Φόρτωση Text-to-Speech…
Ελάχιστοι θα γνώριζαν ποιος πραγματικά ήταν ο ώριμος άντρας που εμφανιζόταν στο παράθυρο των δελτίου ειδήσεων της ΕΡΤ σε απευθείας σύνδεση με το ξενοδοχείο Palestine της Βαγδάτης, την άνοιξη του 2003, λίγες μόνο ημέρες μετά την έναρξη της αμερικανικής εισβολής στο Ιράκ.
Με αυτόν τον μάλλον μικρόσωμο Νεοζηλανδό, ο απεσταλμένος της ΕΡΤ στην ιρακινή πρωτεύουσα, Πάνος Χαρίτος, θα μοιραζόταν για τρεις εβδομάδες την ταράτσα του Palestine, την κάμερα της ΕΡΤ και την ίδια την ανταπόκριση σε μια πρωτοφανή και ενδεχομένως ιστορική στιγμή για την ελληνική τηλεόραση.
Ο βραβευμένος με Πούλιτζερ πολεμικός ανταποκριτής Πίτερ Αρνέτ, που έφυγε από τη ζωή στις 17 Δεκεμβρίου, πλήρης ημερών, θα δούλευε για λίγο για τις ανάγκες του δελτίου της δικής μας δημόσιας τηλεόρασης (με ταυτόχρονη διερμηνεία από τα αγγλικά), εξαιτίας κάποιας μάλλον άτυχης συγκυρίας, από αυτές που φοβούνται οι δημοσιογράφοι, αλλά που πάντως δεν πτοούν τους πιο μάχιμους εξ αυτών.
Ο Αρνέτ, 69 χρόνων στον πόλεμο του Ιράκ είχε ήδη καλύψει –και βραβευθεί– για τις ανταποκρίσεις του από το Βιετνάμ, τον πόλεμο του Κόλπου και συνολικά 17 πολεμικές συγκρούσεις. Είχε επίσης πάρει αποκλειστικές συνεντεύξεις από τους ορκισμένους εχθρούς της Δύσης: τον ηγέτη της Αλ Κάιντα, Οσάμα μπιν Λάντεν, που υποσχόταν στην κάμερα του Αρνέτ λίγα χρόνια πριν από την 11η Σεπτεμβρίου ότι ο κόσμος θα πληροφορηθεί τα σχέδιά του «από τα MΜΕ, Θεού θέλοντος», και τον Σαντάμ Χουσεϊν το 1991, την «πιο συναρπαστική και σημαντική» συνέντευξη στη ζωή του Αρνέτ, όπως έλεγε ο ίδιος.
Τον Μάρτιο του 2003, όμως, κατά τη διάρκεια συνέντευξης που παραχώρησε στην κρατική ιρακινή τηλεόραση, υποστήριξε ένθερμα την «ιρακινή αντίσταση» και διέβλεψε ότι τα πολεμικά σχέδια των Αμερικανών και των συμμάχων τους αποτυγχάνουν. Ο,τι εκλήφθηκε ως καταπάτηση του δημοσιογραφικού εχέγγυου της αντικειμενικότητας οδήγησε στην απόλυσή του από το δίκτυο NBC και από εκεί, λίγο αλλόκοτα, στον «αέρα» της ΕΡΤ τον Απρίλιο, καθώς ο Αρνέτ παρέμεινε προφανώς στο πεδίο, αλλά πλέον ως «ελεύθερος σκοπευτής».
Πολλοί στην Ελλάδα δεν θα τον γνώριζαν, αλλά ανάμεσά σε αυτούς δεν ήταν ο Πάνος Χαρίτος, που βρέθηκε εν μια, γεμάτη από ριπές, νυκτί, να συνεργάζεται με έναν «θρύλο, μια ιστορική μορφή της δημοσιογραφίας», όπως αφηγείται σήμερα στην «Κ».
Ηταν τρομερά ανταγωνιστικός και αυτό φάνηκε από την καλημέρα
Δεν ήταν αυτονόητο για τον Χαρίτο πως θα μοιραστεί το δύσκολο ρεπορτάζ του με τον παλαίμαχο ρεπόρτερ. Αλλά και ο ίδιος ο Αρνέτ παρά την ηλικία, την εμπειρία και τις δημοσιογραφικές κατακτήσεις, έθρεφε ακόμα τον μύκητα του ανταγωνισμού που αφθονεί στον κλάδο, αλλά και που γίνεται σε ορισμένες περιπτώσεις και από τους πραγματικά ικανούς, μαγιά για να ζυμωθούν τα καλά και αποκλειστικά ρεπορτάζ.
«Ηταν τρομερά ανταγωνιστικός και αυτό φάνηκε από την καλημέρα», λέει ο Χαρίτος στην «Κ». «Ηθελε να κρατήσουμε τα χαρτιά μας κλειστά».
Ο μαραθώνιος αγώνας για την έγκαιρη και ιδανικά αποκλειστική απόκτηση της πληροφορίας χαρακτηρίζει, άλλωστε, το σύνολο της δημοσιογραφικής διαδρομής του Αρνέτ και ο ίδιος τον έχει αποδώσει γλαφυρά σε αφηγήσεις από τα πολλά μέτωπα των πολέμων. Οπως του Βιετνάμ, όπου οι ενσωματωμένοι στον αμερικανικό στρατό δημοσιογράφοι κρύβονταν στις ζούγκλες της Ινδοκίνας, όχι από τους Βιετκόνγκ, αλλά από τους συναδέλφους τους που κυνηγούσαν τις ίδιες ιστορίες, με την αγωνία και την πίεση να τις μεταφέρουν πρώτοι στο φιλοθεάμον κοινό της Δύσης.
Εκτιμούσε «το πεζοδρόμιο», λέει ο Χαρίτος, εν αντιθέσει με το «room service journalism», που έκαναν κάποια πρωτοκλασάτα ονόματα της τηλεόρασης από τη σουίτα του ασφαλούς ξενοδοχείου τους
Η δημοσιογραφική ευστροφία του Πάνου Χαρίτου του επέβαλε γρήγορα να αντιληφθεί τον Αρνέτ στο πεδίο ως πηγή έμπνευσης παρά ανταγωνισμού και να νιώσει τελικά πως η παρουσία του τον αναβαθμίζει. «Οταν κατάλαβε ότι αυτά που λέω δεν είναι από πρακτορεία, χαλάρωσε». Ο Πίτερ Αρνέτ εκτιμούσε «το πεζοδρόμιο», λέει ο Χαρίτος, εν αντιθέσει με το «room service journalism», που έκαναν κάποια πρωτοκλασάτα ονόματα της τηλεόρασης από τη σουίτα του ασφαλούς ξενοδοχείου τους στην εμπόλεμη ζώνη. Ο Χαρίτος θυμάται πως η μεγάλη συμπάθεια του Αρνέτ στο Ιράκ ήταν ένας νεαρός Ισπανός δημοσιογράφος που είχε «σκουπίσει» τη Βαγδάτη, αναζητώντας τα πραγματικά στοιχεία του ρεπορτάζ.
Τη συνομοταξία των ανήσυχων και αεικίνητων εκτιμούσε ο ιστορικός πολεμικός ανταποκριτής που το σώμα των 69 χρόνων το 2003 δεν πρόδιδε την ηλικία του. «Για να φτάσεις σε αυτή την ηλικία και να κάνεις ακόμα αυτή τη δουλειά ή κάτι έχει πάει πολύ στραβά», λέει ο Πάνος Χαρίτος «ή δεν μπορείς αλλιώς». Ο Πίτερ Αρνέτ ήταν από αυτούς που δεν ήξεραν άλλο τρόπο. Δεν χρησιμοποιούσε ποτέ τη φράση που συνήθως ανταλλάζουν μεταξύ τους οι εργαζόμενοι των πολεμικών συγκρούσεωνΣ: «stay safe» («να είσαι ασφαλής»). Αντ’ αυτού χαιρετούσε με ένα «stay out in the street», τα βράδια που έλεγαν καληνύχτα.
Το σύντομο πέρασμά του από την οθόνη της ελληνικής τηλεόρασης δεν εγγράφεται στο βαρύ βιογραφικό του Πίτερ Αρνέτ που έζησε όπως πολύ λίγοι: ως αυτόπτης μάρτυρας και αναμεταδότης των ιστορικών γεγονότων δύο αιώνων.
Στους –πεπερασμένου χώρου– επικήδειους των διεθνών Μέσων Ενημέρωσης συνοψίζονται με δυσκολία οι αχανείς ιστορίες των κρίσεων της Μέσης Ανατολής, της νοτιοανατολικής Ασίας, της Λατινικής Αμερικής και της Ευρώπης που κάλυψε ο Αρνέτ. Ομως ο πανταχού παρών ανταποκριτής, όπως και άλλοι σαν κι αυτόν, δεν είναι βέβαιο ότι αφήνει πίσω του ένα όνομα ευρέως αναγνωρίσιμο. Αυτό συμβαίνει συχνά με τους δημοσιογράφους: είναι πιθανώς προορισμένοι να τους θυμούνται μόνον οι συνάδελφοί τους, τουλάχιστον εκείνους που δεν αναμείχθηκαν στην Ιστορία όσο ήταν πολύ απασχολημένοι να την καταγράφουν τη στιγμή που συνέβαινε.
Στο στόμα το ρεπορτάζ
Αυτή η πολύτιμη καταγραφή και η σχεδόν υπαρξιακή ανάγκη δημοσιοποίησης που γνωρίζει καλά κάθε δημοσιογράφος, οδήγησαν τον τότε 26χρονο Αρνέτ στα κρύα νερά του ποταμού Μεκόνγκ. Κρατώντας στο στόμα το διαβατήριο, μερικά χαρτονομίσματα και το δακτυλογραφημένο ρεπορτάζ του κολύμπησε από τη μία όχθη στην άλλη, από τη μεριά του Λάος έως την Ταϊλάνδη, προκειμένου να βρει ένα ανοιχτό τηλεγραφείο και να στείλει το κείμενό του στο Associated Press. Ηταν Αύγουστος του 1960. Η Ιστορία θα γράφει για πάντα για το πραξικόπημα του Κονγκ Λε στο Λάος εκείνη την ημέρα, όμως πρώτες θα το γράψουν οι εφημερίδες.
Ο Πίτερ Αρνετ είχε προλάβει, αδιαφορώντας για τα ορμητικά νερά του ποταμού Μεκόνγκ, να στείλει το τηλεγράφημα στην Αμερική, προτού κλείσει το φύλλο της επόμενης ημέρας.
