Φόρτωση Text-to-Speech…
Η εκλογή του Κυριάκου Πιερρακάκη στην προεδρία του Eurogroup συγκέντρωσε διεθνή προσοχή για τον συμβολισμό της: Η χώρα που βρέθηκε πιο κοντά από κάθε άλλη στο να τινάξει στον αέρα τη νομισματική ένωση της Ευρώπης προεδρεύει πλέον του οργάνου που κάποτε εξέταζε την αποπομπή της.
Από την αποκάλυψη, το 2009, ότι το ελληνικό έλλειμμα ήταν πέντε φορές υψηλότερο από το επιτρεπόμενο μέχρι το κρίσιμο καλοκαίρι του 2015, όταν η Γερμανία πρότεινε προσωρινή έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ, το Eurogroup διαδραμάτισε πρωταγωνιστικό ρόλο σε μια επώδυνη περίοδο. Σήμερα, τρεις πρωταγωνιστές εκείνης της εποχής και για πολλά χρόνια συμμετέχοντες στις συνεδρίες του Eurogroup μιλούν για τα γεγονότα που έχουν μείνει χαραγμένα στο μυαλό τους δέκα χρόνια μετά – και για το τι σηματοδοτεί η εκλογή του Κυριάκου Πιερρακάκη στο τιμόνι των υπουργών Οικονομικών της Ευρωζώνης.
Τόμας Βίζερ: Χρεοκοπία και σπαγκέτι
Μπορεί η αποκάλυψη της παραποίησης των στατιστικών στοιχείων να έχει ξεθωριάσει στη συλλογική μνήμη στην Ελλάδα, για τους Ευρωπαίους όμως παραμένει το «προπατορικό αμάρτημα» της κρίσης – και καθόρισε σε μεγάλο βαθμό όσα ακολούθησαν.
Τεράστιο «πρόβλημα» – «Θυμάμαι τον Γιώργο (Παπακωνσταντίνου) να ανακοινώνει ότι «έχουμε ένα πρόβλημα» και να παρουσιάζει το έλλειμμα της χώρας, πέντε
φορές μεγαλύτερο από το όριο», λέει ο Τόμας Βίζερ.
Ο Τόμας Βίζερ, πρώην επικεφαλής της Ομάδας Εργασίας του Eurogroup και βασικός πρωταγωνιστής της ελληνικής κρίσης, θυμάται ακόμη την ανακοίνωση του τότε υπουργού Οικονομικών Γιώργου Παπακωνσταντίνου, σε ένα από τα πρώτα του Eurogroup το 2009. «Ακόμη θυμάμαι τον Γιώργο να μας ανακοινώνει ότι “έχουμε ένα πρόβλημα” και να παρουσιάζει το υπέρογκο έλλειμμα της χώρας, που κατέληξε να είναι πέντε φορές μεγαλύτερο από το όριο της Ευρωζώνης», επισημαίνει.
Η παραποίηση των στοιχείων δεν ξεχάστηκε στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Αντιθέτως, παρέμεινε ζωντανή – ιδίως στη μνήμη της Γερμανίας και των χωρών του Βορρά. Η εμπιστοσύνη προς τις ελληνικές κυβερνήσεις τέθηκε όλα τα χρόνια των μνημονίων επανειλημμένως υπό αμφισβήτηση και η αποκατάσταση της αξιοπιστίας έγινε μέσα από επώδυνες μεταρρυθμίσεις και λιτότητα.
Μέχρι το 2015, η Ελλάδα είχε ήδη χρειαστεί δύο προγράμματα «διάσωσης» –καθώς δεν μπορούσε να καλύψει τις ανάγκες της από τις αγορές–, είχε χάσει το 25% του ΑΕΠ της και είχε εκλέξει μια ριζοσπαστική αριστερή κυβέρνηση, που πολλοί στην Ευρώπη φοβούνταν πως θα αποσταθεροποιούσε την Ευρωζώνη. Ο Τόμας Βίζερ θυμάται ένα μυστικό δείπνο στο σπίτι του τότε υπουργού Οικονομικών Γιάνη Βαρουφάκη, λίγο πριν από την πρώτη επίσκεψη της νέας κυβέρνησης στο Βερολίνο, τον Μάρτιο.
Κατ’ εντολήν της Ανγκελα Μέρκελ και του Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, είχε μεταβεί στην Αθήνα για να προετοιμάσει την ελληνική πλευρά και να εξηγήσει τους κινδύνους μιας ενδεχόμενης χρεοκοπίας. «Αφού τα εξήγησα όλα αναλυτικά, στο τέλος με κοίταξαν και είπαν: “Το κυρίως πιάτο είναι μακαρόνια”», θυμάται. Ο Βίζερ επέστρεψε στις Βρυξέλλες «βαθιά ανήσυχος» για το πού πήγαιναν τα πράγματα.
Για τον Αυστριακό οικονομολόγο, η εκλογή της Ελλάδας στην προεδρία του Eurogroup δείχνει πόσο έχει προχωρήσει η χώρα – αλλά και πόσο κατακερματισμένο είναι πλέον το ευρωπαϊκό πολιτικό τοπίο. «Δείχνει ότι η Ελλάδα έχει πλέον κάποια αξιοπιστία», σχολιάζει.
Ωστόσο, η πρόκληση παραμένει. «Οσο εξαιρετική και αν ήταν η δημιουργία της Ευρωζώνης, οδήγησε στην απώλεια σοβαρών αρμοδιοτήτων οικονομικής πολιτικής από τα κράτη-μέλη. Πρέπει να βρούμε μια ισορροπία – και δεν νομίζω ότι την έχουμε πετύχει ακόμη».
«Τότε ήταν αδιανόητο» – «Ηταν αδιανόητο τότε να σκεφτεί κανείς ότι, δέκα χρόνια αργότερα, η Ελλάδα όχι μόνο θα ηγείται του Eurogroup, αλλά και θα αποτελεί παράδειγμα», τονίζει ο Γερούν Ντάισελμπλουμ.
Γερούν Ντάισελμπλουμ: Το Varoufexit
Ο Γερούν Ντάισελμπλουμ, τότε πρόεδρος του Eurogroup, ανακαλεί ως πιο δραματική στιγμή τη συνεδρίαση του Ιουνίου 2015, την ημέρα αφότου η ελληνική κυβέρνηση είχε προκηρύξει το δημοψήφισμα ζητώντας από τους πολίτες να απορρίψουν τη συμφωνία διάσωσης που βρισκόταν στο τραπέζι. Ο Ντάισελμπλουμ θυμάται ότι ο Βαρουφάκης ήταν ο πρώτος υπουργός Οικονομικών που είχε ποτέ αποχωρήσει από συνεδρίαση, αφήνοντας τους υπόλοιπους να συζητούν πώς θα θωρακίσουν την Ευρωζώνη από μια ενδεχόμενη έξοδο της Ελλάδας. «Εκείνη τη στιγμή ένα ελληνικό exit εθεωρείτο το πιθανότερο σενάριο», παραδέχεται.
«Ηταν αδιανόητο τότε να σκεφτεί κανείς ότι, δέκα χρόνια αργότερα, η Ελλάδα όχι μόνο θα ηγείται του Eurogroup, αλλά και θα αποτελεί παράδειγμα», τονίζει ο Ντάισελμπλουμ. «Απόδειξη του τι μπορούν να πετύχουν οι σωστές μεταρρυθμίσεις», συμπληρώνει.
Κλάους Ρέγκλινγκ: Ο φάκελος Σόιμπλε
Ο Κλάους Ρέγκλινγκ, πρώην επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM), θυμάται ως χειρότερη στιγμή της κρίσης τον Ιούλιο του 2015, λίγες ημέρες μετά το «Οχι» του ελληνικού δημοψηφίσματος. Τότε, ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε διένειμε πρόταση για προσωρινή έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ. «Την είχε στείλει μόνο σε λίγους επιλεγμένους συναδέλφους», σχολιάζει ο Ρέγκλινγκ, «αλλά όλοι ήξεραν ότι θα προτιμούσε η Ελλάδα να φύγει. Και φτάσαμε πολύ κοντά, όπως γνωρίζουμε».
Δέκα χρόνια μετά, η εικόνα έχει αλλάξει. «Η Ελλάδα έχει διανύσει πολύ μεγάλη απόσταση», σημειώνει. Σήμερα, το δημόσιο χρέος της Ελλάδας παραμένει το υψηλότερο στην Ε.Ε. – όμως ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ μειώνεται γρήγορα, ενώ οι πληρωμές για την εξυπηρέτησή του παραμένουν σχετικά χαμηλές, καθώς πάνω από το ήμισυ του χρέους οφείλεται στον ESM με πολύ χαμηλά επιτόκια. Η χώρα είναι από τις λίγες στην Ευρωζώνη με δημοσιονομικό πλεόνασμα και η οικονομία της αναπτύσσεται ταχύτερα από πολλές ομόλογές της, έπειτα από χρόνια στασιμότητας.
«Αυτό δείχνει ότι μια χώρα που εφαρμόζει τις σωστές μεταρρυθμίσεις και προσαρμόζεται μπορεί να φτάσει πολύ μακριά», υπογραμμίζει ο Ρέγκλινγκ. «Και ο νέος υπουργός Οικονομικών συνέβαλε καθοριστικά, φέρνοντας την ψηφιοποίηση στην Ελλάδα – κάτι που χρειάζεται και σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες».
