Όταν οι «Γυναίκες στα Πρόθυρα Νευρικής Κρίσης» αναστάτωσαν το Μπρόντγουεϊ

Ο Κινηματογράφος και το μουσικό θέατρο έχουν αλληλοσυμπήρωματική σχέση: τα πρώτα χρόνια του ομιλούντα κινηματογράφου, το Μπρόντγουεϊ τροφοδοτούσε με θέματα μουσικές και χορογραφίες αρκετές από τις Χολυγουντιανές ταινίες. Πλέον όμως αυτή η ισορροπία έχει αντιστραφεί. Δεν ήταν μόνο ο δικός μας “Ζορμπάς” ή το “Ποτέ την Κυριακή”, που, μετά την σαρωτική τους κινηματογραφική πορεία, μετατράπηκαν σε μιούζικαλ και κατέκτησαν τη διεθνή σκηνή. Ταινίες όπως το “Heathers”, “Toxic Avenger”, “The Color Purple”, “Amelie”, “Waitress”, ή και το πιό πρόσφατο “Death Becomes Her”, αποκτούν μια δεύτερη ζωή. [Κάποιες δε από αυτές τις μεταφορές (καλή ώρα όπως το “Πορφυρό Χρώμα”), μεταφέρονται εκ νέου στον κινηματογράφο υπό μορφή μιούζικαλ σε ένα πλήρη κύκλο ανατροφοδότησης]. Στην προηγούμενη κατηγορία βρίσκονται οι γυναίκες στις οποίες θα αναφερθούμε, με αφορμή την επανέκδοση του “Γυναίκες στο Πρόθυρα Νευρικής Κρίσης”.

Όταν η υπαρξιακή φρενίτιδα της Πέπα και των άλλων γυναικών του Αλμοδοβαρικού σύμπαντος εισχώρησε στο Broadway, η μεταμόρφωση σε μιούζικαλ του “Γυναίκες στα Πρόθυρα Νευρικής Κρίσης” φάνηκε αναπόφευκτη αλλά και τολμηρή. Η θεατρική προσαρμογή του “Women on the Verge of a Nervous Breakdown” (όπως αποδόθηκε στα Αγγλικά), με μουσική και στίχους του David Yazbek και λιμπρέτο από τον Jeffrey Lane, έκανε πρεμιέρα το 2010 στη Νέα Υόρκη (και λίγο καιρό αργότερα, πέρασε και από το West End, όπως θα διαβάσετε παρακάτω). 

Ο ίδιος ο Πέδρο Αλμοδόβαρ συμμετείχε ενεργά στο εγχείρημα: παρακολούθησε πρόβες, έδωσε σημειώσεις, αφαίρεσε ορισμένα αμιγώς ισπανικά πολιτικά συμφραζόμενα, προσπάθησε να βοηθήσει το υλικό να αποκτήσει παγκόσμια απεύθυνση. Δεν ήταν όμως τυφλός απέναντι στο ρίσκο της μεταφοράς: «Το Broadway είναι μυθικός τόπος. Και ταυτόχρονα παγίδα», είχε πει χαμογελώντας, κρατώντας μικρό καλάθι για το αποτέλεσμα αυτού του εγχειρήματος.

Η υποδοχή από την αμερικανική κριτική ήταν, δυστυχώς, παγερή. Παρά το αστραφτερό καστ – με τη Patti LuPone, τη Sherie Rene Scott, τη Laura Benanti – το μιούζικαλ κατηγορήθηκε για χαοτική αφήγηση, απουσία συναισθηματικού βάθους και ασύνδετες μουσικές μεταβάσεις. Το γοητευτικό χάος της ταινίας, που λειτουργεί σινεματικά υπό το πρίσμα του Αλμοδόβαρ να ενώνει τα θραύσματα, στη σκηνή φαινόταν ασυμμάζευτο. Κι όμως, το υλικό ξαναγεννήθηκε λίγα χρόνια αργότερα, αυτή τη φορά στο Λονδίνο. Η αναθεωρημένη παράσταση του West End (2015), με πιο σφιχτό σενάριο και λιγότερους χαρακτήρες, κατάφερε να αιχμαλωτίσει κάτι από τη θεατρικότητα και την ψυχολογική πολυπλοκότητα της αρχικής ταινίας. Ο Αλμοδόβαρ – αυτή τη φορά παρατηρητής – χαρακτήρισε την παράσταση «φόρο τιμής στην Ισπανία μου», δείχνοντας πως ίσως το ισπανικό του σύμπαν βρίσκει πιο φυσική έκφραση στη θεατρική λογική της Ευρώπης παρά στη δομημένη εμπορικότητα του Broadway.

Η θεατρικότητα όμως της ταινίας δεν σταμάτησε στις αγγλόφωνες σκηνές. Στην Ελλάδα, έγινε σκηνική μεταφορά της ταινίας με πρωταγωνίστρια τη Σμαράγδα Καρύδη στον ρόλο της Πέπα. Η ξεκαρδιστική φάρσα των Jeffrey Lane & David Yazbek, βασισμένη στην ομώνυμη ταινία του Pedro Almodovar μεταφέρθηκε στο Μικρό Παλλάς (χωρίς το πλήθος των τραγουδιών) στις 26 Οκτωβρίου το 2011. Τη σκηνοθεσία υπέγραψε ο Γιάννης Κακλέας. Πρωταγωνιστούσαν με αλφαβητική σειρά οι: Σμαράγδα Καρύδη, Μαρία Κωνσταντάκη, Αριέττα Μουτούση, Ντορέτα Παπαδημητρίου, Πηνελόπη Πιτσούλη, Βίκυ Σταυροπούλου, Κίμων Φιορέτος, Αντώνης Φραγκάκης, Βαγγέλης Χατζηνικολάου. Εδώ, δεν επρόκειτο για μιούζικαλ αλλά για μια θεατρική προσαρμογή της ταινίας, η οποία προσπάθησε να μεταφέρει την «αλμοδοβαρική» υπερβολή και συναισθηματικότητα στο ελληνικό πλαίσιο, με έντονα στοιχεία camp, πολυχρωμία και γρήγορο ρυθμό. Οι κριτικές ήταν ανάμεικτες, με κάποιους να επαινούν την ορμητικότητα και την πιστότητα στο ύφος της ταινίας, ενώ άλλοι στάθηκαν στην αμηχανία της απόδοσης ενός τόσο κινηματογραφικού έργου επί σκηνής. [Προσωπική κρίση από την τότε θεατρική μου ανάμνηση είναι πως χάθηκε η ουσία, κερδήθηκε η ψυχαγωγία]. Ωστόσο, η προσπάθεια φανερώνει πως το έργο του Αλμοδόβαρ δεν παύει να συγκινεί και να εμπνέει, ακόμα κι όταν αλλάζει φόρμα και γλώσσα.

Αξίζει να σημειωθεί πως η διεθνής επιρροή της ταινίας υπήρξε τόσο καταλυτική, που ακόμα και η Τζέιν Φόντα είχε αγοράσει τα δικαιώματα για ένα αμερικανικό remake, το οποίο τελικά δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ. Ίσως επειδή κατάλαβε, όπως και άλλοι, ότι το φαινόμενο Αλμοδόβαρ δεν μεταφράζεται – βιώνεται. Και ίσως, όπως υπονοεί ο ίδιος, δεν υπάρχει τίποτα πιο παγκόσμιο από μια γυναίκα που κλαίει στο πάτωμα μιας κουζίνας, τη στιγμή που αρχίζει να ξαναβρίσκει τη φωνή της.

Διαβάστε και την κριτική μας για την ταινία ΕΔΩ