Το να ζεις σύμφωνα με τον αληθινό σου εαυτό απαιτεί γενναιότητα. Η ακεραιότητα πέρα από τη συνέπεια λόγου και πράξης, είναι και εσωτερική ειλικρίνεια – εκείνη η δύναμη που σε ωθεί να μη συμβιβάζεσαι με το ψεύτικο. Όμως, η ειλικρίνεια έχει κόστος. Η ζωή με συνέπεια στον εαυτό σε απογυμνώνει από κοινωνικές προσποιήσεις και σε φέρνει συχνά σε θέση μοναξιάς. Αυτή η μοναξιά όμως είναι σημάδι βαθιάς προσωπικής επιτυχίας. Γιατί η αλήθεια, όσο κι αν απομονώνει, είναι η μόνη γέφυρα προς την ελευθερία.
Όταν αυτό που ανταμείβεται είναι η προσαρμοστικότητα και η εξωτερική εικόνα, το να είσαι ολόκληρος και συνεπής με τον εσωτερικό σου πυρήνα μοιάζει άστοχο, αν όχι ριψοκίνδυνο. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που ένιωσαν παρεξηγημένοι, απομονωμένοι ή και απόβλητοι επειδή δεν φόρεσαν τη μάσκα που τους προσφέρθηκε. Κι όμως, σε αυτό ακριβώς το σημείο γεννιέται η χαρά του να ζεις χωρίς να χρειάζεται να εξηγείς ποιος είσαι. Επιπλέον, δεν είσαι ποτέ πια μόνος. Έχεις δίπλα σου τον εαυτό σου, αληθινό και ακέραιο.
Advertisment
Η ψευδαίσθηση της αποδοχής
Από μικρή ηλικία, εκπαιδευόμαστε να προσαρμοζόμαστε. Μαθαίνουμε ότι η κοινωνική αποδοχή είναι προϋπόθεση αγάπης και ότι για να μας αγαπούν, πρέπει να είμαστε “καλοί”, “ευγενικοί”, “βολικοί”. Όμως αυτή η προσαρμογή γίνεται συνήθως σε βάρος της αλήθειας μας. Και η συνήθεια του να φοράμε ρόλους καταλήγει να μας απομακρύνει από τον εαυτό μας.
Η ζωή με ακεραιότητα δεν ζητά να είμαστε ευχάριστοι. Ζητά να είμαστε αληθινοί. Και η αλήθεια δεν έχει πάντα κοινωνική αποδοχή.
Το να είσαι ειλικρινής σημαίνει να μην προδίδεις τον εαυτό σου για να ενταχθείς. Κάθε φορά που λες αυτό που πραγματικά σκέφτεσαι, κάθε φορά που δεν γελάς με το αστείο που σε προσβάλλει, κάθε φορά που επιλέγεις να σωπάσεις αντί να προσποιηθείς, συμβαίνει κάτι αληθινό. Κι όμως, αυτό το αληθινό πολλές φορές τρομάζει.
Advertisment
Όταν η αλήθεια σου αρχίσει να ενοχλεί, τότε ξέρεις ότι την εξέφρασες καθαρά. Η ειλικρίνεια είναι πράξη πίστης στον εαυτό, αλλά και στη δυνατότητα να σχετιστούμε αυθεντικά, χωρίς μάσκες.
Γιατί η ακεραιότητα αποξενώνει;
Ο καθένας μας έχει τις δικές του άμυνες, τις πεποιθήσεις, τις εικόνες για το πώς “πρέπει” να είναι οι άλλοι. Όταν κάποιος εμφανίζεται με διαφάνεια, χωρίς να κρύβεται, γίνεται καθρέφτης. Και το να κοιτάζεις κάποιον που δεν φοράει μάσκα σε φέρνει αντιμέτωπο με τις δικές σου.
Η ακεραιότητα αποξενώνει γιατί αποκαλύπτει. Και πολλοί προτιμούν την ασφάλεια του ψευδούς παρά την πρόκληση του αληθινού.
Αυτός που δεν φοβάται να πει την αλήθεια του, αποσταθεροποιεί τις συμβάσεις. Δεν συμμετέχει στο παιχνίδι των ρόλων. Και αυτό μπορεί να φανεί αγενές, απειλητικό ή υπερβολικό σε όσους έχουν επενδύσει στη διατήρηση της επιφάνειας.
Η συνέπεια με τον εαυτό είναι η ζωή που δεν αντέχει άλλο να παίζει θέατρο. Και το θέατρο έχει πολλούς θεατές – που δυσανασχετούν όταν κάποιοι βγουν από τον ρόλο τους.
Η ελευθερία του να μην ανήκεις παντού
Όταν κάποιος αρχίσει να ζει με ειλικρίνεια, χάνει παρέες, δουλειές, σχέσεις. Όμως αυτό που κερδίζει είναι ανεκτίμητο: τον εαυτό του. Η εσωτερική συνέπεια λειτουργεί σαν φίλτρο. Κρατά κοντά μόνο εκείνους που μπορούν να σταθούν δίπλα σου, χωρίς να χρειάζεται να υποδύεσαι κάτι άλλο. Σε προστατεύει από την εξάρτηση της αποδοχής και σε μαθαίνει να ξεχωρίζεις ποιος σε βλέπει πραγματικά.
Η αλήθεια χωρίς να είναι δημοφιλής, έχει μια δύναμη που δεν μπορεί να αγνοηθεί. Και όταν πια δεν χρειάζεται να προσπαθείς να σε καταλάβουν όλοι, αρχίζεις να καταλαβαίνεις τον εαυτό σου. Το τίμημα της ακεραιότητας είναι η μοναξιά. Η ανταμοιβή της όμως είναι η ελευθερία. Και αυτή η ελευθερία είναι μια νέα μορφή σύνδεσης.
Πνευματικές και φιλοσοφικές ρίζες της ακεραιότητας
Στη φιλοσοφία, η έννοια της ειλικρίνειας με τον εαυτό είναι θεμελιώδης. Ο Σωκράτης μιλούσε για τη “γνώση του εαυτού” ως το ύψιστο καθήκον του ανθρώπου. Ο Νίτσε έλεγε πως η αλήθεια δεν είναι άνετη – είναι προσωπική, απελευθερωτική, αλλά και επικίνδυνη.
Ο εσωτερισμός διδάσκει πως η ακεραιότητα είναι η συχνότητα της ψυχής. Όταν την εκφράζεις, ευθυγραμμίζεσαι με τον εσωτερικό σου σκοπό. Στον Βουδισμό, η ειλικρίνεια είναι μία από τις όψεις της “ορθής ομιλίας” – να λες την αλήθεια με συμπόνια, όχι με εγωισμό.
Ο Ταοϊσμός μιλά για την ήσυχη παρουσία του αυθεντικού ανθρώπου, που δεν χρειάζεται να πείσει, να θριαμβεύσει ή να συγκριθεί. Η ακεραιότητα είναι αθόρυβη ισχύς.
Και ο Χριστιανισμός, με τον Ιησού να περπατά απέναντι στην υποκρισία των κοινωνικών νόμων, δείχνει ότι το να είσαι πιστός στην αλήθεια σου είναι πράξη ιερή, ακόμα κι αν οδηγεί στην απόρριψη.
Από τον Heidegger μέχρι τον Kierkegaard, η ακεραιότητα παρουσιάζεται ως η βασική υπαρξιακή πρόκληση. Να σταθείς γυμνός απέναντι στον χρόνο, τον Θεό, τους άλλους και κυρίως απέναντι στον εαυτό σου.
Ο πιο μακρύς δρόμος είναι προς τον εαυτό
Η ακεραιότητα είναι δυσκολοκατάκτητη. Είναι εσωτερικός δρόμος γεμάτος ανατροπές. Δεν αρκεί να λες την αλήθεια – χρειάζεται να τη ζεις, να την επεξεργάζεσαι, να την εξελίσσεις και να είσαι πρόθυμος να αποδεχτείς ότι η δική σου αλήθεια δεν θα είναι πάντα κατανοητή στους άλλους.
Η προσέγγιση του εαυτού απαιτεί σιωπή, αναμονή, εσωτερική παρατήρηση. Κάποιες φορές απαιτεί και ρήξεις, πένθη, αποχωρισμούς από ό,τι δεν είναι πια ευθυγραμμισμένο. Αλλά μέσα σε αυτή τη διαδικασία, ο άνθρωπος αρχίζει να εμπιστεύεται τον εαυτό του και να οδεύει στην πραγματική ελευθερία.
Το τίμημα της ειλικρίνειας
Το τίμημα της ειλικρίνειας είναι η παρεξήγηση. Είναι οι αποστάσεις, οι απογοητεύσεις, η απώλεια ανθρώπων που νόμιζες πως σε αγαπούσαν. Αλλά αυτός ο πόνος είναι προτιμότερος από την πνιγηρή ασφάλεια του να ζεις σε ένα ρόλο.
Η ακεραιότητα δεν αφορά τους άλλους. Είναι για να αναπνέεις εσύ. Και όταν μπορείς να σταθείς μόνος με την αλήθεια σου, δεν έχεις ανάγκη καμιά εξωτερική έγκριση.
Η ζωή αρχίζει να αποκτά το δικό της νόημα, πέρα από τις προσδοκίες των άλλων.
«Είναι καλύτερα να μισηθείς για αυτό που είσαι, παρά να αγαπηθείς για αυτό που δεν είσαι.» – André Gide
Πηγές:
- Carl Jung, The Undiscovered Self (1957)
- Søren Kierkegaard, Η έννοια της αγωνίας, Εκδ. Δωδώνη
- Friedrich Nietzsche, Έτσι Μίλησε ο Ζαρατούστρα, Εκδ. Πατάκη
- Alan Watts, The Wisdom of Insecurity (1951)
- Thich Nhat Hanh, Silence: The Power of Quiet in a World Full of Noise (2015)
- Πλάτων, Απολογία Σωκράτους
- Tao Te Ching, Lao Tzu
