Εκατομμύρια νέοι της Gen Z παραμένουν σήμερα χωρίς δουλειά. Πολλοί από αυτούς, παρότι διαθέτουν πτυχία και προσόντα, ανήκουν στην κατηγορία των λεγόμενων NEETs – νέοι εκτός απασχόλησης, εκπαίδευσης ή κατάρτισης – και δυσκολεύονται να βρουν θέση στην αγορά εργασίας. Κι ενώ αρκετοί προσπαθούν μάταια να ενταχθούν επαγγελματικά, άλλοι επιλέγουν να αποσυρθούν πλήρως από τον εργασιακό στίβο, υιοθετώντας έναν βραδύ, εσωστρεφή τρόπο ζωής. Οι ίδιοι αυτοαποκαλούνται ειρωνικά «άνθρωποι-ποντίκια» και αναδεικνύονται σε ένα νέο διαδικτυακό φαινόμενο.
Από το «work hard, play harder» στο «ξαπλώνω και υπάρχω»
Η νοοτροπία της προηγούμενης γενιάς – των millennials – με το σύνθημα «δούλευε σκληρά, διασκέδασε πιο σκληρά», δίνει τη θέση της σε μια νέα μορφή παραίτησης από τη φιλοδοξία. Στην Κίνα, αρκετοί νέοι της Gen Z μοιράζονται στα social media τη ζωή τους ως «ποντίκια του σπιτιού»: περνούν την ημέρα τους στο κρεβάτι, με ατελείωτο scrolling στο κινητό, ύπνους, παραγγελίες φαγητού και πλήρη απουσία κάθε επαγγελματικής επιδίωξης, όπως γράφει το Fortune.
Σε πλατφόρμες όπως το Weibo, το RedNote και το Douyin (η κινεζική εκδοχή του TikTok), συναντά κανείς δεκάδες βίντεο με νέους που ξυπνούν, μόνο και μόνο για να ξαπλώσουν ξανά. Μία δημοφιλής χρήστης από την επαρχία Zhejiang, στο πρόσφατο βίντεό της, περιγράφει πώς ξύπνησε στις 12, «καταναλώθηκε» σε doomscrolling μέχρι τις 3, πέρασε την υπόλοιπη μέρα στον καναπέ και γύρισε στο κρεβάτι πριν τις 8. Το όλο πρόγραμμα σχολιάστηκε από άλλους χρήστες ως… υπερβολικά δραστήριο.
«Είσαι πολύ ενεργητική για μένα», γράφει ένας. «Εγώ δεν σηκώνομαι καν από το κρεβάτι – μόνο για να φάω». Άλλοι παραδέχονται ότι κάνουν ένα μόνο γεύμα την ημέρα ή περνούν πολλές μέρες χωρίς να πλυθούν.
Το “lying flat” και η Δύση
Δεν είναι η πρώτη φορά που οι νέοι στην Κίνα απορρίπτουν τον εντατικοποιημένο εργασιακό ρυθμό. Από το 2021, εμφανίστηκε το κίνημα «lying flat» – μια άρνηση στο μοντέλο «996» (εργασία 9 το πρωί με 9 το βράδυ, έξι ημέρες την εβδομάδα). Πολλοί νέοι δήλωναν ότι δεν δουλεύουν καθόλου ή απλώς κάνουν τα ελάχιστα.
Στη Δύση, η αντίστοιχη στάση εκφράστηκε μέσω του quiet quitting, των Bare Minimum Mondays και γενικότερα της στροφής προς πιο ήπιους ρυθμούς. Κάποιοι παρομοιάζουν τη ζωή τους με σαλιγκάρι, άλλοι επιλέγουν συνειδητά τον τίτλο NEET. Σε κάθε περίπτωση, πρόκειται για αντίδραση σε μια αγορά εργασίας που γίνεται όλο και πιο απαιτητική και αδυσώπητη.
Παρότι η Gen Z είναι από τις πιο μορφωμένες γενιές, οι προοπτικές τους είναι χειρότερες από αυτές των προηγούμενων. Στις ΗΠΑ, πάνω από 4 εκατομμύρια Gen Zers παραμένουν χωρίς δουλειά. Στην Κίνα, 1 στους 6 νέους είναι άνεργος, σύμφωνα με στοιχεία του Φεβρουαρίου.
«Δεν είναι τεμπελιά, είναι εξάντληση»
Σύμφωνα με την Advita Patel, coach καριέρας και πρόεδρο του CIPR, αυτή η τάση είναι μια «σιωπηλή διαμαρτυρία απέναντι στην εξουθένωση, τη ματαίωση και την απάνθρωπη αγορά εργασίας». Η συνεχής απόρριψη από εργοδότες και η έλλειψη ανταπόκρισης μετά από δεκάδες αιτήσεις μπορεί να καταστρέψει την αυτοπεποίθηση και την ψυχική υγεία των νέων.
Η επιλογή του «ποντικού» δεν είναι τεμπελιά, λέει. Είναι κόπωση από την υπερδιέγερση της ζωής και τις πολλαπλές απαιτήσεις. Μια συνειδητή απόσυρση, για να προστατευτεί η ψυχική ανθεκτικότητα.
Δεν είναι όμως αδιέξοδο
Η Eloise Skinner, ψυχοθεραπεύτρια και συγγραφέας, επισημαίνει ότι αν αυτή η φάση της απόσυρσης μείνει προσωρινή, οι νέοι μπορούν να επιστρέψουν στην αγορά με καθαρότερη εικόνα του τι θέλουν. Αρκεί να μη χαθούν μέσα στη στασιμότητα.
Προτείνει να αξιοποιήσουν τον χρόνο επανασυνδεόμενοι με τις αξίες τους: «Τι με ενθουσιάζει; Τι με νοιάζει πραγματικά; Ποιο παγκόσμιο πρόβλημα θα ήθελα να λύσω;» Με αυτά ως οδηγό, μπορούν να αναζητήσουν νέες ευκαιρίες, πρακτικές και εμπειρίες.
Προειδοποιεί, ωστόσο, να μην αναρτούν περιεχόμενο ως «rat people» στα social media – μελλοντικοί εργοδότες μπορεί να το θεωρήσουν ασυμβίβαστο με τις αξίες της εταιρείας.
