Ο Ντόναλντ Τραμπ μόλις πήρε το μεγαλύτερο πολιτικό ρίσκο με την οικονομία των ΗΠΑ από οποιονδήποτε σύγχρονο πρόεδρο, σχολιάζει το αμερικανικό δίκτυο CNN σε ανάλυση που δημοσιεύει για την επιβολή δασμών στα προϊόντα που εισάγονται στην Αμερική από ξένες χώρες.
Όπως σημειώνει, οι πρόεδροι συνήθως προσπαθούν να κάνουν ό,τι μπορούν για να αποφύγουν να διαταράξουν την οικονομική μηχανή της χώρας και την παγκόσμια σταθερότητα – ειδικά αν η ανεργία είναι χαμηλή και η ανάπτυξη τρέχει, όπως συνέβη όταν ανέλαβε ο Τραμπ από τον Τζο Μπάιντεν.
Αλλά με το απίστευτο ξέσπασμά του με νέους δασμούς σε όλες σχεδόν τις εισαγωγές από 185 χώρες, ο Τραμπ επέφερε ένα εξαιρετικό σοκ, που πήγε ενάντια στις συμβουλές σχεδόν κάθε οικονομικού εμπειρογνώμονα και στα διδάγματα ορισμένων από τους πιο ζοφερούς οιωνούς της Ιστορίας.
Κινήθηκε με μια βαθειά πίστη στη «μυστικιστική» δύναμη του να κάνεις τα εισαγόμενα αγαθά μη ανταγωνιστικά για να τονώσεις την εγχώρια παραγωγή. Δεν έχει σημασία ότι οι εμπορικοί πόλεμοι τείνουν να έχουν άσχημη κατάληξη και οι δασμοί είναι περισσότερο ένα χαρακτηριστικό του 19ου αιώνα παρά του 21ου, σχολιάζει χαρακτηριστικά το CNN.
Σε μια σουρεαλιστική εμφάνιση στον Κήπο των Ρόδων του Λευκού Οίκου την Τετάρτη, ο Τραμπ γαντζώθηκε πάνω σε μια μεγάλη αφίσα που έδειχνε τους νέους δασμολογικούς συντελεστές, καθώς… λικνιζόταν στον άνεμο. Ο κόσμος είδε έναν ασυγκράτητο πρόεδρο στο επίκεντρο της δημοσιότητας που λατρεύει, να διακινδυνεύει τις οικονομικές τύχες δισεκατομμυρίων ανθρώπων με ένα παράξενο πολιτικό στοίχημα.
«Θα προκαλέσει πόνο στους Αμερικανούς»
Η μεγαλύτερη πολιτική έκπληξη είναι ότι ο Τραμπ – στο όνομα της αναζωογόνησης των προοπτικών των μεταβιομηχανικών οικονομιών περιοχών που έχουν καταστραφεί από την απώλεια θέσεων εργασίας και εργοστασίων στο εξωτερικό – πρόκειται να προκαλέσει πραγματικό πόνο στους Αμερικανούς.
Εξελέγη πριν από πέντε μήνες, σε μεγάλο βαθμό επειδή οι ψηφοφόροι ήταν απογοητευμένοι από τις υψηλές τιμές των ειδών διατροφής και της στέγασης, μετά τον εξοντωτικό πληθωρισμό που προκάλεσε η πανδημία και αφού οι δαπάνες της κυβέρνησης Μπάιντεν συνέβαλαν στο να φθάσει η αμερικανική οικονομία στα όριά της.
Η υποψήφια των Δημοκρατικών Καμάλα Χάρις είχε λίγες καλές απαντήσεις όταν ρωτήθηκε πώς θα μείωνε τις τιμές. Αλλά ο Τραμπ πρόβαλε την εργατική αλληλεγγύη, τηγανίζοντας… πατάτες σε ένα McDonalds στην Πενσυλβάνια.
Ωστόσο, έχει πλέον προχωρήσει σε μια πολιτική που θα κάνει σχεδόν ό,τι αγοράζουν οι άνθρωποι – από το fast food μέχρι τα ηλεκτρονικά είδη, τα αυτοκίνητα και τα νέα σπίτια – πιο ακριβό. Οι φτωχότεροι θα πληγούν περισσότερο από τους πλούσιους φίλους του Τραμπ, καθώς και όσοι ζουν με σταθερά εισοδήματα.
Πάντως, ο Τραμπ είπε στο NBC το περασμένο Σαββατοκύριακο ότι «δεν θα μπορούσε να τον νοιάζει λιγότερο» αν το κόστος αγοράς αυτοκινήτων εκτοξευτεί. Το νέο του πείραμα με τους δασμούς υποδηλώνει πως το εννοεί. Πρόκειται για μία απίστευτη πολιτική τοποθέτηση για έναν δισεκατομμυριούχο πρόεδρο, ο οποίος ηγείται ενός υπουργικού συμβουλίου από άλλους δισεκατομμυριούχους και εκατομμυριούχους.
Έρχονται αντίποινα από τα ξένα κράτη
Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει ακριβώς πώς θα εξελιχθεί αυτό το παιχνίδι, επισημαίνει το CNN, που εκτιμά ότι σίγουρα θα υπάρξουν αντίποινα από τις χώρες τις οποίες θα πλήξουν οι δασμοί του Αμερικανού προέδρου.
Υποθέτοντας ότι θα εφαρμοστεί όλο το φάσμα των δασμών και ότι δεν θα υπάρξουν εξαιρέσεις της τελευταίας στιγμής – μια πιθανότητα που δεν μπορεί να αγνοηθεί, δεδομένων των προηγούμενων ανατροπών του Τραμπ, όπως σημειώνει – ο κόσμος είναι έτοιμος για έναν εμπορικό πόλεμο πλήρους κλίμακας.
Οι ξένοι ηγέτες υπόκεινται σε πολιτικές πιέσεις όπως και ο Τραμπ. Και θα βρεθούν υπό έντονη πίεση για να αντεπιτεθούν στις ΗΠΑ για έναν καθολικό δασμό 10% σε όλα σχεδόν τα έθνη, συν πολύ υψηλότερους συντελεστές για τα κράτη που χαρακτήρισε ως τους «χειρότερους παραβάτες», όπως εκείνα της Ευρώπης και άλλα.
Είναι δύσκολο να σκεφτεί κανείς έναν πιο πιστό σύμμαχο των ΗΠΑ από την Αυστραλία. Αλλά ο πρωθυπουργός της, Άντονι Αλμπανέζε, προειδοποίησε πως «αυτή δεν είναι η πράξη ενός φίλου». Τα ξένα αντίποινα θα μπορούσαν να δημιουργήσουν μια κλιμάκωση και να κάνουν τον Τραμπ – που θέλει πάντα να έχει τον τελευταίο λόγο – να νιώσει ότι δεν έχει άλλη επιλογή από το να ανταπαντήσει.
Εμπορική μάχη και με τους… πιγκουίνους!
Ο Αμερικανός πρόεδρος δεν εξήγησε γιατί είναι λογικό για την ισχυρότερη οικονομία του κόσμου να ξεκινήσει έναν εμπορικό πόλεμο με μικροσκοπικά, προβληματικά κράτη όπως η Καμπότζη, με δασμούς 49%. Ή γιατί είναι καλή ιδέα να κάνει τη ζωή ακόμη πιο δύσκολη για τις αναπτυσσόμενες χώρες της Αφρικής.
Και πρόκειται πραγματικά να δώσει οικονομικές μάχες με… πιγκουίνους; Ο κατάλογος δασμών του Λευκού Οίκου περιλαμβάνει τα μικροσκοπικά νησιά Heard και McDonald στην Ανταρκτική, τα οποία πλήττονται με δασμό 10% – παρά το γεγονός ότι δεν είναι κάτι περισσότερο από ένα καταφύγιο για συμπαθή θαλασσοπούλια.
Ο άλλος μεγάλος πολιτικός κίνδυνος από τη νέα του προσέγγιση – η οποία εξαφανίζει το παγκόσμιο σύστημα ελεύθερου εμπορίου, που οι Ηνωμένες Πολιτείες ξόδεψαν δεκαετίες για να οικοδομήσουν – είναι η διόλου πιθανή περίπτωση να έχει ο Τραμπ βραχυπρόθεσμη πολιτική ανταμοιβή από το στοίχημά του.
Πολλοί αναλυτές πιστεύουν πως είναι φαντασίωση ότι οι κατασκευαστές θα αποφασίσουν να χτίσουν νέα εργοστάσια και αλυσίδες εφοδιασμού στις ΗΠΑ, όπως υπόσχεται ο Τραμπ. Αλλά ακόμη και αν το έκαναν, οι πιθανότητες να συμβεί αυτό κατά τη διάρκεια της θητείας του – ή ακόμη και στην τρίτη θητεία που ονειρεύεται, παρά τις συνταγματικές απαγορεύσεις – είναι πολύ μικρές.
Ενώ οι δασμοί θα συγκεντρώσουν εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια για το αμερικανικό υπουργείο Οικονομικών, δεν είναι σαφές αν οι Αμερικανοί ψηφοφόροι θα πιστέψουν τον ισχυρισμό του ότι όλοι θα αποζημιωθούν για τις υψηλότερες τιμές – ουσιαστικά, ένας νέος φόρος – στο νομοσχέδιο για τη μείωση των φόρων που υποσχέθηκε. Και όλα δείχνουν ότι το μέτρο, αν περάσει, θα ευνοεί αναλογικά τους πολύ πλούσιους.
Τεστ για το εμπορικό σήμα «Τραμπ»
Δεν υπάρχει αμφιβολία για την τόλμη της ανακήρυξης ως «Ημέρας Απελευθέρωσης» την επιβολή δασμών από τον Ντόναλντ Τραμπ.
Εδώ και εβδομάδες, εκτοξεύει απειλές για δασμούς και στη συνέχεια αφήνει να εννοηθεί ότι θα υποχωρήσει. Οι υποστηρικτές του στο Καπιτώλιο επαναλάμβαναν το γνωστό τροπάριο ότι η φασαρία που έκανε αντιπροσώπευε τις αριστοτεχνικές κινήσεις στο σκάκι ενός ανίκητου διαπραγματευτή. Ωστόσο, εκτός αν υπάρξει ανατροπή, που θα μετατρεπόταν σε μεγάλη πολιτική υποχώρηση, δεδομένης της εμμονής του για μια «ιστορική» καμπή για την Αμερική, ο Τραμπ, αυτή τη φορά, το εννοεί.
«Αυτή θα είναι μια πολύ μεγάλη στιγμή. Νομίζω ότι θα θυμάστε τη σημερινή ημέρα», είπε στα μέλη του υπουργικού συμβουλίου και στους επικεφαλής στο Κογκρέσο. «Θα είναι μια μέρα που ελπίζω ότι θα κοιτάτε πίσω στα επόμενα χρόνια και θα λέτε: ‘Ξέρετε, είχε δίκιο. Αυτή αποδείχθηκε ότι είναι μία από τις πιο σημαντικές ημέρες στην ιστορία της χώρας μας’».
Η αίσθηση του Τραμπ ότι δημιούργησε ένα σημείο καμπής είναι μάλλον σωστή: Ορισμένοι οικονομολόγοι προβλέπουν πως η επιστροφή στο είδος των εμπορικών φραγμών που προκάλεσαν τη Μεγάλη Ύφεση της δεκαετίας του 1930 θα προκαλέσει μια νέα ύφεση.
«Αυτή είναι μια από τις πιο σημαντικές ημέρες, κατά τη γνώμη μου, στην αμερικανική ιστορία. Είναι η διακήρυξη της οικονομικής μας ανεξαρτησίας», δήλωσε και, για πρώτη φορά, η υπερβολή του Τραμπ θα μπορούσε να γυρίσει πίσω και να τον… στοιχειώσει.
Ωστόσο, διαθέτει μια στρατιά πιστών ψηφοφόρων, που μοιράζονται το μίσος του για τους εμπειρογνώμονες και τους οικονομολόγους τού κατεστημένου. Το επιχείρημά του ότι ο κόσμος πάντα «κλέβει την Αμερική» τον βοήθησε να κερδίσει δύο εκλογικές αναμετρήσεις.
Οι δύο προεδρικές του θητείες αποδεικνύουν ότι τα οφέλη της παγκοσμιοποίησης δεν είναι καθολικά μοιρασμένα. Πολλές από τις Πολιτείες «swing» (σ.σ. οι 7 Πολιτείες των ΗΠΑ που κρίνουν το αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών) που κέρδισε ο Τραμπ το 2016 και το 2024 είναι σημαδεμένες από τη βιομηχανική παρακμή. Οι ψηφοφόροι εκεί θυμούνται τις υποσχέσεις που τους έδωσαν οι προηγούμενοι πρόεδροι και πιστεύουν πως τους είπαν ψέματα.
Αν ο Τραμπ εναντιωθεί στην οικονομική ορθοδοξία και επιστρέψει την ευημερία σε υποβαθμισμένες περιοχές, οι πεποιθήσεις του θα επικυρωθούν και η κληρονομιά του θα αντανακλά την τόλμη του.
Ευκαιρία για τους Δημοκρατικούς αν τα πράγματα πάνε στραβά
Η οικονομική κατάσταση, όμως, είναι πιο περίπλοκη από ένα εγχειρίδιο ποδοσφαιρικού αγώνα ενός κολεγίου, σημειώνει χαρακτηριστικά το CNN.
Ένας λόγος για τον οποίο οι ΗΠΑ επέβαλαν μερικές φορές μικρότερους δασμούς από τους αντιπάλους τους είναι η δύναμη του Αμερικανού καταναλωτή, ο πλούτος της οικονομίας τους και η λογική ότι ένα σύστημα ελεύθερου εμπορίου στο οποίο οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι η κυρίαρχη δύναμη καθιστά τη χώρα ακόμη πιο ισχυρή.
Τώρα θα γίνει πολύ πιο δύσκολο για τους Αμερικανούς να αντέξουν οικονομικά να αγοράζουν καινούργια αυτοκίνητα, τηλεοράσεις με επίπεδη οθόνη, ακόμη και να γεμίζουν τα καρότσια των παντοπωλείων τους κάθε εβδομάδα. Αν οι τιμές αυξηθούν και ο πληθωρισμός εκτοξευθεί, οι καταναλωτές θα μπορούσαν να κάνουν πίσω, προκαλώντας επιβράδυνση της ανάπτυξης και ύφεση – ενώ ο Τραμπ θα έχει δώσει στους Δημοκρατικούς ένα πολιτικό δώρο.
Τα πλάνα από τη συνέντευξή του στον Κήπο των Ρόδων του Λευκού Οίκου θα πλαισιώσουν χιλιάδες προεκλογικές διαφημίσεις στις ενδιάμεσες εκλογές του 2026 και στις εκλογές του 2028.
Στον ουρανό ή στα τάρταρα;
Η «Ημέρα Απελευθέρωσης» του Τραμπ έρχεται σε μια στιγμή που η αναταραχή των τελευταίων δύο μηνών μπορεί να απογοητεύσει τους ψηφοφόρους των Ρεπουμπλικανών. Σε μια από τις πρώτες πολιτικές δοκιμασίες τής δεύτερης θητείας του Τραμπ, ένας φιλελεύθερος υποψήφιος κέρδισε εύκολα μια κρίσιμη εκλογική αναμέτρηση στο Ουισκόνσιν, που έκρινε την πολιτική μοίρα του Ανώτατου Δικαστηρίου της Πολιτείας και αποτέλεσε ένα ξεκάθαρο «χαστούκι» για τον Τραμπ και τον φίλο του Έλον Μασκ που «καταβροχθίζει την κυβέρνηση», γράφει το CNN.
Το Δημοκρατικό Κόμμα, που μέχρι τώρα δυσκολεύεται να βρει ένα αποτελεσματικό μήνυμα κατά του Τραμπ, δύσκολα θα μπορούσε να μην λάμψει μετά το «δασμολογικό του πάρτι».
«Αυτός είναι ένας τεράστιος φόρος στις αμερικανικές οικογένειες, και όλα αυτά για να βοηθήσουν τους δισεκατομμυριούχους να μειώσουν τη φορολογία τους», δήλωσε ο επικεφαλής της μειοψηφίας των Δημοκρατικών στη Γερουσία, Τσακ Σούμερ.
Ορισμένοι Ρεπουμπλικάνοι μπορεί να συμφωνούν. Τέσσερις από τους δικούς τους στη Γερουσία προσπάθησαν να στείλουν μια προειδοποίηση στον πρόεδρο το βράδυ της Τετάρτης, ψηφίζοντας με τους Δημοκρατικούς ένα καθαρά συμβολικό μέτρο το οποίο αποσκοπούσε στο να εμποδίσει την επιβολή δασμών στον Καναδά.
Αλλά είτε η χώρα οδεύει προς έναν οικονομικό γκρεμό είτε προς τη νέα χρυσή εποχή που υπόσχεται ο Τραμπ, τόσο το κόμμα του όσο και κάθε Αμερικανός πολίτης πηγαίνει μαζί του. Το ερώτημα είναι αν πηγαίνουν στην κορυφή ή στον γκρεμό…
