Οι θεραπείες του Μεσαίωνα περιλαμβάνουν τη χρήση θρυμματισμένων όρχεων νυφίτσας για να βοηθήσουν τις γυναίκες να συλλάβουν και την ανάμειξη βραστά μήλα με υδράργυρο που τρίβονταν στο σώμα για να καταστρέψουν τις ψείρες.
Ο Δρ Τζέιμς Φρίμαν παρέδωσε μεταφράσεις των συνταγών τους δίπλα στα πρωτότυπα χειρόγραφα, στο πλαίσιο της έκθεσης Curious Cures της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ όπως παρουσιάζει το BBC.
«Δεν επρόκειτο απλώς για δεισιδαιμονίες ή τυφλές δοκιμές και λάθη, αλλά καθοδηγούνταν από περίπλοκες και εξελιγμένες ιδέες για το σώμα και την επίδραση που ασκούσε σε αυτό ο ευρύτερος κόσμος, ακόμη και το σύμπαν», πρόσθεσε.
Η εικονογράφηση Zodiac Man αποκαλύπτει πώς οι μεσαιωνικοί άνθρωποι έβλεπαν την ιατρική και την αστρολογία ως αλληλένδετες, με το σύμπαν να μπορεί να επηρεάσει το σώμα.
Τα «4 υγρά»
«Η ιατρική κατανόηση του Μεσαίωνα στηριζόταν στην ιδέα των ‘τεσσάρων χυμών’».
Ο Δρ Φρίμαν, επιμελητής μεσαιωνικών χειρογράφων της βιβλιοθήκης τονίζει πως οι μεσαιωνικές χειρόγραφες μελέτες είναι πολύ σημαντικές για την υγεία: «Το σώμα περιέχει τέσσερα υγρά – μαύρη χολή, κίτρινη χολή, αίμα και φλέγμα, και όταν αυτά τα τέσσερα βρίσκονται σε ισορροπία, είστε υγιείς».
«Όταν όμως βρίσκονται εκτός ισορροπίας, ή αλλοιώνονται, ή συγκεντρώνονται σε ένα μέρος του σώματος όπου δεν θα έπρεπε να βρίσκονται, αυτό προκαλεί ασθένεια».
Ο ρόλος του γιατρού ήταν να «κατανοήσει την εσωτερική σας φύση – τον σφυγμό και το χρώμα, την υφή, τη μυρωδιά, ακόμη και τη γεύση των ούρων σας».
Μόλις το καταλάβαιναν αυτό, μπορούσαν να προσαρμόσουν μια θεραπεία για τους ασθενείς τους.
Η λαϊκή σοφία στην ιατρική
Ωστόσο, πολύ λίγοι ιατροί είχαν πανεπιστημιακή εκπαίδευση και οι περισσότεροι άνθρωποι βασίζονταν σε μοναχούς ή σε κουρείς-χειρουργούς, σε φαρμακοποιούς και βοτανολόγους, καθώς και σε θεραπείες στο σπίτι.
Έτσι, ενώ πολλά από τα χειρόγραφα είναι ακαδημαϊκά ιατρικά εγχειρίδια, ο Δρ Φρίμαν δήλωσε: «Οι μορφωμένοι γιατροί αντέγραφαν επίσης θεραπείες που είναι πολύ παρόμοιες με αυτές που βρίσκουμε σε πιο λαϊκές ιατρικές συλλογές – τα όρια μεταξύ μαθημένης και λαϊκής ιατρικής είναι εντελώς θολά».
Ένα παράδειγμα είναι μια φαινομενικά αποδεδειγμένη θεραπεία για την ρινορραγία.
«Ο συγγραφέας μιας συλλογής ιατρικών θεραπειών του 15ου αιώνα συνιστά να βουτάει κανείς τους όρχεις ενός άνδρα σε κρύο νερό και ξύδι – και αν είναι απαραίτητο, να επαναλαμβάνει ξανά αυτή τη διαδικασία», λέει ο Φρίμαν
Ιατρική, μαγεία και αστρολογία
Τα βιβλία περιλαμβάνουν εικονογραφήσεις που αποκαλύπτουν πώς πίστευαν οι μεσαιωνικοί άνθρωποι ότι λειτουργούσε το ανθρώπινο σώμα, βασιζόμενοι σε αρχαία ελληνικά κείμενα που ανακαλύφθηκαν εκ νέου από αραβικές πηγές.
Η «αφαίμαξη» ήταν επίσης μια μεσαιωνική πρακτική, σχεδιασμένη για να καθαρίζει το σώμα από την περίσσεια ή την ανισορροπία των χυμών, και το αίμα λαμβανόταν από διαφορετικές φλέβες ανάλογα με τη φύση της ασθένειας του ασθενούς.
«Ένα επιπλέον στοιχείο ήταν ότι έπρεπε να γίνεται σύμφωνα με συγκεκριμένες αστρολογικές ενδείξεις – αν η σελήνη είναι σε σύνοδο με τον Κριό, μην ανοίγετε φλέβα στο κεφάλι, για παράδειγμα», δήλωσε ο Δρ Φρίμαν.
«Η επιστήμη, η ιατρική και η μαγεία συνυπάρχουν, οπότε η έκθεση παρουσιάζει μερικά χειρόγραφα που έχουν πάνω τους φυλαχτά για να αξιοποιήσουν θεϊκή ή απόκρυφη δύναμη».
Θεραπεία για τον πονόδοντο, μεσαιωνικού τύπου
Ο Ρίτσαρντ Τένναντ, ένας μοναχός που πιθανότατα σπούδασε στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, έγραψε για το ακόλουθο τελετουργικό:
- Επαναλάβετε το Πάτερ Ημών και το Ave Maria ενώ κόβετε τα νύχια σας.
- Στο πέμπτο νύχι επαναλάβετε το Το Σύμβολο της Πίστεως.
- Επαναλάβετε με το άλλο σας χέρι και με τα δύο σας πόδια.
- Τυλίξτε τα κομμένα νύχια σας σε ένα καθαρό λινό πανί και θάψτε το σε ένα δέντρο της πικροδάφνης
- Θα είστε προστατευμένοι από τον πονόδοντο
Στο χειρόγραφο, το οποίο εκτίθεται, αφηγείται πώς έμαθε το γιατροσόφι από έναν μοναχό ονόματι Τζον Λίμινγκτον, ο οποίος το είχε μάθει από μια ηλικιωμένη γυναίκα.
Ορισμένες από τις ιατρικές συμβουλές περιλαμβάνονται σε ένα όμορφα εικονογραφημένο χειρόγραφο που ανήκε στη μητέρα του Ερρίκου Η’ .
«Αντί να εξετάζει τη θεραπεία των ασθενειών, το αντίγραφο του ‘A Regime for the Body’ της Ελισάβετ της Υόρκης εξετάζει τη διατήρηση και τη ρύθμιση της υγείας σας – πράγματα όπως η ισορροπημένη διατροφή, ο καλός ύπνος, η άσκηση και η ξεκούραση».
Μία αρχή για την γυναικολογική
Ένα αντίγραφο του «A Regime for the Body», στα μέσα του 15ου αιώνα, που ανήκε στη βασίλισσα του Ερρίκου Ζ΄ Ελισάβετ της Υόρκης, ήταν ένας οδηγός για μια υγιεινή ζωή και μια καλή διατροφή.
Το χειρόγραφο γράφτηκε αρχικά το 1256 για τη Βεατρίκη της Σαβοΐας, κόμισσα της Προβηγκίας, από τον γιατρό της και περιλαμβάνει κεφάλαια για το φλερτ, το σεξ, τη φροντίδα των εγκύων γυναικών και τον τρόπο φροντίδας ενός νεογέννητου μωρού.
Πράγμα που μας φέρνει πίσω στο γιατί οι θρυμματισμένοι όρχεις νυφίτσας μπορεί να θεωρούνταν ότι θεραπεύουν τη γυναικεία υπογονιμότητα.
Η συνταγή καταγράφει ότι πρέπει να καίγονται σε ένα δοχείο, να συνδυάζονται με τον χυμό ενός φυτού και το αποτέλεσμα να τοποθετείται μέσα σε μια γυναίκα για τρεις ημέρες.
«Το πιθανότερο είναι ότι υπάρχει κάποιο είδος ιατρικής ιδέας πίσω από αυτό – ότι αυτό το συγκεκριμένο μέρος ενός ζώου θεραπεύει το ίδιο μέρος του ανθρώπινου σώματος», δήλωσε ο Δρ Φρίμαν.
«Αλλά δεν δίνεται καμία εξήγηση στη συνταγή, κάτι που συμβαίνει συχνά με αυτού του είδους τις θεραπείες».
