Ο Ντόναλντ Τραμπ ανακοίνωσε τη Δευτέρα σε επιστολή του ότι απολύει τη Λίζα Κουκ, διοικητή της Ομοσπονδιακής Τράπεζας (Fed), ανοίγοντας ένα νέο νομικό κεφάλαιο στις προσπάθειές του να αναδιαμορφώσει την κυβέρνηση.
Ο Αμερικανός πρόεδρος με μία επιστολή του που ανήρτησε στο Truth Social επικαλέστηκε για την αποπομπή της διοικήτριας της Fed ότι έχει κάνει ψευδείς δηλώσεις σχετικά με τα ακίνητά της.
Από την πλευρά της, απαντώντας, η ίδια δήλωσε ότι δεν παραιτείται και πως ο Αμερικανός πρόεδρος δεν έχει την εξουσία για να την απολύσει.
Οι New York Times, απαντούν σε πέντε ερωτήματα σχετικά με την δυνατότητα που έχει ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, να απολύει μέλη του διοικητικού συμβουλίου της Ομοσπονδιακής Τράπεζας.
1. Μπορεί να το κάνει αυτό;
Το Κογκρέσο έχει περιορίσει την εξουσία του προέδρου να απομακρύνει αξιωματούχους της Fed, λέγοντας ότι μπορούν να απολυθούν μόνο «για βάσιμο λόγο», κάτι που γενικά νοείται ως σοβαρό παράπτωμα.
2. Υπάρχει λόγος απόλυσης της Λίζας Κουκ;
Η κυβέρνηση κατηγόρησε την Λ. Κουκ για απάτη σε στεγαστικά δάνεια και ο Ντ. Τραμπ το επικαλέστηκε αυτό ως δικαιολογία στην επιστολή του με την οποία την απέλυσε.
Ο Μπιλ Πουλτ, διευθυντής της ομοσπονδιακής υπηρεσίας στέγασης, δήλωσε ότι παρέπεμψε το θέμα στο Υπουργείο Δικαιοσύνης για έρευνα. Ωστόσο, η κα. Κουκ δεν έχει κατηγορηθεί για κανένα έγκλημα και δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ότι «δεν είχε καμία πρόθεση να εκφοβιστεί για να παραιτηθεί από τη θέση της».
Πολλοί νομικοί εμπειρογνώμονες εξέφρασαν τη Δευτέρα σοβαρές ανησυχίες σχετικά με τον τρόπο απόλυσής της και την αιτιολόγηση του προέδρου για την απόλυσή της.
3. Τι μπορεί να κάνει η κα Κουκ;
Θα μπορούσε να καταθέσει μήνυση για να διατηρήσει τη δουλειά της και ένας δικαστής θα αποφασίσει στη συνέχεια εάν υπάρχουν αρκετά αποδεικτικά στοιχεία που να δικαιολογούν την επίκληση «βάσιμου λόγου» για την απόλυσή της. Ο δικαστής θα αποφασίσει επίσης τι θα συμβεί στο εγγύς μέλλον, μέχρι την τελεσίδικη κατάληξη της υπόθεσης.
Στην περίπτωση που το δικαστήριο επιτρέψει στην κα Κουκ να παραμείνει στη θέση της όσο παραμένει ανοικτή η υπόθεση, η κυβέρνηση σχεδόν σίγουρα θα ζητήσει από το Ανώτατο Δικαστήριο να παρέμβει.
4. Μπορεί ο κ. Τραμπ να απολύσει την κα Κουκ χωρίς αιτία;
Μια απόφαση Ανώτατου Δικαστηρίου, πριν από 90 χρόνια, επέτρεψε στο Κογκρέσο να προστατεύσει τους επικεφαλής ανεξάρτητων οργανισμών από την πολιτική, καθιστώντας δύσκολη την απόλυσή τους. Ο Ντ. Τραμπ λέει ότι αυτά τα όρια αποτελούν αντισυνταγματικό έλεγχο της εξουσίας του προέδρου να ελέγχει την εκτελεστική εξουσία και ότι πρέπει να του επιτρέπεται να απολύει αξιωματούχους για οποιονδήποτε λόγο ή χωρίς λόγο.
5. Τι έχει γίνει στο παρελθόν;
Το 1935, στην υπόθεση Humphrey’s Executor εναντίον ΗΠΑ (Humphrey’s Executor v. United States), οι δικαστές επικύρωσαν έναν ομοσπονδιακό νόμο που προστάτευε τους επιτρόπους της Ομοσπονδιακής Επιτροπής Εμπορίου, λέγοντας ότι μπορούσαν να απομακρυνθούν μόνο για «αναποτελεσματικότητα, αμέλεια καθήκοντος ή κακή λειτουργία».
Παρά τον νόμο, ο Πρόεδρος Φράνκλιν Ντ. Ρούσβελτ απέλυσε έναν επίτροπο, τον Γουίλιαμ Χάμφρεϊ. Ο μόνος λόγος που επικαλέστηκε ήταν ότι οι ενέργειες του κ. Χάμφρεϊ δεν ευθυγραμμίζονταν με τους πολιτικούς στόχους της κυβέρνησης. Το Ανώτατο Δικαστήριο έκρινε ομόφωνα ότι η απόλυση ήταν παράνομη.
6. Κινδυνεύει αυτό το δεδικασμένο;
Ναι. Το 2020, το Ανώτατο Δικαστήριο έθεσε τις βάσεις για την ανατροπή της απόφασης του Humphrey’s Executor v. United States, σε μια υπόθεση που αφορούσε το Γραφείο Χρηματοοικονομικής Προστασίας Καταναλωτών.
«Στο συνταγματικό μας σύστημα», έγραψε ο Πρόεδρος του Ανώτατου Δικαστηρίου Τζον Τζ. Ρόμπερτς Τζούνιορ, «η εκτελεστική εξουσία ανήκει στον πρόεδρο και αυτή η εξουσία γενικά περιλαμβάνει την ικανότητα να επιβλέπει και να απομακρύνει τους εκπροσώπους που ασκούν την εκτελεστική εξουσία αντί αυτού».
Ωστόσο, ο πρόεδρος του Ανώτατου Δικαστηρίου έκανε διακρίσεις μεταξύ των οργανισμών που έχουν έναν μόνο διευθυντή (όπως το Γραφείο Καταναλωτών), και των οργανισμών που διοικούνται από Συμβούλια (όπως η Fed). Από την άλλη πλευρά, αρκετοί δικαστές εκείνη την εποχή δήλωσαν ότι δεν θεωρούσαν αυτές τις διαφορές σημαντικές.
7. Τι έχει κάνει το Ανώτατο Δικαστήριο τελευταία;
Σε ενδιάμεσες αποφάσεις σχετικά με αιτήσεις έκτακτης ανάγκης από τότε που ο κ. Τραμπ ανέλαβε τα καθήκοντά του, το δικαστήριο του επέτρεψε να απολύσει ηγέτες του Συμβουλίου Προστασίας Συστημάτων Αξιοκρατίας, του Εθνικού Συμβουλίου Εργασιακών Σχέσεων και της Επιτροπής Ασφάλειας Καταναλωτικών Προϊόντων χωρίς αιτία. Σε μία από αυτές τις αποφάσεις , η ανυπόγραφη πλειοψηφία ανέφερε ότι ο κ. Τραμπ μπορούσε να απολύσει αξιωματούχους που ασκούν εξουσία εκ μέρους του «επειδή το Σύνταγμα αναθέτει την εκτελεστική εξουσία στον πρόεδρο».
8. Διαφέρει η Fed από άλλες ανεξάρτητες υπηρεσίες;
Το Ανώτατο Δικαστήριο φαίνεται να το πιστεύει. Ακόμα και όταν επέτρεψε στον κ. Τραμπ να απολύσει δύο επικεφαλής οργανισμών τον Μάιο, η γνωμοδότηση της πλειοψηφίας ανέφερε ότι η Fed μπορεί κάλλιστα να δικαιολογεί ειδική προστασία. «Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ είναι μια μοναδικά δομημένη, σχεδόν ιδιωτική οντότητα που ακολουθεί την ξεχωριστή ιστορική παράδοση της Πρώτης και Δεύτερης Τράπεζας των Ηνωμένων Πολιτειών», ανέφερε η γνωμοδότηση.
9. Άρα ο πρόεδρος δεν μπορεί να απολύσει την κα Κουκ χωρίς αιτία;
Πιθανώς όχι. Το Ανώτατο Δικαστήριο έχει επανειλημμένα καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια να δηλώσει ότι η Fed κατέχει ξεχωριστή θέση στην κυβέρνηση. Αλλά αυτές οι δηλώσεις ήταν παρένθεση και όχι αποφάσεις και το δικαστήριο έχει ανάψει το «πράσινο φως» σε πολλές άλλες πρωτοβουλίες της κυβέρνησης. Όπως έγραψε η δικαστής Έλενα Κάγκαν επιχειρηματολογώντας την διαφωνία της τον Μάιο, «η ανεξαρτησία της Ομοσπονδιακής Τράπεζας στηρίζεται στα ίδια συνταγματικά θεμέλια» με εκείνα των οργανισμών των οποίων τους ηγέτες η πλειοψηφία επέτρεψε στον κ. Τραμπ να απολύσει.
