλ Σαράα και επικριτικούς για τις μεθόδους της.
