Η κατάρρευση της Pax Americana, η αλληλεξάρτηση των συγκρούσεων, η νέα τάση να χρησιμοποιείται ανεξέλεγκτη κρατική βία και η ασημαντότητα των θεσμών της τάξης που βασίζεται σε κανόνες, όλα αυτά έγιναν φανερά αυτή την εβδομάδα.
Από το Κασμίρ μέχρι το Χαν Γιούνις, το Χοντέιντα, το Πορτ Σουδάν και το Κούρσκ, το μόνο που ακούγεται είναι εκρήξεις, και το μόνο πράγμα που μαθαίνουμε είναι ότι οι παλιοί κανόνες δεν ισχύουν πια.
H Φιόνα Χιλ, πολιτική αναλύτρια, υποστηρίζει ότι ο τρίτος παγκόσμιος πόλεμος έχει ήδη ξεκινήσει, απλώς δεν το έχουμε αναγνωρίσει.
Pax Americana
Σύμφωνα με τον διπλωματικό αναλυτή του Guardian, Πάτρικ Γουίντουρ, το πρόβλημα είναι ότι είναι πολύ πιο σαφές από πού απομακρυνόμαστε – από έναν κόσμο στον οποίο οι ΗΠΑ ήταν ο άξονας του παγκόσμιου συστήματος – αλλά δεν είναι σαφές προς τα πού κατευθυνόμαστε.
Για τον πρώην υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ, Άντονι Μπλίνκεν, η αδιαφορία του Ντόναλντ Τραμπ για την αποξένωση των συμμάχων είναι μια πράξη βανδαλισμού. Είπε ότι οι διπλωμάτες σε όλο τον κόσμο αναρωτιούνται: «Τι στο διάολο συμβαίνει;».
Ο Μπλίνκεν είπε ότι η Αμερική είχε περάσει 80 χρόνια χτίζοντας εμπιστοσύνη, ισχυρές οικονομικές συνεργασίες και στρατιωτικές και πολιτικές συμμαχίες, και αν όλα αυτά καταρρεύσουν σε 100 ημέρες, θα είναι εξαιρετικά δύσκολο να ξαναχτιστούν.
«Αυτό σημαίνει ότι οι χώρες αναζητούν τρόπους να μας παρακάμψουν, να συνεργαστούν μεταξύ τους, αλλά χωρίς τις ΗΠΑ», είπε.
Τι κάνει η Ευρώπη;
Οι θλιβερές συνέπειες της αποχώρησης της Αμερικής ήταν ορατές όλη την εβδομάδα. Μπορεί να μην είναι παγκόσμιος πόλεμος, αλλά είναι ένας κόσμος σε πόλεμο.
Στη Γάζα, ο κόσμος παρακολουθεί την απαγόρευση της διακίνησης τροφίμων, βοήθειας και ιατρικών προμηθειών, σε παραβίαση των δεσμευτικών αποφάσεων του Διεθνούς Δικαστηρίου (ICJ), η οποία έχει πλέον εισέλθει στον τρίτο μήνα.
Το Ισραήλ, αναζητώντας ασφάλεια, τον τελευταίο μήνα βομβάρδισε την Υεμένη, το Λίβανο, τη Συρία και τη Γάζα. Καθημερινά πιέζει τις ΗΠΑ να του δώσουν άδεια να βομβαρδίσει το Ιράν.
Με τον Τραμπ να σιωπά, η απάντηση έμεινε στην Ευρώπη.
«Είναι καιρός η Ευρωπαϊκή Ένωση και ολόκληρη η διεθνής κοινότητα να ξυπνήσουν», δήλωσε ο Βέλγος υπουργός Εξωτερικών, Μαξίμ Πρεβό. Καταδίκασε τον αποκλεισμό ως «απόλυτη ντροπή… Είναι απαράδεκτο. Η σκόπιμη διακοπή κάθε ανθρωπιστικής βοήθειας, κάθε πρόσβασης σε τρόφιμα, υγειονομική περίθαλψη, ηλεκτρικό ρεύμα και νερό, ως στρατηγική πολέμου, είναι εντελώς απαράδεκτη».
Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν δήλωσε: «Αν καταδικάζουμε τη Ρωσία για παραβίαση της κυριαρχίας της Ουκρανίας, δεν μπορούμε να παραμείνουμε σιωπηλοί όταν αυτό συμβαίνει στη Γάζα. Η Χαμάς πρέπει να καταπολεμηθεί, ναι, αλλά όχι με το κόστος της καταπάτησης όλων των κανόνων».
Αδιαφορία για μια επικίνδυνη διαμάχη
Στο Κασμίρ, όπου δύο πυρηνικά εξοπλισμένες χώρες εκτοξεύουν ρουκέτες εναντίον των αεροσκαφών της άλλης, η απουσία ενδιαφέροντος των ΗΠΑ είναι εμφανής.
Οι ΗΠΑ δεν έχουν πρεσβευτή στην Ινδία ή το Πακιστάν και δεν έχουν διορίσει κανέναν ανώτερο αξιωματούχο του υπουργείου Εξωτερικών.
Η σύγκρουση δεν προκαλεί αναταραχή στα αμερικανικά μέσα ενημέρωσης, και η αρχική αντίδραση του Τραμπ ήταν «είναι κρίμα» και «αν το σκεφτείτε, πολεμούν εδώ και πολλές, πολλές δεκαετίες, και στην πραγματικότητα αιώνες».
Σε προηγούμενες διαμάχες μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν, χρειάστηκε η αποφασιστική παρέμβαση των ΗΠΑ για να ηρεμήσουν τα πνεύματα. Τον Ιούλιο του 1999, στην Ουάσινγκτον, ο Μπιλ Κλίντον προσωπικά εκφόβισε τον τότε ηγέτη του Πακιστάν, Ναουάζ Σαρίφ, ώστε να υποχωρήσει, σε μια συνάντηση που ένας αξιωματούχος χαρακτήρισε ως την πιο σημαντική συνάντηση με ξένο ηγέτη κατά τη διάρκεια της προεδρίας του Κλίντον.
Η Αφρική στον πάτο του ενδιαφέροντος
Ταυτόχρονα η Αφρική όπως πάντα απουσιάζει από το ενδιαφέρον της διεθνούς πολιτικής.
Η ανθρωπιστική κρίση στο Σουδάν και τη ΛΔ Κονγκό εντείνεται, με εκατομμύρια ανθρώπους να εκτοπίζονται λόγω της βίας και των συγκρούσεων.
Στο Σουδάν, πάνω από 330.000 άνθρωποι έχουν καταφύγει στην πόλη Τάουιλα λόγω των επιθέσεων από τις Δυνάμεις Γρήγορης Υποστήριξης, ενώ πάνω από 13 εκατομμύρια άνθρωποι χρειάζονται επείγουσα ανθρωπιστική βοήθεια.
Στη ΛΔ Κονγκό, η έλλειψη χρηματοδότησης και η επιδημία χολέρας σε έξι επαρχίες επιδεινώνουν την κατάσταση, με περισσότερους από 7 εκατομμύρια πρόσφυγες και εκτοπισμένα άτομα.
Ωστόσο ενώ το δυτικό ενδιαφέρον απουσιάζει από την Ήπειρο η Ρωσία πραγματοποίησε συνομιλίες με τη Δημοκρατία του Κονγκό για να συζητήσει την ανάπτυξη της διμερούς στρατιωτικής συνεργασίας.
Ένα νέο είδος πολέμου
Αυτές οι συγκρούσεις μπορεί να είναι ασύνδετες, εκτός από τον κοινό παρονομαστή της απουσίας ηγεσίας των ΗΠΑ και της μόνιμης αναταραχής.
Ωστόσο, στην Ουκρανία συνυπάρχουν τα δομικά στοιχεία του παγκόσμιου πολέμου, υποστηρίζει η Χιλ.
Η κλίμακα των απωλειών μπορεί να είναι διαφορετική από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά σύμφωνα με τον βρετανικό στρατό, αυτή την εβδομάδα η Ρωσία έχει υποστεί 900.000 απώλειες, πολύ περισσότερες από τις απώλειές της σε προηγούμενους πολέμους στην Τσετσενία και το Αφγανιστάν.
Επιπλέον, οι πόλεμοι είναι τώρα, σύμφωνα με τα λόγια της, «συγκρούσεις που αλλάζουν το σύστημα, με τη συμμετοχή πολλών χωρών».
Τα αλιευτικά σκάφη με κινεζική σημαία και Ρώσους επιβαίνοντες που έσπασαν υποβρύχια καλώδια στη Βαλτική Θάλασσα είναι μόνο ένα μέρος του παγκόσμιου πολέμου του Βλαντιμίρ Πούτιν.
Η Κίνα, η Βόρεια Κορέα και το Ιράν υποστηρίζουν τη Ρωσία, μερικές με πιο ουσιαστικούς τρόπους, όπως η κατασκευή εργοστασίων drone ή η προμήθεια στρατιωτών.
Μια σειρά από άλλες χώρες είναι πρόθυμες να διατηρήσουν τη Ρωσία οικονομικά στη ζωή με τρόπους που καθιστούν αμφισβητήσιμη την ουδετερότητά τους.
Η Ινδία έχει αγοράσει 112 δισ. ευρώ πετρέλαιο από τη Ρωσία από την έναρξη του πολέμου, καθώς και ρωσικά όπλα.
Η σύγκρουση έχει παρουσιαστεί από τη Ρωσία και τους συμμάχους της ως πόλεμος για την αμερικανική ηγεμονία.
Τραμπ και Ζελένσκι ή ΗΠΑ και Ευρώπη
Στον Λευκό Οίκο, ο Τραμπ είπε στον Βολοντίμιρ Ζελένσκι: «Πρέπει να είσαι ευγνώμων. Δεν έχεις τα χαρτιά».
Όμως ο Τραμπ υπερεκτίμησε τα χαρτιά που είχε, πετώντας πολλά από αυτά με τον αυτοκαταστροφικό εμπορικό πόλεμο που ξεκίνησε.
Και αποδείχθηκε ότι ο Ζελένσκι είχε πράγματι μερικά χαρτιά ακόμα, τα οποία χρησιμοποίησε επιδέξια προσφέροντας 30ήμερη εκεχειρία, συμφωνία για τα ορυκτά με τις ΗΠΑ και εστιάζοντας στην στρατιωτική αξία της Ουκρανίας για την ασφάλεια της Δύσης.
Η οικεία φωτογραφία του Τραμπ και του Ζελένσκι σε σύσκεψη στην κηδεία του Πάπα έδειχνε συμφιλίωση, αλλά και κολακεία για το εγώ του Τραμπ.
Τώρα διακρίνεται μια αλλαγή στη διάθεση στην Ουάσινγκτον. Ακόμη και ο JD Vance, ο αντιπρόεδρος, που κάποτε ήταν ο κύριος ταραχοποιός εναντίον του Ζελένσκι, παραδέχτηκε αυτή την εβδομάδα ότι η Ρωσία «ζητούσε πάρα πολλά» και είπε ότι η Ευρώπη και οι ΗΠΑ «είναι στην ίδια ομάδα».
Το τέλος της ιστορίας
Σε ομιλία του με αφορμή την Ημέρα της Νίκης στην Ευρώπη, ο Γερμανός πρόεδρος Φρανκ-Βάλτερ Στάινμαϊερ εξήγησε τη διπλή ανάγκη της Ευρώπης να είναι προετοιμασμένη για πόλεμο.
Ο επιθετικός πόλεμος της Ρωσίας έχει καταστρέψει την ευρωπαϊκή τάξη ασφάλειας, με την αυτοκρατορική ψευδαίσθηση ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία μπορεί να συγχωνευθεί με τον μεγάλο πατριωτικό πόλεμο.
Στη συνέχεια, πρόσθεσε: «Το γεγονός ότι τώρα ακόμη και οι Ηνωμένες Πολιτείες, που συνέβαλαν τόσο πολύ στη δημιουργία και τη διαμόρφωση αυτής της τάξης, της γυρίζουν την πλάτη, αποτελεί σοκ νέας κλίμακας. Γι’ αυτό μιλάω για μια διπλή εποχιακή αλλαγή – τον επιθετικό πόλεμο της Ρωσίας και τη ρήξη των ΗΠΑ με τις αξίες τους – που σηματοδοτεί το τέλος αυτού του μακρού 20ού αιώνα».
Η Ευρώπη, επέμεινε, πρέπει να αποφασίσει τι θα ακολουθήσει.
