Μιλώντας στο Οβάλ Γραφείο αυτή την εβδομάδα, ο Ντόναλντ Τραμπ είχε κάτι που ήθελε να διευκρινίσει.
«Δεν είμαι δικτάτορας. Δεν μου αρέσουν οι δικτάτορες», δήλωσε ο πρόεδρος.
Ωστόσο, τα σχόλιά του ήρθαν λίγες εβδομάδες μετά την αποστολή ένοπλων στρατιωτών και στρατιωτικών οχημάτων για να περιπολούν στους δρόμους της Ουάσιγκτον, ισχυριζόμενος, παρά όλες τις διαθέσιμες αποδείξεις, ότι η χρήση της Εθνοφρουράς ήταν απαραίτητη για τον έλεγχο της εγκληματικότητας.
Τα σχόλια αυτά ακολούθησαν την απόσυρση ή την απειλή απόσυρσης δισεκατομμυρίων δολαρίων από πανεπιστήμια από τον Τραμπ, καθώς και την όλο και πιο πολιτικοποιημένη έφοδο του FBI στο σπίτι του Τζον Μπόλτον, ενός εξέχοντος κριτικού του Τραμπ.
Ο Τραμπ έχει επίσης στοχεύσει δικηγορικά γραφεία που έχουν υποβάλει αγωγές στις οποίες αντιτίθεται, προσωπικά μηνύσει τηλεοπτικά κανάλια για την κριτική κάλυψη και απολύσει την κορυφαία στατιστικολόγο της κυβέρνησης επειδή δημοσίευσε στοιχεία που δεν του άρεσαν.
Έχει απειλήσει τους Δημοκρατικούς με δίωξη και απαίτησε να διερευνηθεί ο πρώην πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα για προδοσία.
Και ο Τραμπ έχει κάνει όλα αυτά, ενώ η οικογένειά του έχει φαινομενικά κερδίσει εκατομμύρια δολάρια από την προεδρία του.
Κανένα από αυτά τα πράγματα δεν είναι τυπικό για έναν δημοκρατικό ηγέτη, γράφει ο Guardian.
Members of the West Virginia National Guard carry firearms while patrolling at the Navy Yard, weeks after U.S. President Donald Trump deployed the National Guard and ordered an increased presence of federal law enforcement to assist in crime prevention, in Washington, D.C., U.S., August 31, 2025. Picture taken with a zoom burst. REUTERS/Jose Luis Gonzale
Λοιπόν… είναι ο Τραμπ δικτάτορας;
«Ναι, φυσικά», είπε η Κιμ Λέιν Σέπελε, καθηγήτρια κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον, η οποία πέρασε χρόνια ερευνώντας αυταρχικά καθεστώτα.
Η Σέπελε είπε ότι μέχρι πρόσφατα δίσταζε να χρησιμοποιήσει τον όρο «δικτατορία», αλλά πρόσθεσε:
«Αν δίσταζα πριν, είναι αυτή η κινητοποίηση της Εθνοφρουράς και η ένδειξη ότι σκοπεύει να ξεπεράσει την αντίσταση με τη βία που σημαίνει ότι τώρα βρισκόμαστε σε αυτή».
Ο Τραμπ, ενθαρρυμένος από ένα Ρεπουμπλικανικό Κόμμα που φαίνεται πρόθυμο να αφήσει τον ηγέτη του να κάνει ό,τι θέλει, απειλεί τώρα να στείλει στρατεύματα σε πόλεις που διοικούνται από τους Δημοκρατικούς, όπως το Σικάγο, το Βαλτιμόρη, το Σαν Φρανσίσκο και η Νέα Υόρκη, προκαλώντας διαμαρτυρίες και κατηγορίες για κατάχρηση εξουσίας.
Η Σέπελε είπε:
«Σχεδιάζει πραγματικά να στείλει μια στρατιωτική, κατασταλτική δύναμη στους δρόμους των περιοχών που είναι πιο πιθανό να αντισταθούν στη δικτατορία του και να καταστείλει το όλο θέμα με τη βία».
Οι δικτάτορες του 21ου αιώνα
Οι περισσότεροι σύγχρονοι δικτάτορες προσπαθούν να κρύψουν τις φιλοδοξίες τους.
Η Σέπελε είπε ότι ηγέτες όπως ο Βλαντιμίρ Πούτιν της Ρωσίας, ο Βίκτορ Όρμπαν της Ουγγαρίας και ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν της Τουρκίας έχουν καταβάλει «μεγάλες προσπάθειες» για να αποφύγουν να μοιάζουν με «δικτάτορες του 20ού αιώνα», με την ελπίδα ότι θα αποφύγουν αυτή την ετικέτα.
«Αν σκεφτείτε τους δικτάτορες ως, ξέρετε, άρματα μάχης στους δρόμους και μεγάλο αριθμό στρατιωτικών που χαιρετούν τον ηγέτη, και μεγάλες αφίσες του ηγέτη να αναρτώνται σε εθνικά κτίρια, όλα αυτά θυμίζουν σε όλους τη Γερμανία του Χίτλερ και την Ιταλία του Μουσολίνι», είπε.
Γι’ αυτό ο Όρμπαν, ο Ερντογάν και άλλοι σαν αυτούς προσπαθούν να αποφύγουν αυτές τις σκηνές. Αλλά αυτό δεν φαίνεται να ενοχλεί τον Τραμπ.
Μόλις αυτή την εβδομάδα, ένα τεράστιο πανό κάλυψε το κτίριο του Υπουργείου Εργασίας, με τον Τραμπ να κοιτάζει με αυστηρό βλέμμα την Ουάσιγκτον πάνω από το σύνθημα «Πρώτα οι Αμερικανοί εργαζόμενοι».
Την ημέρα των γενεθλίων του, που συνέπεσε με την 250ή επέτειο από την ίδρυση του αμερικανικού στρατού, πραγματοποίησε στρατιωτική παρέλαση στην πρωτεύουσα και, σύμφωνα με αναφορές, ήταν εξοργισμένος που οι στρατιώτες δεν φαινόταν αρκετά «απειλητικοί».
A banner depicting U.S. President Donald Trump hangs on the Department of Labor building in Washington, D.C., U.S., August 28, 2025. REUTERS/Brian Snyder
Έχει πεθάνει η αμερικανική δημοκρατία;
Κατά την πρώτη θητεία του Τραμπ, καθώς καταδίκαζε τις πολιτικές νόρμες, το βιβλίο How Democracies Die (Πώς πεθαίνουν οι δημοκρατίες) – το οποίο εξέταζε την κατάρρευση των δημοκρατιών σε όλο τον κόσμο – έγινε μπεστ σέλερ.
Ο Στίβεν Λεβίτσκι, συν-συγγραφέας του βιβλίου και πολιτικός επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, δήλωσε ότι ο Τραμπ έχει τη νοοτροπία ενός «κλασικού δικτάτορα», αλλά πρόσθεσε ότι ο πρόεδρος δεν έχει καταφέρει να γίνει ένας μέχρι στιγμής.
«Τεχνικά, από πολιτική επιστημονική άποψη, όχι, δεν είναι δικτάτορας. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, νομίζω, καταρρέουν σε κάποια μορφή αυταρχισμού. Αλλά δεν έχουν μετατραπεί σε μια πλήρη δικτατορία», είπε ο Λεβίτσκι.
Ο Τραμπ έχει δηλώσει ότι δεν είναι δικτάτορας, αλλά την περασμένη εβδομάδα ισχυρίστηκε: «Πολλοί άνθρωποι λένε: ‘Ίσως θα θέλαμε έναν δικτάτορα’».
Δεν είναι σαφές σε ποιον αναφερόταν, αλλά συνέχισε το θέμα την Τρίτη.
«Η άποψη είναι ότι είμαι δικτάτορας. Αλλά σταματάω το έγκλημα. Έτσι, πολλοί άνθρωποι λένε: ‘Ξέρεις, αν είναι έτσι, προτιμώ να έχω έναν δικτάτορα’», δήλωσε ο Τραμπ σε συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου.
Πρώτον, οι δικτάτορες παντού ισχυρίζονται ότι δεν είναι δικτάτορες. Και δεύτερον, κάπως αντιφατικά, ισχυρίζονται ότι ο λαός θέλει έναν δικτάτορα.
Ο Λεβίτσκι επανέλαβε ότι δεν πιστεύει ότι ο Τραμπ είναι δικτάτορας με την πραγματική έννοια του όρου, αλλά πρόσθεσε: «Οι δικτάτορες παντού, πρώτα απ’ όλα, ισχυρίζονται ότι δεν είναι δικτάτορες. Και δεύτερον, κάπως αντιφατικά, ισχυρίζονται ότι ο λαός θέλει έναν δικτάτορα. Αυτές είναι κλασικές ατάκες δικτάτορα».
Οι ΗΠΑ φλερτάρουν με τον αυταρχισμό
Οι ΗΠΑ έχουν εκφράσει ενδιαφέρον για τον αυταρχισμό και στο παρελθόν.
Στο αποκορύφωμα της φήμης του, το ένα τρίτο των Αμερικανών συντονιζόταν στις ραδιοφωνικές εκπομπές του Τσαρλς Κόφλιν, ενός καθολικού ιερέα, οι αντισημιτικές εκπομπές του οποίου εξυμνούσαν προσωπικότητες όπως ο Μπενίτο Μουσολίνι.
Οι νόμοι Jim Crow επέτρεψαν την επιβολή φυλετικού διαχωρισμού μέχρι τη δεκαετία του 1960, ενώ ο γερουσιαστής Τζόζεφ Μακάρθι είχε το δικαίωμα να διώκει τους φερόμενους ως κομμουνιστές κατά τη διάρκεια της λεγόμενης «Κόκκινης Τρομοκρατίας».
«Σε πολλές, πολλές περιόδους της αμερικανικής ιστορίας, το 25-30% του αμερικανικού εκλογικού σώματος είχε αυταρχικές τάσεις, και νομίζω ότι αυτό ισχύει σίγουρα και σήμερα», δήλωσε ο Λεβίτσκι.
Σήμερα, αυτό αποτελεί ένα «μεγάλο κομμάτι» του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, είπε, και ο Τραμπ στηρίζεται σε αυτή τη βάση.
«Υπάρχει μια πραγματική επιτελεστική πλευρά στον αυταρχισμό αυτής της κυβέρνησης, η οποία υποδηλώνει ότι υπάρχει ένα εκλογικό σώμα που τον υποστηρίζει, κάτι που είναι πολύ τρομακτικό. Και ειλικρινά, δεν έχω δει τίποτα παρόμοιο με αυτόν τον ‘επιτελεστικό αυταρχισμό’ από τη δεκαετία του ’30 στην Ευρώπη», είπε.
A member of the West Virginia National Guard carries a firearm while patrolling the National Mall, weeks after U.S. President Donald Trump ordered the National Guard and law enforcement to patrol the nation’s capital to assist in crime prevention, in Washington, D.C., U.S., August 28, 2025. REUTERS/Jose Luis Gonzalez TPX IMAGES OF THE DAY
Η απουσία της Δημοκρατίας
Οι περισσότερες αυταρχικές χώρες του 21ου αιώνα είναι «υβριδικά καθεστώτα», είπε ο Λεβίτσκι.
Ανέφερε τη Βενεζουέλα, την Ουγγαρία, την Τυνησία και την Τουρκία, όπου ο Ερντογάν έχει περάσει πάνω από δύο δεκαετίες στην εξουσία, εδραιώνοντας τη θέση του με σκληρά μέτρα κατά των μέσων ενημέρωσης της χώρας και αποκτώντας χιλιάδες ποινικές υποθέσεις εναντίον ατόμων που προσβάλλουν τον πρόεδρο.
«Είναι αυταρχικές, στο βαθμό που δεν είναι πλήρως δημοκρατικές: υπάρχει ευρεία κατάχρηση εξουσίας που στρεβλώνει το πεδίο δράσης εις βάρος της αντιπολίτευσης. Έτσι, κανείς δεν θα κοίταζε την Τουρκία και θα έλεγε: «Αυτή είναι δημοκρατία». Αλλά δεν είναι αυτό που θα αποκαλούσα δικτατορία. Και αυτό είναι, κατά τη γνώμη μου, ο μεγάλος κίνδυνος στις Ηνωμένες Πολιτείες».
Υπάρχει, σύμφωνα με τον Λεβίτσκι, «μη μηδενική πιθανότητα» ο Τραμπ να χρησιμοποιήσει έκτακτα μέτρα – όπως έχει κάνει για να δικαιολογήσει μέτρα μετανάστευσης και δασμούς – για να υπονομεύσει το σύνταγμα, ενδεχομένως υπονομεύοντας τις εκλογές.
Ωστόσο, είπε:
«Το πιο πιθανό αποτέλεσμα είναι ένας πιο ήπιος αυταρχισμός, όπου υπάρχει αντιπολίτευση, η αντιπολίτευση είναι ανοιχτή, η αντιπολίτευση διεκδικεί την εξουσία, ανταγωνίζεται στις εκλογές.
Η κυβέρνηση δεν κερδίζει όλες τις μάχες της, αλλά η κατάχρηση εξουσίας – όπως έχουμε δει τους τελευταίους έξι, επτά μήνες – η κατάχρηση εξουσίας είναι τόσο διαδεδομένη, τόσο συστηματική, και οι παραβιάσεις του νόμου, οι παραβιάσεις των δικαιωμάτων είναι τόσο διαδεδομένες και συστηματικές, που το πεδίο δράσης αρχίζει να γέρνει εναντίον της αντιπολίτευσης. Και αυτό δεν θα το αποκαλούσατε πλήρη δημοκρατία».
