«Διπλωμάτες γίνονται παιδιά από τζάκι, Πέτρο, αυτή η δουλειά δεν είναι για τη δική μας τάξη», είπε στον Πέτρο Μολυβιάτη ο σεμνός και μετρημένος λογοτέχνης και μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, ο θείος του Ηλίας Βενέζης, όταν άκουσε για τα σχέδιά του. Φυσικά έσπευσε να τον συγχαρεί όταν έμαθε ότι πέτυχε. Η πρώτη του μέρα στο υπουργείο Εξωτερικών ήταν η 28η Δεκεμβρίου 1956. Επτά μήνες νωρίτερα, στις 28 Μαΐου 1956, ανέλαβε υπουργός Εξωτερικών στην κυβέρνηση της ΕΡΕ του Καραμανλή ο Ευάγγελος Αβέρωφ-Τοσίτσας. Ο Αβέρωφ ξεχώρισε αμέσως τον νεαρό διπλωμάτη και τον έριξε στα βαθιά.
Τα «βαθιά» ήταν οι απόρρητες επιχειρήσεις του ελληνικού κράτους για την υποστήριξη των Κυπρίων ανταρτών της ΕΟΚΑ κατά των Αγγλων με αίτημα την ανεξαρτησία της Κύπρου και την Ενωση με την Ελλάδα. Ο Αβέρωφ οργάνωσε συνωμοτικά μια μικρή ομάδα νέων διπλωματών στην οποία ξεχώριζε ο Μολυβιάτης.
Η ΕΟΚΑ, τα όπλα και οι καραμπινιέροι
Τον Ιούλιο του 1958, ένας παλιός φίλος του Αβέρωφ από την εποχή της δικής του παράνομης δράσης κατά των Γερμανών στην Ιταλία (Σεπτέμβριος 1943 – Ιούνιος 1944), ο Θεόδωρος Μελετίου, βρήκε στην ιταλική μαύρη αγορά μια ποσότητα αυτόματων όπλων και φυσιγγίων και ταξίδεψε στην Αθήνα για να συνεννοηθεί με τον Αβέρωφ τη μεταφορά τους στην Ελλάδα και από εκεί στην Κύπρο. Οπως γράφει ο Αβέρωφ στο βιβλίο του «Ιστορία χαμένων ευκαιριών: Κυπριακό 1956-1963»: «Ανάμεσα στους ελάχιστους στο ΥΠΕΞ που γνώριζαν ότι η ελληνική κυβέρνηση, παρανόμως, ανεφοδίαζε την ΕΟΚΑ ήταν ο Πέτρος Μολυβιάτης, διότι είχε άμεση ανάμειξη στην επιχείρηση αυτή». Ο Μολυβιάτης, λοιπόν, ανέλαβε και αυτήν την αποστολή.
«Πήγε στην Ιταλία και παρέλαβε νύχτα τα όπλα, τα έβαλε μέσα σε ένα αυτοκίνητο και κατευθυνόταν στο Μιλάνο για να τα συσκευάσουν μαζί με τον Μελετίου στο σπίτι του. Πριν όμως φτάσουν στον προορισμό τους, τους έπιασαν οι καραμπινιέροι. Το πράγμα είχε προδοθεί πιθανότατα από τον πωλητή, αν και αυτός, αργότερα, ορκιζόταν ότι ήταν αθώος».
«Ανάμεσα στους ελάχιστους στο ΥΠΕΞ που γνώριζαν ότι η ελληνική κυβέρνηση, παρανόμως, ανεφοδίαζε την ΕΟΚΑ ήταν ο Πέτρος Μολυβιάτης», γράφει ο Αβέρωφ.
Τα όπλα έμειναν στους καραμπινιέρους. Ο Αβέρωφ, μέσα από τα κατάλληλα δίκτυα, φρόντισε να φτάσει στους Ιταλούς λειτουργούς της δημόσιας τάξης το απαραίτητο «φιλοδώρημα» (τσουχτερό για την εποχή, σχεδόν 15.000 δολάρια), με το οποίο πείστηκαν αμέσως να απελευθερώσουν τον Μολυβιάτη. Ο Αβέρωφ εξηγούσε ότι δεν θα έπρεπε ίσως να εκθέσει έναν διπλωμάτη σε τέτοιους κινδύνους.
Ομως, είχε ιδιαίτερες ικανότητες και κυρίως είχε αποδεχθεί τους όρους. Ποιοι ήταν οι όροι; Ο Αβέρωφ του είχε πει ότι σε περίπτωση αποτυχίας θα αποβαλλόταν από τη Διπλωματική Υπηρεσία, θα τον έστελναν κατηγορούμενο σε ποινικό δικαστήριο και θα καταδικαζόταν έτσι ώστε να διασωθούν τα προσχήματα. «Χωρίς δισταγμό, ο νεαρός διπλωμάτης δέχθηκε την επαχθή γι’ αυτόν και βολική για το Υπουργείο του αποστολή». Ούτε λίγο ούτε πολύ, ο Αβέρωφ περιγράφει έναν αντάρτη με κοστούμι που κινείται στα όρια ανάμεσα στην παρανομία και στη νομιμότητα.
Στον λόφο της Φιλοθέης
«Θα σας μιλήσω, αλλά θέλω να ξέρετε ότι δεν σας μίλησα». Αυτή ήταν η συμφωνία του Πέτρου Μολυβιάτη με τον δημοσιογράφο που έφθασε στο γραφείο του ένα μεσημέρι πριν από επτά χρόνια. Ηθελε να είναι βέβαιος ότι θα τηρηθούν όροι εχεμύθειας που έμοιαζαν με κανόνες συνωμοτικότητας. «Δεν θα με αναφέρετε. Δεν δίνω συνεντεύξεις».
Η αφορμή της συνάντησης ήταν μια προσπάθεια να εξηγηθεί για τους αναγνώστες της «Καθημερινής» γιατί η κυβέρνηση του Κώστα Καραμανλή το 2005 δεν ενεργοποίησε τις προβλέψεις της Συμφωνίας του Ελσίνκι του 1999 του Κώστα Σημίτη στο σκέλος της επίλυσης των ελληνοτουρκικών διαφορών. Γιατί η Αθήνα τον Δεκέμβριο του 2005 συναίνεσε στην έναρξη διαλόγου Βρυξελλών – Αγκυρας για την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Τουρκίας χωρίς να απαιτήσει να παραπεμφθούν στη Χάγη οι ελληνοτουρκικές διαφορές, όπως προέβλεπε η σχετική «ρήτρα» του Ελσίνκι. Η απόφαση αυτή οφειλόταν στο περίφημο «δόγμα Μολυβιάτη».
Το Ιδρυμα Κωνσταντίνος Καραμανλής βρίσκεται σε έναν λόφο της Φιλοθέης. Πρόκειται για ένα σεμνό κτίριο, κοντά στο ύφος του μνημειακού μοντερνισμού. Η ολόλευκη μαρμάρινη προτομή του πολιτικού ηγέτη στην είσοδο και το πορτρέτο του στον προθάλαμο νιώθεις ότι «συνομιλούν» με τον τύμβο που βρίσκεται λίγα μέτρα πιο πέρα, στον κήπο του Ιδρύματος. Για τους υλιστές το Ιδρυμα στεγάζει μόνον την Κιβωτό της «Καραμανλικής Διαθήκης», όπως εκφράζεται από το εκτενές «Αρχείο». Για τους πιστούς είναι ένας ναός. Ο Μολυβιάτης ήταν ο ισόβιος αρχιερέας. Ο μοναδικός εκτός οικογενείας που επικοινωνούσε με το πνεύμα του Καραμανλή.
Ο πιο στενός συνεργάτης του Κωνσταντίνου Καραμανλή και υπουργός Εξωτερικών του Κώστα Καραμανλή (2004-2006) βρίσκεται στο μικρό γραφείο του. Είναι 90 ετών, αλλά παραμένει ακμαίος. Δεν είναι σαφές αν τα χείλη του σχηματίζουν μειδίαμα ή αν διαγράφουν μια ευθεία που προδίδει δυσπιστία. Οταν αρχίζει να μιλάει, η φωνή του είναι φλεγματική. Τα ζυγισμένα λόγια του δεν ζωγραφίζονται στο πρόσωπό του. «Κάποιοι με συμβούλευσαν να μη σας συναντήσω, αλλά έπειτα από πολλή σκέψη αποφάσισα να μην τους ακούσω». Η μύηση στο «δόγμα Μολυβιάτη» θα άρχιζε ευθύς αμέσως. Ποιες είναι όμως οι ρίζες αυτού του δόγματος;
Οι καρποί της αιολικής γης
Ο Πέτρος Μολυβιάτης, που έφυγε από τη ζωή στις 4 Μαΐου 2025, γεννήθηκε στη Λέσβο στις 12 Ιουνίου 1928. Ο πατέρας του, Γιώργος Μολυβιάτης, γεννήθηκε στις Κυδωνίες, στο Αϊβαλί, και ήταν δημόσιος υπάλληλος που υπηρέτησε στις Νομαρχίες Σάμου, Χίου, Λαμίας και Αθηνών. Ο πρωτότοκος γιος του, ο Πέτρος, τελείωσε το γυμνάσιο στη Λαμία πριν εισαχθεί στη Νομική Αθηνών. Ο Πέτρος είχε έναν αδελφό, τον Αντώνη. Η μητέρα τους ήταν η Αγάπη Μέλλου, ποιήτρια, επίσης από το Αϊβαλί. Ο αδελφός της και αγαπημένος θείος του Πέτρου ήταν ο Ηλίας Βενέζης, που γεννήθηκε το 1904 και πέθανε το 1973. «Βενέζης» ήταν το επώνυμο της μητέρας του, που το υιοθέτησε ως λογοτεχνικό ψευδώνυμο. Τα μυθιστορήματα του Βενέζη, «Νούμερο 31328», «Αιολική Γη» και «Γαλήνη» αποδίδουν τη ζωή και τις δοκιμασίες στις χαμένες πατρίδες.
Για τους υλιστές το Ιδρυμα Καραμανλή στεγάζει την Κιβωτό της
«Καραμανλικής Διαθήκης». Για τους πιστούς
είναι ένας ναός. Ο Μολυβιάτης ήταν ο ισόβιος αρχιερέας
Από το 1914 η οικογένεια Μέλλου, για να αποφύγει τους διωγμούς, ζούσε πότε στο Αϊβαλί και πότε στη Μυτιλήνη. Πίστεψαν στο όραμα του Ελευθερίου Βενιζέλου για τη Μεγάλη Ελλάδα, αλλά μετά την Καταστροφή έπαψαν να είναι «βενιζελικοί». Η Καταστροφή τούς βρήκε στη Σμύρνη. Η οικογένεια έφυγε, αλλά ο 18χρονος Βενέζης δεν πρόλαβε. Στο «Νούμερο 31328» περιγράφει τη σύλληψή του από τους Τούρκους και τη φυλάκισή του στα τάγματα εργασίας για 14 μήνες. Οι οικογενειακές ιστορίες από τους διωγμούς και την Καταστροφή και η ανάφλεξη μιας κοινωνίας που έμοιαζε αρμονική και ανεξίθρησκη σημάδεψαν την αντίληψή του για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Αυτή ήταν μάλλον η αφετηρία για τη βαθιά καχυποψία και την έλλειψη εμπιστοσύνης που είχε απέναντι στην Τουρκία. Αυ-τή είναι η βάση του «δόγματος».
Η επεισοδιακή γνωριμία
Τον Φεβρουάριο του 1958 ο Αγγλος ΥΠΕΞ Σέλγουιν Λόιντ βρίσκεται στην Αθήνα για συνομιλίες με τον Καραμανλή, ο οποίος ζητεί από τον Αβέρωφ «έναν διπλωμάτη που να ξέρει καλά αγγλικά και να είναι εχέμυθος». Ο Αβέρωφ του στέλνει τον Μολυβιάτη, αφού άλλωστε ήταν γνώστης όχι μόνο των αγγλικών, αλλά και του Κυπριακού από την καλή κι από την ανάποδη.
Ο Καραμανλής δεν ήταν σε καλή μέρα. Κατά τη διάρκεια της συνομιλίας έκανε συνεχώς παρεμβάσεις πριν ο συνομιλητής του τελειώσει όσα έλεγε. «Κύριε Πρόεδρε, ο υψηλός καλεσμένος σας μάλλον έχει δυσαρεστηθεί από τις διακοπές σας», του είπε κάποια στιγμή ο Μολυβιάτης, ο οποίος, δεκαετίες μετά, όταν διηγείτο το περιστατικό συμπλήρωνε: «Ο Καραμανλής με κοίταξε με ένα βλέμμα που νόμιζα ότι η διπλωματική μου σταδιοδρομία τελείωσε εκείνο το λεπτό».
Τον Σεπτέμβριο του 1958 πήρε το πρώτο του βάπτισμα στο εξωτερικό, στην έδρα του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη. Ηταν απλός ακόλουθος. Εμεινε μερικές εβδομάδες και επέστρεψε. Στις αρχές του 1959 βρίσκονται σε εξέλιξη οι επαφές για τις Συμφωνίες Ζυρίχης – Λονδίνου (στις οποίες θα συμμετείχε ο Μολυβιάτης ως γραμματέας της ελληνικής πλευράς). Μερικούς μήνες αργότερα, ο Καραμανλής του ζήτησε να δουλέψει δίπλα του στο πρωθυπουργικό γραφείο. «Κύριε Πρόεδρε, με τιμάτε, αλλά μόλις ανέλαβα το πρώτο μου πόστο στο εξωτερικό και θα πάω. Πρόκειται να παντρευτώ, θέλω να κάνω οικογένεια και ο μισθός στην Ελλάδα δεν έχει καμία σύγκριση με εκείνον που θα έχω στη Μόσχα». Αφωνος ο Καραμανλής! Πήγε, λοιπόν, τρίτος γραμματέας της πρεσβείας στη Μόσχα.
Η Τασκένδη και η απέλαση
Γνώρισε τη σύζυγό του Νιόβη στα χρόνια της Νομικής. Ηταν μια αρχοντική γυναίκα που αφοσιώθηκε στον άντρα της σε όλη της τη ζωή. Απέκτησαν δύο παιδιά, τη Λώρα και τον Γιώργο. Από τη Λώρα απέκτησαν μία εγγονή, την Αλεξία και δύο δισέγγονα, τον Στέλιο και τον Αλέξανδρο και από τον Γιώργο τρία εγγόνια, τον Πέτρο, τον Φίλιππο και τον Παύλο. Τα τελευταία χρόνια τα εγγόνια και τα δισέγγονα ήταν όλη η ζωή του. Αλλά ας επιστρέψουμε στη Μόσχα, στο ζενίθ του Ψυχρού Πολέμου.
Το 1962 θέλησε να επισκεφθεί την ελληνική παροικία στην Τασκένδη. Οι Ελληνες της Τασκένδης ήταν κομμουνιστές που είχαν εμπλακεί στον εμφύλιο και είχαν καταφύγει εξόριστοι στην πρωτεύουσα του Ουζμπεκιστάν, που τότε ήταν μία από τις σοσιαλιστικές δημοκρατίες της ΕΣΣΔ. Δεν έφτασε ποτέ. Οι Ρώσοι τον σταμάτησαν σε ένα ενδιάμεσο αεροδρόμιο, τον υποχρέωσαν να επιστρέψει στη Μόσχα και τον απέλασαν. «Η αγωνία μου ήταν να φτάσουμε ώς το αεροδρόμιο της Μόσχας γιατί στον δρόμο γίνονταν ατυχήματα». Εννοούσε ατυχήματα «στημένα» από την KGB. Η περιπέτεια αυτή δεν τον εμπόδισε να υποστηρίξει δεκαπέντε χρόνια μετά την προσέγγιση της Αθήνας με τη Μόσχα.
Μετά τη Μόσχα εντάσσεται στην Α΄ Πολιτική Διεύθυνση στην Αθήνα και δύο χρόνια αργότερα, το 1964, τοποθετείται ως επιτετραμμένος (γιατί δεν υπήρχε ακόμα πρεσβεία) στην Πραιτώρια της Νότιας Αφρικής. Το 1967 επιστρέφει στην Κεντρική Υπηρεσία. Από το 1968 έως το 1972 υπηρετεί ως πρέσβης στην Αγκυρα και από το 1973 έως το 1974 στην έδρα του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες.
Εκεί το καλοκαίρι του 1974 έλαβε ένα έγγραφο από τον Καραμανλή με μόνο 17 λέξεις, με το οποίο τον καλούσε να επιστρέψει στην Αθήνα. Ολα αυτά τα χρόνια, σύνδεσμός του με τον Καραμανλή ήταν ο Αβέρωφ. Ο Αβέρωφ ήταν επίσης η αιτία που ο διπλωμάτης ανέλαβε καίρια πόστα και κατά τη διάρκεια της επταετίας χωρίς να έχει καμία σχέση με τους χουντικούς. Φαίνεται ότι κάποιες όψεις της εξωτερικής πολιτικής έχουν βάθος και χαρακτηριστικά ανεπηρέαστα από τις πολιτικές μεταβολές. Το 1980, όταν ο Αβέρωφ έχασε την ηγεσία της Ν.Δ. από τον Γεώργιο Ράλλη, ο πρώτος που μπήκε στο γραφείο του ήταν ο Μολυβιάτης. Οι παράξενες συμμετρίες του χρόνου και της ιστορίας οδήγησαν σήμερα τον δισέγγονο του Μολυβιάτη, τον Στέλιο Μάνο, να είναι πρώτος εξάδελφος με τα παιδιά του Ευάγγελου Αβέρωφ, γιου του Γιάννη Αβέρωφ, του ανιψιού του Αβέρωφ και πρώην ευρωβουλευτή της Ν.Δ.
Το περίφημο «Πρακτικό της Βέρνης» μεταξύ Καραμανλή – Ντεμιρέλ το συνέταξε ο Μολυβιάτης μαζί με έναν Τούρκο διπλωμάτη. Αφορούσε τη «μοναδική διαφορά»
της υφαλοκρηπίδας.
Από τη Βέρνη στη Ραφήνα
Εγινε ο «εξ απορρήτων» του Καραμανλή από το 1974. Το περίφημο «Πρακτικό της Βέρνης» μεταξύ Καραμανλή – Ντεμιρέλ το συνέταξε ο ίδιος μαζί με έναν Τούρκο διπλωμάτη σε μια καφετέρια. Αφορούσε τη «μοναδική διαφορά» της υφαλοκρηπίδας. «Μόλις επέστρεψε στην Αγκυρα ο Ντεμιρέλ το αποκήρυξε γιατί τον αποκάλεσαν ενδοτικό».
Ο Μολυβιάτης δεν έπαψε ποτέ να εργάζεται. Μέχρι πριν από τέσσερις μήνες επισκεπτόταν μία φορά την εβδομάδα τον Κώστα Καραμανλή, πανέτοιμος με φακέλους και έγγραφα. Ηθελε να τον ενημερώνει για την εξωτερική πολιτική. Την ίδια τακτική ακολούθησε και απέναντι στον Κωνσταντίνο Καραμανλή μετά το τέλος της δεύτερης θητείας του (1990-1995) στην Προεδρία της Δημοκρατίας.
Σε μία από αυτές τις εβδομαδιαίες επισκέψεις ο εθνάρχης του είπε: «Οταν έχτιζαν τον Παρθενώνα, τα μουλάρια κουβαλούσαν τα μάρμαρα. Οταν τέλειωσε ο Παρθενώνας, τα μουλάρια σταμάτησαν. Μόνο ένα μουλάρι συνέχιζε να ανεβαίνει κάθε μέρα». Ο Μολυβιάτης ανέκφραστος: «Δηλαδή, κύριε Πρόεδρε, εγώ είμαι το μουλάρι και εσείς ο Παρθενώνας;».
Για το «Ανάν» και τη Χάγη
Ο Μολυβιάτης ήταν κατά του Σχεδίου Ανάν. «Η Κύπρος με το Ανάν δεν θα ήταν πια Κύπρος αλλά ένα ελληνοτουρκικό υβρίδιο», έλεγε στις ιδιωτικές συζητήσεις του. Μόνο ένας Μικρασιάτης θα μπορούσε να είναι τόσο απόλυτα πεπεισμένος ότι δεν υπήρχε «επίλυση» των ελληνοτουρκικών διαφορών. Εξηγούσε πρακτικά το «γιατί» και όχι συναισθηματικά. «Η Ελλάδα δεν μπορεί να δεχθεί ότι σε κάποια νησιά θα επεκτείνει τα χωρικά ύδατα λιγότερο από δώδεκα μίλια. Ακόμη περισσότερο, η Ελλάδα δεν μπορεί να δεχτεί τις “διαφορές” που θέτει η Τουρκία: ότι το FIR Κωνσταντινούπολης φθάνει μέχρι τη μέση του Αιγαίου, ότι τα νησιά έχουν περιορισμένη επήρεια στην υφαλοκρηπίδα και ότι δεν πρέπει να έχουν στρατό».
Γιατί δεν εμπιστεύεστε τη Χάγη; «Η Χάγη μπορεί να οδηγήσει σε αναγνώριση κυριαρχικών δικαιωμάτων της Τουρκίας στο Αιγαίο και το χειρότερο είναι ότι τίποτα δεν εγγυάται ότι μετά η Τουρκία δεν θα έχει κι άλλες αξιώσεις».
«Μπορεί να οδηγήσει σε αναγνώριση δικαιωμάτων της Τουρκίας στο Αιγαίο και το χειρότερο είναι ότι τίποτα δεν εγγυάται ότι μετά η Τουρκία δεν θα έχει κι άλλες αξιώσεις», έλεγε για τη Χάγη.
Και η κλιμακούμενη ένταση στο Αιγαίο; Πώς θα αντιμετωπιστεί; «Η ένταση στο Αιγαίο είναι φαινόμενο της περιοχής μας, με στιγμές έξαρσης και περιόδους υποχώρησης, που δεν οφείλεται στην ελληνική απροθυμία για “επίλυση”, αλλά στο στοιχείο της σύγκρουσης που υφίσταται παράλληλα με τη συνύπαρξη και σφραγίζει ιστορικά τη σχέση των δύο λαών». Το δόγμα Μολυβιάτη επικρίθηκε ως «δόγμα της ακινησίας». Ο ίδιος πίστευε ότι ήταν επιτυχημένο. «Διατηρήσαμε το status quo για πάνω από 50 χρόνια μετά την τραγωδία της Κύπρου».
Γιατί δεν γράφετε ένα βιβλίο; «Ολα όσα γνωρίζω υπάρχουν στο Αρχείο Καραμανλή». Ο επισκέπτης επέμενε: Μα δεν θέλετε να αφήσετε το δικό σας ίχνος ως κληρονομιά στους επόμενους; Ο Μολυβιάτης μάλλον ήταν ταυτόχρονα αγωνιστής και πεσιμιστής, όπως ο Σμυρνιός Γιώργος Σεφέρης, όπως τόσοι άλλοι Μικρασιάτες. Κοίταξε αλλού, σκέφτηκε για λίγο, γύρισε ξανά το κεφάλι και είπε με το ίδιο φλέγμα και την ίδια σιγουριά. «2.500 χρόνια Ιστορίας έχουν αποδείξει ένα πράγμα: ότι δεν μαθαίνουμε. Αρα δεν υπάρχει κανένας λόγος να γράψω τίποτα». Κι όμως, το ίχνος του θα μείνει. Ενα ίχνος που θα σέβονται και θα υπολογίζουν ακόμη και όσοι διαφώνησαν μαζί του.
Στο κέντρο: 8 Αυγούστου 1958, συνάντηση στο υπουργείο Εξωτερικών στην Αθήνα. Από αριστερά: Γιώργος Σεφέρης, πρέσβης της Ελλάδας στο Λονδίνο, Ευάγγελος Αβέρωφ, Κωνσταντίνος Καραμανλής, Δημήτρης Μπίτσιος, πρέσβης Γεώργιος Χριστόπουλος. Δεξιά, απέναντι από τον Καραμανλή ο πρωθυπουργός της Μεγάλης Βρετανίας Χάρολντ Μακ Μίλαν και δεξιά του, ο πρέσβης της Μ. Βρετανίας στην Αθήνα, Ρότζερ Αλεν. Κάτω: Μόσχα, καλοκαίρι 1962. Από δεξιά: Ο Πέτρος Μολυβιάτης, ο πατέρας του, Γιώργος, η μητέρα του, Αγάπη Μέλλου-Βενέζη και η δίχρονη κόρη του, Λώρα. [ΑΡΧΕΙΟ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΜΟΛΥΒΙΑΤΗ]
______________________________________________________________________________
Κεντρική φωτογραφία: Βρέθηκε στο πλευρό του Κωνσταντίνου Καραμανλή από τη στιγμή που έλαβε «ένα σημείωμα με 17 λέξεις» το καλοκαίρι του ’74 και έκτοτε δεν έφυγε ποτέ. Κι όμως, η πρώτη τους συνάντηση, 15 χρόνια νωρίτερα, ήταν μάλλον επεισοδιακή, καθώς ο νεαρός διπλωμάτης είχε αρνηθεί να εργαστεί στο γραφείο του πρωθυπουργού, προτιμώντας μια θέση στη Μόσχα. [ΝΤΙΜΗΣ ΑΡΓΥΡΟΠΟΥΛΟΣ]
