Ο εθνικιστής αντιευρωπαϊστής πρόεδρος της Πολωνίας, Κάρολ Ναβρότσκι, αναμένεται κατά την επίσκεψή του στο Βερολίνο, να απαιτήσει από τη Γερμανία, πολεμικές αποζημιώσεις, οφειλόμενες από τα χρόνια της ναζιστικής κατοχής. Η κίνηση αυτή, σύμφωνα με αναλυτές, αναμένεται να γίνει ακόμη ένα αγκάθι στις σχέσεις των δύο χωρών, σε μια κρίσιμη περίοδο για την Ευρωπαϊκή Ένωση, λόγω και του πολέμου στην Ουκρανία.
Ο πρώην πυγμάχος Ναβρότσκι, που υποστηρίζεται από εθνικιστικό κόμμα PiS (Νόμος και Δικαιοσύνη), όπως επισημαίνει και το Politico, προσωποποιεί από πολλές απόψεις το είδος του πολωνικού λαϊκισμού που ενοχλεί περισσότερο τον Μερτς και τους συμμάχους του. Εξελέγη τον Ιούνιο με σύνθημα «Πρώτα η Πολωνία», κάνοντας διαρκώς εκκλήσεις προς τον καγκελάριο Μερτς να καταβάλει πολεμικές αποζημιώσεις. Το αίτημα αυτό, που βασίζεται στο γεγονός ότι η ναζιστική Γερμανία προκάλεσε τεράστια καταστροφή στην Πολωνία στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, έχει επανειλημμένα απορριφθεί από το Βερολίνο.
Κάρολ Ναβρότσκι και Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάγερ. REUTERS/Lisi Niesner
Ουκρανικό και γερμανο-πολωνικές σχέσεις
Η γερμανική κυβέρνηση προτιμά σαφώς να συνεργάζεται με τον κεντροδεξιό Ντόναλντ Τουσκ, σε μια περίοδο που οι σχέσεις των δύο χωρών περνούν ώρες έντασης, με αφορμή και το μεταναστευτικό. Το γεγονός αυτό, αλλά και οι εκ διαμέτρου αντίθετες σχέσεις Τουσκ-Ναβρότσκι για το ουκρανικό δημιουργεί ρήγματα εντός της ΕΕ.
Η κυβέρνηση Τουσκ –πρώην πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου- στρέφεται στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ, λόγω του πολέμου, ο Ναβρότσκι και το PiS τηρούν πολύ επικριτική στάση έναντι της ΕΕ.
Καταδικάζουν την επιρροή της ΕΕ στις πολωνικές υποθέσεις, ενώ ο Ναβρότσκι είναι θαυμαστής του Ντόναλντ Τραμπ, την εκτίμηση του οποίου φαίνεται να απολαμβάνει.
Σύμφωνα με τον Κνουτ Άμπραχαμ, συντονιστή του γερμανικού υπουργείου Εξωτερικών για τις σχέσεις με την Πολωνία, «η διμερής σχέση είναι εξαιρετικά ευαίσθητη». Όπως είπε στο Politico, «μισή πρόταση να ειπωθεί λάθος και μπορεί να οδηγήσει σε μεγάλες αναταραχές».
«Οι αποζημιώσεις δεν θα χρησιμεύσουν ως εναλλακτική λύση στην ιστορική αμνησία, αλλά η Πολωνία ως κράτος πρώτης γραμμής, ως η βασική χώρα στην ανατολική πλευρά του ΝΑΤΟ, χρειάζεται δικαιοσύνη και αλήθεια και σαφείς σχέσεις με τη Γερμανία», δήλωσε ο πρόεδρος της Πολωνίας πρόσφατα.
Ο Ναβρότσκι με τον καγκελάριο Φρίντριχ Μερτς
Ο εκπρόσωπος της πολωνικής προεδρίας, Ράφαλ Λέσκιεβιτς, επιβεβαίωσε τις προθέσεις του Κάρολ Ναβρότσκι. Δήλωσε ότι κατά τη διάρκεια της πρώτης επίσημης επίσκεψής του στη Γερμανία, και στη συνάντηση με τον ομόλογό του, Φραντς-Βάλτερ Σταϊνμάγερ, «σίγουρα θα αναφερθεί στο θέμα» των αποζημιώσεων.
Εθιμοτυπικός ρόλος, αλλά…
Ο ρόλος του προέδρου της Πολωνίας είναι μάλλον εθιμοτυπικός. Ωστόσο, ο Κάρολ Ναβρότσκι έχει ήδη προσπαθήσει να θέσει εμπόδια στην κυβέρνηση του Ντόναλντ Τουσκ. Ωστόσο, η κυβέρνηση είναι αυτή που λαμβάνει τις αποφάσεις για την άμυνα και την εξωτερική πολιτική.
Επιπλέον, χαίρει της εκτίμησης του Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος δείχνει να αγνοεί ποιος ασκεί την εκτελεστική εξουσία στην Πολωνία. Εκτός του ότι τον στήριξε κατά την προεκλογική εκστρατεία, όταν ρωσικά drones εισέβαλαν στον πολωνικό εναέριο χώρο, διάλεξε να τηλεφωνήσει στον Ναβρότσκι. Όχι στον Ντόναλντ Τουσκ. Το ίδιο έκανε ο Αμερικανός πρόεδρος κατά τις τηλεφωνικές επαφές που είχε με τους ηγέτες της «Συμμαχίας των Προθύμων» για την Ουκρανία.
Τα δύο αυτά γεγονότα έχουν προκαλέσει ένταση μεταξύ της πολωνικής κυβέρνησης και του Πολωνού προέδρου. Όπως είπε χαρακτηριστικά ο εκπρόσωπος του πολωνικού υπουργείου Εξωτερικών, «δεν μπορούν να υπάρχουν δύο εξωτερικές πολιτικές».
Τουσκ και αποζημιώσεις
Όταν ανέλαβε την εξουσία η κυβέρνηση του Ντόναλντ Τουσκ, απέσυρε τις απαιτήσεις της προηγούμενης κυβέρνησης του PiS να καταβάλει η Γερμανία 1,3 τρισεκατομμύρια ευρώ σε αποζημιώσεις. Η κυβέρνηση Τουσκ πιστεύει ότι υπάρχει ηθικό επιχείρημα για αποζημιώσεις, αλλά υποστηρίζει ότι νομικά υπάρχει πρόβλημα διεκδίκησής τους, ενώ η επιδίωξή τους μπορεί να υπονομεύσει τους δεσμούς της Πολωνίας με τη Γερμανία.
Αντ’ αυτού, ο Πολωνός υπουργός Εξωτερικών Ράντοσλαβ Σικόρσκι πρότεινε στη γερμανική κυβέρνηση να δώσει ένα «ορατό σημάδι» ότι η αναγνωρίζει τις ζημιές που υπέστη η Πολωνία κατά τη διάρκεια του πολέμου. Πρότεινε τη δημιουργία ενός «κέντρου τεκμηρίωσης, κέντρου διαλόγου που αναγνωρίζει τα βάσανα των Πολωνών και λειτουργεί επίσης ως μνημείο».
Ωστόσο, ακόμη και αν υλοποιηθεί ένα τέτοιο σχέδιο, ο Κάρολ Ναβρόκι είναι απίθανο να υποχωρήσει από την απαίτηση. Ακόμη και αν αυτό μπορεί να αυξήσει τις εντάσεις μεταξύ των συμμάχων του ΝΑΤΟ σε περίοδο πολέμου, λένε οι επικριτές του.
