Μια νέα επενδυτική ευκαιρία ανοίγεται για τους μεγαλοπαραγωγούς «λευκού θανάτου» μεταφέροντας πλέον τις δραστηριότητές τους στα ορυχεία του Αμαζονίου και της Νότιας Αφρικής: Ο χρυσός.
Οργανωμένες εγκληματικές ομάδες από την υποσαχάρια Αφρική έως τη νοτιοανατολική Ασία και τα βάθη του Αμαζονίου ρίχνονται στην παράνομη εξόρυξη για να τροφοδοτήσουν έναν από τους πιο προσοδοφόρους κλάδους των τελευταίων ετών.
Οι Financial Times σε εκτενές αφιέρωμά τους κάνουν λόγο για την πιο σκοτεινή πλευρά της χρυσοθηρίας του 21ου αιώνα.
Η αξία του χρυσού έχει τριπλασιαστεί την τελευταία δεκαετία και έχει αυξηθεί πάνω από 1/4 μόνο από την αρχή της φετινής χρονιάς, καθώς οι επενδυτές αναζητούν ασφάλεια από εμπορικούς πολέμους, πληθωρισμό και γεωπολιτικές εντάσεις.
Η εναλλαξιμότητά του, που καθιστά το πολύτιμο μέταλλο εύκολο στο «ξέπλυμα» του σε περιοχές όπως τα Ην. Αραβικά Εμιράτα και η Ελβετία, έχει μετατρέψει την εξόρυξη σε μαγνήτη για όλους, από τη μεγαλύτερη ένοπλη οργάνωση της Κολομβίας, Clan del Golfo, έως τα αντίπαλα στρατόπεδα στον καταστροφικό εμφύλιο του Σουδάν.
Σύμφωνα με τη βρετανική εφημερίδα, οι κακοποιοί κερδοσκοπούν από μια σκληρή αλλά ακμάζουσα υπόγεια οικονομία, όπου χιλιάδες εξαθλιωμένοι ανεξέλεγκτοι μεταλλωρύχοι δουλεύουν βαθιά στα ανενεργά ορυχεία της Νότιας Αφρικής ενώ εγκληματικές ομάδες μάχονται για τον έλεγχο.
«Γίνονται μικροπόλεμοι κάτω από τη γη», λέει ο Λούις Νελ, σύμβουλος ασφαλείας ορυχείων στη Νότια Αφρική. «Μάχονται μεταξύ τους, χρησιμοποιούν αυτοσχέδιους εκρηκτικούς μηχανισμούς».
Όπως αναφέρουν οι Financial Times, η βιομηχανία της παράνομης εξόρυξης χρυσού αποτιμάται σε δεκάδες δισεκ. δολ. ετησίως, με τον ΟΗΕ να αναφέρει ότι οι οργανωμένες εγκληματικές ομάδες είναι «ενσωματωμένες» στις εφοδιαστικές αλυσίδες.
Σύμφωνα με την ΜΚΟ SwissAid, το 2022 435 τόνοι χρυσού -αξίας περίπου 31 δισ. δολ.- διακινήθηκαν λαθραία εκτός Αφρικής, διπλάσια ποσότητα από μια δεκαετία πριν. Και στο Περού, τον νούμερο ένα παραγωγό χρυσού στη Νότια Αμερική, ο χρηματοοικονομικός ρυθμιστής υπολόγισε ότι πάνω από το 40% των περσινών εξαγωγών χρυσού αξίας 15 δισ. δολαρίων ήταν παράνομες.
«Οι εγκληματικές επιχειρήσεις βγάζουν περισσότερα χρήματα από το εμπόριο χρυσού παρά από τα ναρκωτικά», λέει ο Σάσα Λέζνεβ, σύμβουλος πολιτικής στο The Sentry, έναν ερευνητικό οργανισμό που στοχεύει στην αποδόμηση δικτύων που ωφελούνται από ένοπλες συγκρούσεις. «Είναι τεράστιο εμπόριο.»
Χρυσές δουλειές στον καταπράσινο Αμαζόνιο
Αυτές οι παγκόσμιες δυνάμεις της μαύρης αγοράς δρουν όλο και πιο έντονα στη Νότια Αμερική, όπου το τροπικό δάσος του Αμαζονίου βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της ανόδου των λεγόμενων «ναρκομεταλλωρύχων».
«Οι οργανωμένες εγκληματικές ομάδες ήρθαν στον Αμαζόνιο για την κοκαΐνη, χρησιμοποιώντας αυτές τις απομακρυσμένες περιοχές ως κρησφύγετα για εργαστήρια και διαδρόμους διακίνησης», λέει ο Μπραμ Έμπους, συν-διευθυντής της ερευνητικής πλατφόρμας Amazon Underworld. «Αλλά έμειναν για τον χρυσό.»
Εκεί πλέον δρουν αδίστακτες συμμορίες ναρκωτικών όπως το Primeiro Comando do Capital του Σάο Πάολο και το Comando Vermelho του Ρίο ντε Ζανέιρο.
Σύμφωνα με τον Ουμπέρτο Φρέιρε, αστυνομικό διευθυντή για τον Αμαζόνιο, οι λαθρέμποροι κοκαΐνης και οι παράνομοι μεταλλωρύχοι χρησιμοποιούν παρόμοια λογιστική υποστήριξη, όπως ελαφρά αεροσκάφη και μυστικούς διαδρόμους προσγείωσης. «Έχουμε εντοπίσει μέλη συμμοριών που συνελήφθησαν σε χώρους εξόρυξης και συγκρούστηκαν με τις αστυνομικές δυνάμεις», είπε.
«Τα παράνομα garimpos είναι ολοένα και πιο οπλισμένα, ακόμη και με όπλα υψηλού διαμετρήματος όπως τυφέκια AK-47 και πολυβόλα», δήλωσε ο ομοσπονδιακός εισαγγελέας Αντρέ Πορέκα, προσθέτοντας ότι υπάρχουν ενδείξεις πως παράνομος χρυσός εξάγεται στο εξωτερικό μέσω ιταλικών μαφιών.
Οι «ναρκομεταλλωρύχοι» είναι ήδη εμφανείς σε γειτονικές χώρες. Συνθήματα σε προσόψεις καταστημάτων, σπίτια και οδικές πινακίδες σηματοδοτούν την παρουσία της Clan del Golfo στη μεταλλοφόρο βορειοδυτική περιοχή Bajo Cauca της Κολομβίας.
Απειλεί τους αυτόχθονες πληθυσμούς
Η Clan del Golfo, διάδοχος παλαιότερων αντιαριστερών παραστρατιωτικών ομάδων τα τελευταία χρόνια έχει επεκταθεί στις εξορύξεις. Οι κάτοικοι μιλούν για εκφοβισμό και λένε ότι φοβούνται να ταξιδεύουν τη νύχτα.
Οι κακοποιοί παρεισφρύουν ακόμη και σε νόμιμες, βιομηχανικής κλίμακας εξορύξεις χρυσού. Στο συγκρότημα Buriticá στην Κολομβία, που ανήκει στη Zijin Mining της Κίνας, η Clan έχει καταλάβει μίλια στοών, με θανατηφόρες συγκρούσεις να ακολουθούν.
Παρόμοιες σκηνές εκτυλίσσονται στο Περού, όπου 39 εργαζόμενοι έχουν σκοτωθεί τα τελευταία τρία χρόνια σε επιθέσεις εγκληματικών συμμοριών που ληστεύουν χρυσό απευθείας από τα φλέβες του ορυχείου Poderosa στους πρόποδες των Άνδεων.
Αυτή η εγκληματική «χρυσοθηρία» στον Αμαζόνιο απειλεί τους αυτόχθονες πληθυσμούς. Στο Σαουρέ Μουϊμπού, έναν μικρό οικισμό της φυλής Μουντουρουκού έξω από το Ιταϊτουμπά, οι κάτοικοι λένε ότι η ανεξέλεγκτη εξόρυξη έχει τρομάξει τα θηράματα, ρυπάνει τα υδάτινα ρεύματα με υδράργυρο και έφερε κι άλλες μάστιγες.
«Όταν έρχεται το garimpo, έρχονται και η ελονοσία, το αλκοόλ και τα ναρκωτικά», είπε ο τοπικός πρεσβύτερος Ζουάρες Σάου. «Απειλεί τον τρόπο ζωής μας.»
